«Білім – болашақтың кілті»

Әлем өзгеруде. Жаңа технологиялар, жасанды интеллект, ғарыш зерттеулері, цифрлық экономика – мұның бәрі күн санап даму үстінде. Осындай қарқынды өзгеріс заманында әр адам, әр қоғам өз болашағы үшін не істеуі керек деген сұрақ туындайды. Жауап – өте қарапайым: білімге ұмтылу. Халқымыз бекер айтпаған: «Білімдінің күні жарық, білімсіздің күні қаріп». Білім – тек жақсы жұмыс табу немесе атақ-даңққа жету үшін ғана емес, ең алдымен өз өміріңді саналы, мәнді ету үшін қажет құрал. Ол – адамзат дамуының басты қозғаушы күші, жеке тұлғаның өсуінің негізі, елдің ертеңіне апарар кілт.

Білімнің тарихи маңызы

Адамзат тарихына көз жүгіртсек, қай дәуірде болсын өркениеттің ілгерілеуі білім мен ғылымның дамуымен тығыз байланысты болған. Мысыр, Грекия, Қытай, Үндістан сияқты көне өркениеттердің барлығы білімнің негізінде дамыды. Қазақ даласының өзінде де әл-Фараби, Қорқыт ата, Абай, Ыбырай, Ахмет Байтұрсынұлы сынды ғұламалар білімнің шырақшысы болды.

Әл-Фараби: «Білімсіз адам – соқыр, көкірек көзі ашылмаған» десе, Абай: «Білімдіден шыққан сөз, талаптыға болсын кез» деп, жастарды білімге үндеді. Бұл – бұрыннан қалыптасқан даналық, бүгін де өзектілігін жоғалтқан жоқ.

Білім – жеке тұлғаның дамуына жол ашады

Білім – тек ақпараты көп болу емес. Білім – дүниені түсіну қабілеті, ойлау жүйесінің қалыптасуы, болмысты саралай білу, мән мен мағынаға үңілу. Адам білім арқылы өз мүмкіндіктерін танып, қабілетін дамытады, көзқарасы кеңейіп, тұлғалық биіктікке көтеріледі.

Мысалы, мектептегі оқушы математика, әдебиет, биологияны жаттап қана қоймай, олардың арасындағы байланыс пен өмірмен ұштасуын түсінсе – нағыз білім содан басталады. Ал ЖОО-да білім алған студент тек диплом үшін емес, өзінің тұлға ретінде қалыптасуы үшін білімге талпынса, оның болашағы мықты болмақ.

Қоғамның өркендеуі біліммен тығыз байланысты

Білім – тек жеке адамның ғана емес, тұтас қоғамның болашағына әсер ететін фактор. Білімді қоғам – әділетті, мәдениетті, экономикалық жағынан дамыған қоғам. Қазақстанның болашағы да – бүгінгі жастардың білім сапасына, ғылымға деген ықыласына тікелей байланысты.

Экономикалық тұрғыдан қарасақ, инновация мен технологияны дамытатын – білімді мамандар. Әлеуметтік жағынан алсақ, ұлттық құндылықты сақтап, оны әлемдік деңгейге шығаратын – білімді ұрпақ. Демек, ел дамуы – мектеп партасынан, ұстаз қолынан басталады.

Цифрлық дәуірдегі білімнің маңызы

Қазіргі ХХІ ғасыр – ақпарат ғасыры. Бір ғана смартфон арқылы бүкіл әлемге терезе ашылады. Бұл – үлкен мүмкіндік әрі үлкен жауапкершілік. Білімді адам интернеттегі ақпараттың шын-өтірігін ажыратады, фейк пен шындықты айыра біледі, өмірге сыни көзқараспен қарайды.

Сонымен қатар, цифрлық сауаттылық – бүгінгі заманның басты талабына айналды. Жасанды интеллект, киберқауіпсіздік, big data, робототехника сияқты салаларда жетістікке жету үшін тек дәстүрлі білім емес, жаңа буын білімдері қажет.

Осы тұрғыдан алғанда, бүгінгі жастардың алдында тұрған міндет – біліммен бірге үнемі жаңарып отыру, яғни life-long learning қағидасын ұстану.

Қазақ қоғамында білімге деген көзқарас

Қазақ халқы білімді әрқашан қадірлеген. «Білекті бірді жығар, білімді мыңды жығар», «Оқу инемен құдық қазғандай» деген мақал-мәтелдердің өзі – терең ойдың жемісі. Алайда бүгінде кейбір жастар білімді – тек диплом алу құралы ретінде көреді. Бұл – үлкен қателік.

Білім – дипломмен шектелмейді. Білім – сенің өмір бойы үздіксіз ізденісің. Ол – кітап оқу, тәжірибе жинау, басқа адамдармен пікір алмасу, өз қателіктеріңнен сабақ алу. Осы жолмен ғана адам шын мәнінде білімді бола алады.

Ұстаздың рөлі – білімнің шамшырағы

Білім – тек оқулықта емес, ұстаз жүрегінде. Жақсы мұғалім – оқушыны шабыттандырады, қанаттандырады, өмірге бағыт береді. Мұғалімнің әр сөзі, әр әрекеті жас буынның жүрегіне жол табады. Сондықтан да «Ұстаз – мектептің жүрегі» деп бекер айтылмаған.

Қазіргі қоғамда мұғалімге деген көзқарас өзгеріп келе жатқаны қуантады. Бірақ ұстаз мәртебесін сөзбен емес, іс жүзінде арттыру – басты міндет. Себебі білім саласы сапалы болу үшін ең алдымен ұстаз білікті, жағдайы жақсы, қоғамдағы орны биік болуы керек.

Жастарға айтар ой – білімге құштар бол

Білім – сенің еркіндігіңнің кілті. Білімді адам – тәуелсіз ойлай алады, шешім қабылдай алады, өзгелердің ықпалынан тыс өмір сүре алады. Білім – сенің өз арманыңды орындауға көмектесетін құрал. Білім – сенің болашағыңды өз қолыңмен құру мүмкіндігі.

Кейбір жастар «менде мүмкіндік жоқ», «ақша керек», «жағдай қиын» деп ойлауы мүмкін. Бірақ шын білімге құштар жанға ешқандай кедергі тосқауыл бола алмайды. Кітапхана – тегін. Онлайн курстар – қолжетімді. Кітап – дүкенде ғана емес, интернетте де бар. Ең бастысы – ниет пен табандылық.

Қорытынды

«Білім – болашақтың кілті» деген тіркес – ұран ғана емес, өмірлік шындық. Өмірде өз орныңды табу, арманыңа жету, қоғамға пайдаңды тигізу – бәрі білімге байланысты. Ел болам десең – білімді бол. Ұлт болашағын ойласаң – білімге инвестиция сал. Жеке өміріңді өзгерткің келсе – білімнен баста.

Бүгін үйренген әрбір жаңа дүние – ертеңгі табысыңа салынған іргетас. Бүгін оқыған әрбір кітап – болашағыңды жарық етер шам. Жастарға айтарым – өзіңе сен, білімге сүйен, арманыңнан бас тартпа. Себебі сенің қолыңдағы ең үлкен мүмкіндік – білім алу құқығы. Осы мүмкіндікті мүлт жібермей, болашағыңа өзің жол аш!