Қазіргі балалар арасында белсенді өмір салтын насихаттау

Түркістан облысы Жетісай ауданы Асықата кенті 
"№11 Жеңіс "мектеп-гимназия коммуналдық мемлекеттік мекемесінің 
дене шынықтыру пәні мұғалімі Джалдыбаева Мейраш Фазыловна                              
   
Кіріспе

Қазіргі заман балаларының өмір салты өткен ғасырдың балаларына қарағанда түбегейлі өзгерді. Ғаламтор мен цифрлық технологиялардың дамуымен бірге балалардың қозғалыс белсенділігі төмендеп, отырықшы өмір салты кең етек жайды. Смартфондар, компьютерлік ойындар, әлеуметтік желілер баланың бос уақытының негізгі бөлігін алып, денсаулығына кері әсер етуде. Бұл құбылыс артық салмақтың, омыртқа ауруларының, көру қабілетінің төмендеуінің және басқа да денсаулық мәселелерінің артуына себеп болып отыр.

Осыған байланысты балалар арасында белсенді өмір салтын насихаттау – аса өзекті мәселе. Бұл мақалада қазіргі балалардың өмір сүру дағдылары, олардың денсаулығына төнетін қауіптер, сондай-ақ белсенді өмір салтын қалыптастырудың тиімді әдістері ұсынбақпын.

1. Қазіргі балалардың өмір салты

1.1. Технологияның ықпалы

Бүгінде балалардың көпшілігі күнделікті уақытын экран алдында өткізеді. Орташа есеппен, мектеп оқушылары күніне 4-6 сағатты смартфон немесе компьютер қолдануға жұмсайды. Бұл олардың дене белсенділігінің төмендеуіне алып келеді.

Көптеген балалар үшін смартфон – тек ойын-сауық құралы ғана емес, сонымен қатар оқу мен қарым-қатынас құралы. Дегенмен, экран алдындағы ұзақ уақыт баланың көзін шаршатып, ұйқы сапасына, жүйке жүйесіне және физикалық белсенділігіне теріс әсер етеді.

1.2. Дұрыс тамақтанбау және артық салмақ

Отырықшы өмір салтымен қатар, дұрыс тамақтанбау да үлкен проблемаға айналды. Жылдам дайындалатын тағамдар, фастфуд, газдалған сусындар, тәттілер мен консерванттар денсаулыққа зиянын тигізіп, семіздікке әкелуі мүмкін.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша, соңғы 30 жылда балалар арасында артық салмақ пен семіздік деңгейі күрт өсті. Бұл жүрек-қан тамыр аурулары, қант диабеті және басқа да созылмалы аурулардың қаупін арттырады.

2. Белсенді өмір салтының пайдасы

Белсенді өмір салты балалардың физикалық және психикалық денсаулығы үшін өте маңызды.

2.1. Дене саулығын жақсарту

Белсенді қимылдау:
Қаңқа-бұлшықет жүйесін нығайтады;
Жүрек пен өкпе жұмысын жақсартады;
Иммундық жүйені күшейтеді;
Артық салмақтың алдын алады.

2.2. Психологиялық денсаулық

Физикалық белсенділік тек денеге ғана емес, психикалық денсаулыққа да оң әсер етеді. Спортпен шұғылдану немесе белсенді ойындар:
Баланың көңіл-күйін жақсартады;
Стрессті азайтады;
Өзіне деген сенімділікті арттырады;
Ұжымдық дағдыларды дамытады.

2.3. Академиялық үлгерім

Ғылыми зерттеулер көрсеткендей, дене белсенділігі жоғары балалар сабақты жақсы оқиды, себебі физикалық жаттығулар есте сақтау қабілетін, зейінді және ойлау жылдамдығын жақсартады.

3. Балаларды белсенді өмір салтына тартудың жолдары

3.1. Ата-аналардың рөлі

Ата-аналар балаларға үлгі болуы керек. Егер бала ата-анасының спортпен айналысатынын көрсе, ол да сол әдетті қабылдайды.
Ата-аналарға кеңестер:
Балаларымен бірге таңертең жаттығу жасау;
Демалыс күндерін табиғат аясында өткізу;
Балаларын спорттық үйірмелерге жазу;
Экран уақытын шектеу.

3.2. Мектептің рөлі

Мектеп балалардың дене белсенділігіне ықпал ететін басты орындардың бірі. Дене шынықтыру сабақтары жеткілікті деңгейде белсенді әрі қызықты болуы керек.
Мектептерге ұсыныстар:
Денешынықтыру сабақтарының санын көбейту;
Спорттық үйірмелер ұйымдастыру;
Белсенді ойындарға арналған үзілістер енгізу;
Велосипедпен немесе жаяу мектепке бару мәдениетін дамыту.

3.3. Қоғам мен мемлекет қолдауы

Мемлекет деңгейінде балалар арасында белсенді өмір салтын дамытуға бағытталған шаралар қабылдануы керек.
Мемлекет үшін маңызды қадамдар:
Қолжетімді спорт алаңдарын көбейту;
Балаларға арналған тегін спорттық секциялар ашу;
Дұрыс тамақтану бағдарламаларын енгізу;
Балалардың қауіпсіздігі үшін жаяу жүргіншілерге ыңғайлы инфрақұрылым жасау.

3.4. Балалардың өз ынтасын арттыру

Балаларға белсенді өмір салтының қызықты әрі пайдалы екенін көрсету қажет. Оларды мотивациялау үшін әртүрлі әдістер қолдануға болады.
Балаларды ынталандыру тәсілдері:
Қызықты ойындар мен жарыстар ұйымдастыру;
Достарымен бірге жаттығу жасауға мүмкіндік беру;
Спорттық жетістіктерін мадақтау.

4. Қорытынды

Қазіргі балалар арасында белсенді өмір салтын насихаттау – маңызды әрі жауапты іс. Балалардың болашақ денсаулығы бүгінгі әрекеттерімізге байланысты. Сондықтан ата-аналар, мектептер, мемлекет және қоғам бірлесе отырып, балаларға дұрыс өмір салты дағдыларын қалыптастыруға күш салуы керек.

Технология дамып, өмір ырғағы өзгерсе де, дене белсенділігі ешқашан маңызын жоғалтпайды. Егер әрбір бала спортты өмірінің ажырамас бөлігіне айналдырса, олардың денсаулығы мықты, өмірі ұзақ әрі бақытты болмақ.

---

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: