Өлең, жыр, ақындар

Ұлытау

О, Ұлытау - қазағымның бесігі,
Сенде түзеп бабаларым көшімді.
Жау төнгенде қара бұлттай жан–жақтан,
Қалқан қылған оқ өтпейтін төсіңді.

Толық

Жарас Мерген

Жасынан ерлікпенен болған жолдас,
Баласы Пұсырманның атың Жарас.
Нағашың Есек Мерген Адай ердей,
Ел қорғап айбыны асқан болат алмас.

Толық

Есет баба

Ту көтеріп туған елдің төрінен,
Қас жауына қызыл өрт боп көрінген.
Қайран баба риза болып өзіңе,
Әділдіктің желкен құрып өрінен,

Толық

Исатай батыр

Сүйе білген ар ожданмен өз елін,
Ағатайдай әулиемнің көзі едің.
Аянбадың азаттықтың жолында,
Басқыншылар зорлығына төзбедің.

Толық

Ағатай әулие

Айхара ашып дүниенің есігін,
Кең төріне емін еркін көсілдің.
Көз ашқаннан майдан болып көргенің,
Әруақты ерім, ұран болды есімің.

Толық

Сүйіндік баба

Жеті түнде қараңғыны қақ бөлген.
Қайран баба жауға тізе бүкпеген.
Көз ілмеген қайқы қылыш асынып,
Елді қорғап Адай туын көтерген!

Толық

Отман тау

Жер бетінде болсыншы – деп, жақсылық,
Адамзатты наурыз тойға шақырып.
Отман тауда отын жақты бабамның,
Қалың Адай ерлік әнін шалқытып.

Толық

Иә, Бекет!

Жан ата, Алты Алашым ұран қылған,
Тылсым үн кетпей қойып құлағымнан.
Отанды өзіңе ұқсап сүйе біліп,
Шықсам деп, сағыныштың құмарынан.

Толық

Ер Қосай, ұрпақтарының әні

Қара дауыл қыспаққа алып қаптаған
Туған елдің от салғанда төсіне.
Жорықтары Қосай бабам бастаған,
Нар халқымның әлі мәңгі есінде.

Толық

Батыр бабам

Туған елде ұмтыларма,
Ер Қосайдың өр істері.
Ұрпақтардан ұрпақтарға,
Нәр береді жеңістері.

Толық

Әруақты ата – Ер Қосай

Әруақ қонған жасынан,
Жақсылығын асырған..
Күш қуаты бойында,
Тасқын судай тасыған.

Толық

Адайлар

Намыс туын ешкімге де бермеген,
Аруақтары бұлттай күнге өрлеген.
Иә Бекет – деп қалың жауға ат қойып,
Жарқылдатып қылыштарын сермеген.

Толық

Маңғыстау

Маңғыстау маңғаз өлке шежірелі,
Киелі бабалалардың өзіме еді.
Ақ таулар бара қалсам құшақ жайып,
Құлыным келдіңбе-деп, көз тігеді.

Толық

Мәңгілік рух – Махамбет

Айдың ізін ай басар,
Аттың ізін тай басар.
Халық айна шындықпен
Ғасырларға жалғасар.

Толық

Жиырма бес жаста жалынды

Жиырма бес жаста жалынды,
Қарсы алып алтын таңымды.
Жетектеп көңіл нарымды,
Толғантым оймен жанымды.

Толық

Мен қазақтың ұлымын

Соқа тартып Сақтардан
Ғұндар, Қаңлы, Үйсінім,
Оғызына ақтарған,
Мәңгі өлмес күй сырын.

Толық

Бергеніңнен айырмай

Бақытымнан айырылып,
Құса болып қайғырып.
Жүргенімде, о тоба,
Күнім туды қайырылып.

Толық

Сүйінқара

Сүйінқара! Сүйінқара!
Маған ыстық осы есім,
Ағылтқандай ерлік жырдың,
Емін еркін термесін.

Толық

Жағалбайлы Тайлақ батыр

Бабасын еске алмайтын ер болама,
Оралда Сырым ауыл жол жағында.
Еріксіз көз тартады ескі зират,
Соқпауың мүмкін емес бұл араға.

Толық

Әбілқайыр хан

О, Муза Тәңір берген қыз бөбегім,
Бабамның ерлік даңқы іздегенің.
Міне біз хан молаға жеттік бүгін,
Бір жұтып қоңыр салқын күздің лебін.

Толық

Ұлы қолбасшы Табын Қараұлы Бөкенбай батыр

О, Әулием ғасырларға ту ілген,
Ерлік даңқың аңыз жырмен төгілген.
Қалың жауды жеңіп талай қол бастап,
Орын алған туған елдің төрінен.

Толық

Ақ төбе мен Қарасай батыр

Балғын кезде қиялшыл ғой әр бала,
Келбетіне әсемдіктің таңдана.
Сұрақ қойды ойда жоқта немерем,
Ойға батып күлімсіреп жәй ғана.

Толық

Мөңке би Тілеуұлының рухымен сырласу

Күнде келем ескерткішің басына,
Бір ғажайып күш барындай осында.
Сырласамын Рухыңменен үн түнсіз,
Ерік беріп ұшқыр ойлар тасқынға.

Толық

Ақмешіт

Өшкені қайта жаңарып,
Үн тастап иман, асыл ән.
Ағылып жатыр сан халық,
Мешітке жаңа ашылған.

Толық

Балжігіттің киіз үйі

Кең әлемнен басын қосып бар қазақ,
Қуанғанда астанада той жасап.
Қонақтарға арнап сыйға тігілген,
Балжігіттің киіз үйі-ай бір ғажап.

Толық

Адай жылқысы

Бабалар баптай біліп жүдетпеген,
Адайдың жылқысына жел жетпеген.
Көргенде шабысына таңданасың,
Түк емес адам ойы жүйрік деген.

Толық

Адай бабам

Отпан таудың басынан Адай бабам,
Әуел бастан халқына ұран салған,
Кесенесін көтерсең келер ұрпақ,
Қайта оралар мәңгілік Рух саған!

Толық

Дүйсеке ата мешіті

Ұрпаққа имандылықтың желін есіп,
Бойына құя білген жігер нәсіп.
Япыр-ай, құлатардай не жазды екен,
Дүйсеке Атам салған сұлу мешіт!

Толық

Қызыл қала

Қызыл қала, қыз қала,
Шежіреге толы тағдырың.
Өзің жәйлі кең дала,
Тебіреніп айтты мұң.

Толық

Абай бабам

Абай бабам! Киелі пірім менің,
Адамзатқа нұр төккен күнім бе едің?!
Шуағыңды ала бұлт тұмшаласа
Боз торғайдай мұз кешкен дірілдедім.

Толық

Сырым баба (Ғайып-ата)

Бабаман жеткен алтыным,
Сөйлер тілі халқымның.
Көкте ойнаған жасынның,
Қанына құйған жарқылын.

Толық

«Елім-ау» әні туралы жыр

Жан қосып, қимас жанынан,
Қан қосып ыстық қанынан.
Басынан өткен зар мұңын,
Ән қылып халқым қалдырған.

Толық

Шоқан

Тамыр тартып тектіліктің тегінен,
Бұлтты жарып жарық құйып көгінен.
Нар халқыңа күн болдың сен қуантып,
Ақыл- ойдың нәрін сыйлап біліммен.

Толық

Әл-Фараби

Даналықтың шамын жағып жап-жарық,
Адамзатты парасатпен тамсантып.
Құдіретін Тәңірімнің ұлғылай,
Жаратылыс заңын зерттеп топ жарып,

Толық

Қырық қыз туралы аңыз

Бір ауыл көшіп келіп Қарақұмның,
Алғанда түкпірінде жаңа тыным.
Қияннан ғажайып саз ән келеді,
Самал жел құшағында жалғап үнін.

Толық

Отырар

О, Отырар, Отырар!
Бабамнан қалған сынығым,
Алтыннан қымбат сыйлығым.
Әрбір тасың күмбірлеп,

Толық

Абат байтақ

Небір дүлей дауылдарға бас имей,
Ғасырлардан еркін жүзген кемедей.
Атына сай асқақтап жел өтінде,
Кең далама керілген ақ желкендей.

Толық

Қайдасыңдар, түріктерім?

Қайдасыңдар түріктерім қаптаған,
Жарты әлемді түгел билеп таптаған.
Тұлпарлардың тұяғымен жыр жазып,
Тау шыңында шежіре, сыр сақтаған.

Толық

Кенесары ханның жүрегі

Ақ сүтін еміп арлы елдің,
Дүниенің ашқан есігін.
Мен қазақтың ханы едім,
Кенесары есімім!

Толық

Абылай

О, Абылай, Абылай,
Алатаудай асқақым.
Көгімдегі аспаным.
Күнде айтар басты әнім.

Толық