Діннің әлеуметтік өмірдегі рөлі: отбасы құндылықтары мен тыныштыққа ықпалы

Қоғам – бұл өзара байланысты адамдар жүйесі, ал отбасы – сол қоғамның ең маңызды әрі берік іргетасы. Дін – ғасырлар бойы осы құрылымдарды реттеп, адамгершілік қағидаларды бекітіп, қоғам мен отбасының үйлесімді өмір сүруіне ықпал етіп келе жатқан рухани күш. Қай дінді алсақ та, оның негізгі мақсаты – адамдар арасындағы татулықты сақтау, отбасы құндылықтарын нығайту және моральдық тұрақтылықты қамтамасыз ету. Бүгінгі жаһандану дәуірінде, материалдық құндылықтар алдыңғы орынға шыққан шақта, діннің әлеуметтік өмір мен отбасыға тигізер әсерін қайта зерделеу аса маңызды.

Дін – әлеуметтік тұрақтылықтың тірегі

Әлеуметтік өмірдегі діннің маңызын жоққа шығару мүмкін емес. Дін қоғамдағы моральдық нормаларды бекітіп, адамдарды белгілі бір тәртіп пен жауапкершілікке үйретеді. Оның ықпалы құқықтық жүйеден бастап, күнделікті қарым-қатынасқа дейін көрініс табады. Дінсіз қоғамның рухани құндылықтары әлсіреп, адамдар арасында сенімсіздік пен жатсыну пайда болады.

Әсіресе, дін адам бойындағы мейірімділік, әділдік, сабырлық, кешірім сияқты қасиеттерді қалыптастырады. Бұл қасиеттер қоғамдағы жанжалдардың алдын алып, адамдардың өзара сыйластықта өмір сүруіне көмектеседі. Батыс философы Алексис де Токвиль: “Демократия мен бостандық дінсіз ұзақ өмір сүре алмайды, өйткені моральдық негізі әлсіреген қоғам ақыр соңында күйрейді” деген. Бұл ой бүгінгі күннің шындығымен толық сәйкес келеді.

Отбасы – қоғамның тірегі, ал дін – отбасының діңгегі

Дін мен отбасы – ажырамас ұғымдар. Себебі, отбасы – адамның алғашқы тәрбиесін алатын, өмірлік құндылықтарды бойына сіңіретін ең маңызды орта. Дәстүрлі қоғамдарда отбасы тек ата-ана мен баладан тұрмайды, онда бірнеше буын бірге өмір сүріп, үлкендердің өмірлік тәжірибесі жастарға беріледі. Бұл байланыстардың беріктігін қамтамасыз ететін негізгі фактор – дін.

Дін отбасындағы ерлі-зайыптылардың өзара қарым-қатынасының, ата-ана мен бала арасындағы сыйластықтың негізін қалыптастырады. Көптеген діндерде отбасы қасиетті ұғым болып саналады және оны сақтау – әрбір адамның парызы ретінде қарастырылады. Исламда, мәселен, отбасы – “иманның жартысы”, ал христиандықта “Құдай қосқан жұпты адам ажыратпауы тиіс” деген қағида бар. Буддизм мен индуизмде де отбасы татулығы адамның кармалық жолына әсер ететін маңызды аспектілердің бірі ретінде қарастырылады.

Діни құндылықтар – отбасы беріктігінің кепілі

Діни нормалар отбасының бірлігі мен тұрақтылығына қалай әсер етеді?

1. Адалдық пен сенім – отбасы мүшелері арасындағы сенімнің негізі. Дін ерлі-зайыптыларды бір-біріне адал болуға, өзара сыйластық пен түсіністікке тәрбиелейді.

2. Жауапкершілік – ата-ананың бала тәрбиесіне деген жауапкершілігін арттырады. Балаға тек материалдық жағдай жасап қана қоймай, оның рухани-адамгершілік дамуына көңіл бөлу – ата-ананың басты міндеттерінің бірі.

3. Сабыр мен кешірім – әрбір отбасында түсініспеушіліктер болады, бірақ дін адамдарды сабырлы болуға және кешіріммен қарауға үйретеді.

4. Үлкенге құрмет, кішіге ізет – дәстүрлі қоғамдарда үлкендерге құрмет көрсету маңызды рөл атқарады. Бұл қағида дін арқылы беріліп, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып отырады.

Бүгінде ажырасу, отбасы мүшелерінің бір-біріне немқұрайлы қарауы, балалардың ата-анадан ажырауы сияқты мәселелер өршіп барады. Бұл көбінесе діни және ұлттық құндылықтардың әлсіреуінен туындайды. Егер отбасы дінге негізделген құндылықтарды ұстанса, мұндай мәселелердің алдын алуға болады

Кейбір адамдар дінді тек жеке сенім мәселесі деп қарастырады және оның әлеуметтік өмірге араласуын шектеу керек деп санайды. Алайда, дінсіз қоғамның ұзақ өмір сүре алмайтынын тарих дәлелдеді. Дінді әлсіреткен елдер моральдық құлдырауға ұшырап, рухани дағдарысқа тап болған. Кеңес Одағында дінді шектеу саясаты жүргізілген кезде, қоғамда алкоголизм, ажырасу, қылмыс деңгейі күрт өскенін көруге болады. Жаңа дәуірде ғылым мен технология қанша дамыса да, адамдардың рухани ізденісі тоқтаған жоқ. Дін – адамның жанына тыныштық беретін, өмірінің мәнін түсінуге көмектесетін күш. Сондықтан әлеуметтік өмірді реттеуде және отбасы құндылықтарын сақтауда діннің рөлі әрдайым өзекті болып қала бермек.

ҚорытындыЛай келсем, қоғамның тұрақтылығы мен отбасының беріктігі – бір-бірімен тығыз байланысты ұғымдар, ал осы екі құрылымның негізін қалыптастыратын ең басты фактор – дін. Дін адамдарды жауапкершілікке, адамгершілікке, әділдікке тәрбиелеп, отбасындағы татулықты қамтамасыз етеді.Егер біз қоғамның болашағы үшін алаңдайтын болсақ, ең алдымен отбасы институтын нығайтуымыз керек. Ал отбасыны берік ететін – дәстүрлі діни құндылықтар. Дінсіз қоғамның құндылықтар жүйесі әлсіз болып, ұзақ уақыт тұрақты өмір сүре алмайды. Сол себепті, рухани құндылықтарға қайта оралу – бүгінгі күннің басты міндеттерінің бірі.