Орынбор
Жігітке жарамайды ызақорлық,
Дауысқа келмесе де, еттім зорлық.
Бозбала, басқа білсең, осы әнге бас,
Аңызым жаңа шыққан орынборлық.
Жігітке кедейшілік ол - сергелдең,
Жоқ болса жалғыз атың өлгенмен тең.
Үйіңе құрбың келіп, құр аттанса,
Не керек дүниеден үміттенген.
Аржақта отыратын Көлбай - Жанбай,
Шідерімді кім алды, Ләйлім алмай?
Балағы шідерімнің алтын еді.
Асығыстан барамын сұрай алмай.
Ләйлім шырақ, дегенге, Ләйлім шырақ,
Таудың аққан құм қайрақ сен бір бұлақ.
Қайыс болсын, жіп болсын, неге керек,
Шідерімнің бағасы қырық қысырақ.
Баласы Қожағұлдың Біржан салмын,
Адамға зияным жоқ жұрген жанмын.
Қасыңа мені сендер неге алмайсың,
Өзім сұңқар,өзім сал, кімге зармын.
Ұшына орамалдың түйдім сусар,
Көп жылқы көк алалы көлде жусар.
Кешегі ел қыдырған есер шақта,
Ән еді Біржан салған "Жамбас сипар".
Қолыма алынғаным алтын балдақ,
Мен келдім Әкемкерді суға жалдап.
Құйрығын екі - екіден талдап өріп,
Қылмитып мініп шықтым қалқаға арнап.
Мінезі жүйрік аттың соқпа - ай - соқпа,
Айтамын мен өлеңді осына-ай топқа.
Сөйлеп қал, қызыл тілім, өлмей тұрып,
Өмірің біразырақ бар ма-ай, жоқ па?
Мен Біржан болғалы талай заман,
Пар келмеген еш әшші тіпті маған.
Бір сұлу қыз найманда бар дегенмен,
Бек мұқтаж бір көруге болдым соған.
Ер жігіт дүниені көргені артық,
Дүниеден не бар - жоғын сезгені артық.
Түскендей аспан жерге іс болса да,
Бел байлап, тәуекел деп төзгені артық.
Ал, дүние, өтеріңді біліп едім,
Білдірмей серілік пен жүріп едім.
Бұл күнде арық қойдан бағам кейін,
Үш жүзді сайран қылған Біржан едім.
Нашақорлық бұзады сау адамды,
Санаңды улап, бұл жаман аздырады.
Бұл ісіңнен денсаулығың әлсірер
Ей, бауырлар, аулақ ұста бойыңды.
Күнде ертемен нан септім,
Қызықтадым сол сәтті.
Сөйте-сөйте дәндеттім
Көгершінді он шақты.
Ықылас
Жатқанда жер құпиясы құлпын ашпай,
Хақ тәңірі пендесімен сыр сырласпай,
Тылсымын көк пен жердің шешу үшін
Өлген соң бай мен жарлы мал демейді,
Мынаны бер, мынаны ал демейді.
Басына бай кісі өлсе, жастық тастап,
Астына қалың көрпе сал демейді.
Құлыншағым, сөйледің!
Шықты-ау тілің!
Жарығым, құйттай күнім!
Тіліңдегі "ападан" басқасын мен,
Мен өзімнің жауларымды өле қал деп ешқашан қарғамаймын,
Не өксітіп кетсін деп армандаймын.
Қайғы болсын дер едім жан ашығыш, ойшылдау боп кетесің барда қайғың.
Мынау қолым, басым мынау, жүрегімде - тосын әнім;
Жүзім күңгірт, шашым қырау, неде болса, осы барым.
Көзбен көрем, үйренемін, ол да менің бір ардағым.
Бар ма, жоқ па ми дегенің, соны бірақ біле алмадым.
Жақсының жақсылығы сол болар -
Жаманменен бас қосып,
Сөйлемекке ар етер;
Жаманның жамандығы сол болар -
Бұз үстіне от жаққан,
Бұзмай бұлан пісірген,
Мен иемдің бөрлі ала тасы едім.
Иә, ием, сенің сырың мен білем,
Қара бас күспен шалдырып,
Көк теңіздің үстінде
Көтеріп желкен аштырып,
Жүк тиедің кемеге,
Аспанды бұлт құрсайды -
Күн жауарға ұқсайды.
Көлдерде қулар шулайды -
Көкшіліден ол айуан
Балпаң, балпаң басқан күн,
Бай ұлынан асқан күн,
Орманбет би өлген күн,
Он сан ноғай бүлген күн.
Арғымақ ару атлар сескенсе,
Ақ тігердің қарсы алдында жусар ма?
Ойда қазақ көп жортса,
Беллерін күміспенен құрсар ма?
Алаштан байтақ озбаса,
Арабыдан атты сайлап мінбен-ді!
Күлікке тастай болып тимесе,
Үстіме көбе сайлап кимен-ді!
Ағынды сулар, аймақ көл,
Тасыса, төңбек келтірер.
Дұспанға белінді шешіп инанба,
Инантып тұрып өлтірер.
Жапырағы жасыл жаутерек
Жайқалмағы желден-дүр,
Шалулығы белден-дүр,
Төренің кежігуі елден-дүр,
Күпшек санды тіл жалмаған күренді
Тілеген достан аяман!
Тілекті бірге тілеген
Малымды достан аяман
Көктеп мінген еріңнің
Астында көп жүгірер күлік бар,
Көн садақтың ішінде
Көбе бұзар жебе бар.
Шағырмақ бұлт жай тастар,
Ағытқан қойды жол бастар,
Ақ желкенді жел бастар,
Ғадыл төре ел бастар,
- Нарша Булгакбаев
- Нарша Булгакбаев
-
- Архимед
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі