Қазіргі философия концептілеріндегі дүниелілік

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Факультеті:"Философия және саясаттану"
Кафедрасы: "Дінтану және мәдениеттану"
Орындаған: Таймас Асылжан Әзімханұлы
Жетекші: Кудерина Айжан Нұрхамитқызы

Заманауи шындықты қазіргі білім тұрғысынан түсіндіру және мұндай бейнелеудің шарттары ретінде максималды себептер, сондай-ақ құбылыстардың құпия мағынасын және табиғат заңдылықтарын түсіндіру философиялық дүниетаныммен анықталады. Бұл идея бойынша табиғат құбылыстарын түсіндіру үшін себеп-салдар қолданылады, яғни этиологиялық заңдылықтар. М.Хайдеггер еңбектерінде адам болмысының проблемасы адам болмысының экзистенциалдық негіздеріне айналады. М.В.Ораниенбаум табиғат құбылыстарын түсіндірудің негізіне ұсақ элементтерден тұратын субстанция туралы жалпы философиялық түсінік қойды.

Қазіргі білімдегі дүниетанымды қарастыратын ұғымдар мен теориялар философияның белгілі бір ғылыми категорияларымен байланысты. Соның бірі – адам болмысының жүйесінде денсаулық ұғымының философиялық статусын белгілеу. Философиялық дәстүрге байланысты оны әртүрлі тәсілдермен түсіндіруге болады, бұл бірнеше негізгі тәсілдерді анықтауға мүмкіндік береді:

1. Феноменология
Мартин Хайдеггер және Морис Мерло-Понти сияқты философтар дүниедегі болу тәжірибесінің линзасы арқылы дүниені қарастырды.

Негізгі идея: Адам өзінің іс-әрекеті мен қоршаған ортамен әрекеттесу арқылы анықталатын мағыналарға толы әлемде өмір сүреді.
Дүниелік - бұл біздің болмысымыздың астары, біздің «жағдайдағы болмысымыз» ашылатын күнделікті әрекет көкжиегі.

2. Экзистенциализм
Экзистенциалистік дәстүрде, мысалы, Жан-Поль Сартрда дүниелік еркіндік шарты ретінде қарастырылады.

Негізгі идея: Қарапайымдық пен күн тәртібін иеліктен шығарудың бір түрі ретінде қабылдауға болады. Дегенмен, дүниелік адамға өз мақсаттарына қатысты таңдау еркіндігін береді.

3. Сыни теория
Франкфурт мектебінің өкілдері (Габриэль Маркуз, Юрген Хабермас) капиталистік құрылымдардың ықпалында болатын аумақ ретінде дүниені талқылады.

Басты тезис: Күнделікті өмір үстемдікті жаңғырту құралына айналады, сонымен бірге сыни сана мен қарсылықты қалыптастырудың аренасы бола алады.

Сонымен, дүниетанымға табиғатқа ұтымды қатынасты қалыптастыратын теориялар айтарлықтай әсер етеді. Философиялық дүниетанымдағы мұндай көзқарас субъектінің әлеуметтік өмірі саласында ерекше назар аударуға лайық. Пән әдістемесінде тұлғааралық қарым-қатынастың қазіргі критерийлері мен бағалауларындағы табиғаттың көрінісі ерекше назар аударуды қажет етеді. Философиялық теориялардағы табиғат ұғымының мәні табиғат туралы ғылыми танымның арнайы негізі ретінде түсіндіріледі.

Қазіргі заманғы шындықты ескере отырып, мен табиғи ресурстарды пайдалануға үнемді, қамқорлықпен қарауда жатқан табиғатты ұтымды басқарудың құндылық мәнін атап өткім келеді. Парасатты мораль табиғатты қастерлеуден алыс. Заманауи білімнің ерекшелігі жеке тұлғаның жоғары адамгершілік мәдениетінің тәрбие жұмысымен бейнеленеді.

Сонымен, болмыс пен табиғатқа рационалды қатынас мәселесі бойынша ең дұрыс шешім қабылдау үшін қауіпсіздік философиясының негіздерін енгізу қажет. Қауіпсіздік концепциясы шындықтың кешенді негіздемесі ретінде қауіпсіздік деңгейінің бірлігі мен тұрақты қалыптасу деңгейіне байланысты, ол белгілі болғанындай шындықты дамытудың ұтымды шарттарымен тікелей байланысты. Қауіпсіздік философиясы контекстінде табиғат пен денсаулықты зерттеудегі шарттар критерийлерінің бірі дүниетаным философиясының жалпы ғылыми деңгейі болды. Бұл жағдайда қауіпсіздік, денсаулық, тіршілік және табиғат идеясы осы идеялардың сақталуына және олардың ұтымды қызмет етуін қалыптастыруға қатысты жеке жағдайлармен тікелей байланысты.

Қазіргі дүниетанымда «өмір» ұғымы әртүрлі тәсілдермен екіұшты түрде анықталады және белгілі бір қозғалысқа тән әртүрлі идеялардың барлық түрлерінде түсіндіріледі. Өмір философиясының бүгінгі нұсқасы құндылық категорияларын білумен ғана емес, сонымен қатар жеке принципті ұжымдық принциппен алмастырумен сипатталады, егер басқа нұсқаларда өмірлік принцип болмыстың өзгермейтін принципі ретінде қарастырылса мұнда өмірді жүзеге асырудың жеке дара формаларына, оның қайталанбас мәдени-тарихи бейнелеріне бағытталады. Сонымен бірге өмір философиясы қоғамдағы рухани құбылыстарды жеңе алмай, осы идеяларды жасау мен дамыту әрекеттеріне жетелейді.

Шындығында, өмір философиясы өмір философиясының тұжырымдамасын шығармашылықпен анықтауға әкеледі. Өмір философиясы іргелі айырмашылықты, өмір философиясы мен дүниеге ғылыми көзқарастардың үйлесімсіздігін атап көрсетеді: өйткені бірінші жағдайда бұл оны өнермен байланыстыратын толғаныс позициясы. Таным мен рухани құндылықтардың ең адекватты түрі көркем белгілер мен нышандарды талдау болып саналады. Осыған байланысты өмір философиясы қоғамның нақты құрылымының барлық бөлшектерінде өзін жаңғырта отырып, прототип ретінде прафеномен туралы Гете іліміне сүйенуге тырысты.

Сонымен, қазіргі концепцияларда, теориялар мен доктриналарда дүниетаным негізгі қатынастар арқылы қарастырылады – бұл табиғатқа, болмысқа, денсаулыққа қатынас. Бұл қарым-қатынастар өмірдің жаңа философиясы аясында осы қатынастардың тұтас бейнесін құрайды. Болмысқа қатынас қоғамдағы болмысты экзистенциалды түсіну шеңберінен шығады, табиғатқа қатынас құндылықтар жүйесі мен рационалистік тенденциялар жүйесінде қарастырылады, қоғам мәдениетіндегі тұлғалық инварианттарға қатынас денсаулық ұғымымен байланысты.

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: