Аңдатпа. Бұл мақалада цифрлық журналистиканыңдаму үдерісі мен аудиториямен өзара байланыс орнатудыңжаңа форматтары қарастырылады. Автор қазіргі медиа кеңістіктегі өзгерістердің ақпарат мазмұнының сапасына, деректердің таралу жылдамдығына және қоғамдағы сенімдеңгейіне тигізетін ықпалын талдайды. Сондай-ақ жаңа технологиялар ұсынған мүмкіндіктермен қатар туындағансын-қатерлер сипатталады.Зерттеу барысында цифрлықкоммуникацияның қоғамға пікір алуандығын арттырудағырөлі мен журналистің әлеуметтік жауапкершілігінеерекше назар аударылады.
Түйін сөздер: цифрлық журналистика, коммуникация, аудитория, жаңа формат, ақпарат, сенім.
Аннотация: В данной статье рассматриваются процессы развития цифровой журналистики и новые форматы взаимодействия с аудиторией. Автор анализирует влияние изменений в современном медиапространстве на качество информационного контента, скорость распространения данных и уровень доверия в обществе. Также описываются вызовы и риски, возникающие наряду с возможностями, предоставляемыми новыми технологиями. В ходе исследования особое внимание уделяется роли цифровой коммуникации в повышении открытости и разнообразия мнений в обществе, а также социальной ответственности журналиста.
Ключевые слова: цифровая журналистика, коммуникация, аудитория, новые форматы, информация, доверие.
Abstract : This article examines the development of digital journalism and new formats of interaction with the audience. The author analyzes the impact of changes in the modern media space on the quality of information content, the speed of data dissemination, and the level of public trust. The paper also describes the challenges and risks that arise alongside the opportunities offered by new technologies. The study pays special attention to the role of digital communication in promoting openness and diversity of opinions in society, as well as the social responsibility of journalists.
Keywords: digital journalism, communication, audience, new formats, information, trust.
Қазіргі қоғамда ақпараттық процестердің жылдамдығымен көлемі бұрын-соңды болмаған деңгейге жетті. Интернеттің және әлеуметтік желілердің кең таралуы журналистиканың табиғатын түбегейлі өзгертті. Егер дәстүрлі БАҚ тек ақпарат жеткізуші қызметін атқарса, бүгінгі цифрлық журналистика аудиториямен екіжақты байланыс орнатуға мүмкіндік беретін интерактивті құралға айналды. Қазіргі таңда аудитория тек ақпарат тұтынушысы ғана емес, сонымен қатар оны тудырушы, талқылаушы және қоғамдық пікір қалыптастырушы рөлін атқарып отыр. Бұл үдеріс журналист пен оқырман арасындағы шекараны жойып, коммуникацияның жаңа форматын қалыптастырды. Дегенмен цифрлық орта тек артықшылықтармен шектелмейді. Оның аясында ақпараттың шамадан тыс көбеюі, жалған мәліметтердің таралуы және қоғамның сенім деңгейінің төмендеуі сияқты мәселелер туындауда. Бұл факторлар қазіргі журналистиканың өзекті қиындықтарының біріне айналып отыр.
1. Цифрлық журналистикадағы жаңа коммуникациялықмүмкіндіктер
Цифрлық журналистика бүгінде тек жаңалық таратудың емес, қоғаммен өзара әрекеттесудің жаңа мәдениетін қалыптастыратын маңызды платформаға айналды. Бұқаралық ақпарат құралдары енді тек хабар таратушы емес, сонымен бірге аудиториямен интерактивті диалог жүргізуші жүйе ретінде қызмет етуде. Қазіргі медиа кеңістігінің басты ерекшеліктері — жеделдік пен интерактивтілік. Әлеуметтік желілер арқылы кез келген оқырман ақпаратқа лезде пікір қалдырып, өз ойын білдіріп, қоғамдық талқылауларға белсенді қатыса алады. Бұл жағдай журналистке аудиторияның пікірін ескеріп, материалды толықтыруға немесе нақтылауға мүмкіндік береді.
Қазіргі таңда көптеген жаңалық порталдары мен теле-радио компаниялар пікір қалдыру алаңдарын, онлайн-сауалнамаларды және кері байланыс құралдарын белсенді қолдануда. Мұндай тәсіл қоғамның көзқарасын ескеруге және ақпараттық контентті бейімдеуге жол ашады. Сонымен қатар, жасанды интеллект пен деректерді талдаутехнологиялары да медиа саласында кеңіненқолданылуда. Кейбір редакциялар аудиторияның мінез-құлқын зерттеу арқылы тақырып таңдап, материалдыңформатын жетілдіреді. Бұл өз кезегінде ақпараттыңсапасын арттырып, медиа мен қоғам арасындағы сенімдікүшейтеді. Мультимедиалық контент түрлері — бейнематериалдар, инфографика, подкасттар және сторителлинг — ақпаратты қабылдауды жеңілдетіп, жаңалықтың мәнін тереңірек түсінуге мүмкіндік береді.
2. Цифрлық ортадағы сын-қатерлер мен жауапкершілік
Цифрлық кеңістіктегі ақпарат көздерінің көбеюі еркінпікір білдірудің айғағы болғанымен, ол бір мезгілде сенімдағдарысын тудырды. Әлеуметтік желілерде фейк жаңалықтардың және манипуляциялық контенттіңтаралуы аудиторияның ақпаратқа деген көзқарасынөзгертті.
Журналистика үшін ең үлкен сынақтардың бірі — ақпараттың шынайылығын тексеру қажеттілігі. Көп жағдайда жылдамдық пен бәсекелестік шындықтыңдәлдігінен басым түседі. Соның нәтижесінде қоғамда«ақпарат көп, бірақ шындық аз» деген құбылысқалыптасты.
Тағы бір өзекті мәселе — жеке өмірге қол сұқпау мен кәсіби этиканы сақтау. Цифрлық ортада әр адам ақпараткөзіне айналғандықтан, журналистің әлеуметтік және кәсіби жауапкершілігі бұрынғыдан да маңызды бола түсті.Сонымен бірге, цифрлық теңсіздік мәселесі де назардан тыс қалмауы тиіс. Ауылдық аймақтардаинтернетке қолжетімділіктің шектеулі болуыазаматтардың ақпарат алу мүмкіндігіне тікелей әсер етеді. Бұл жағдай қоғамдағы пікір алуандығын толық көрсетугекедергі келтіреді. Журналистика тек технологиялық сала емес, сонымен қатар әлеуметтік институт. Ол қоғамдағысенім мен рухани құндылықтарды қалыптастыратын күш. Сондықтан цифрлық трансформация ең алдымен адам мен қоғам мүддесіне қызмет етуі қажет.
Қорыта айтқанда, цифрлық журналистика — заманауиқоғамның ажырамас бөлігі. Ол қоғамның ашықтығынарттырып, әр азаматқа өз пікірін білдіруге мүмкіндікберді. Дегенмен технология дамыған сайынжурналистиканың басты миссиясы — шындықты жеткізумен қоғамға адал қызмет ету — бұрынғыдан да өзектібола түсті. Жаңа коммуникациялық форматтар журналист пен аудитория арасындағы сенімді нығайтып, өзаратүсіністікке жол ашады. Алайда бұл үдеріс тек техникалық құралдарға ғана емес, журналистіңадамгершілігі мен кәсіби этикасына сүйенген жағдайдағана нәтижелі болмақ. Сондықтан цифрлық дәуірдегіжурналистиканың басты мақсаты — қоғамдағы сенімдіқалпына келтіріп, ақпараттық кеңістікті адамдыққұндылықтарға негіздеу болып табылады.
Қолданылған әдебиеттер:
1. Есенбекова, З. М. Цифрлық ортада әлеуметтік-саясикоммуникацияның түрлену себептері // Әл-Фарабиатындағы ҚазҰУ Хабаршысы. – 2024 ж.
2.Ормаханова, Е. Н. Журналистиканың орнына жаңа коммуникация үлгісі бар цифрлық журналистика келді // TILTANYM журналы. – №3, 2023 ж.
3.Goswami, A. Enhancing Journalism and Communication in the Digital Era: Challenges, Opportunities and Strategies // International Journal of Research in Communication. – 2024.
4.Gutiérrez-Caneda, B. Ethics and Journalistic Challenges in the Age of AI // Frontiers in Communication. – 2024.
5.Westlund, O. Digital Journalism Studies: An Agenda for the Future // Digital Journalism. – 2025.
6.Witzenberger, B. Unleashing Data Journalism's Potential: COVID-19 as Catalyst for Newsroom Transformation // arXiv.нorg. – 2024.
- Нарша Булгакбаев
- Нарша Булгакбаев
-
- Архимед
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі