Отбасылық қатігездікке ұшыраған әйелдер мен балалар проблемасы аясындағы фильмдерге талдау.

Отбасылық қатігездікке ұшыраған әйелдер мен балалар проблемасы аясындағы фильмдерге талдау.

 

Кіріспе

Қазіргі қоғамда отбасылық қатынастар жүйесі адамның әлеуметтік және психологиялық дамуының маңызды факторы болып табылады. Алайда кей жағдайда отбасы зорлық-зомбылық пен қатігездік орын алатын ортаға айналып, әйел мен баланың тағдырына терең із қалдырады. Бұл мәселе тек әлеуметтік құбылыс қана емес, сонымен қатар моральдық, құқықтық және психологиялық мәселе болып саналады.

Кинематография осындай әлеуметтік шындықты көрсетудің маңызды құралы ретінде қоғам назарын аударып, түсіністік пен жанашырлық тудырады.

1. “The Color Purple” (Стивен Спилберг, 1985) фильмі

Фильм мазмұны:

Оқиға ХХ ғасырдың басындағы АҚШ-та өтеді. Басты кейіпкер Сили — жас афроамерикандық қыз, өз әкесінен зорлық-зомбылық көріп, кейін күйеуінен де қорлық көреді. Әйелдің ішкі әлеміндегі күйзеліс, үміт пен рухани оянуы фильмнің негізгі өзегі.

Тақырыптық талдау:

Фильм әйелдердің ерлер үстемдігіндегі қоғамда қалай өмір сүргенін, олардың адамдық қадір-қасиетін сақтап қалуға ұмтылысын көрсетеді. Зорлық-зомбылықтың физикалық емес, психологиялық әсері де көрініс табады — қорқыныш, өзін-өзі төмен бағалау, жалғыздық сезімі.

Силидің эволюциясы — қорланған әйелден өз құқығын қорғаушы тұлғаға айналу процесі — фильмнің тәрбиелік мәнін арттырады.

Психологиялық және әлеуметтік аспектілер:

• Зорлық-зомбылық салдары — тұлғаның өзін жоғалту қаупі;

• Қолдау мен мейірім адамның қайта жандануына мүмкіндік береді;

• Әйел біртіндеп қоғамдағы рөлін түсінеді және өз құндылығын мойындай бастайды.

2. “Анаға апарар жол” (Бауыржан Нөгербек, 2016) фильмі

Фильм мазмұны:

Фильм соғыс жылдарындағы ананың баласына деген махаббаты мен төзімін бейнелейді. Негізгі идея — ананың шексіз мейірімі мен қиын тағдырға қарсы тұру күші.

Отбасылық қатыгездік контекстінде:

Бұл фильмде тікелей зорлық көріністері жоқ, бірақ отбасылық қатыгездіктің жанама түрлері — ажырау, соғыс салдарынан туындаған психологиялық жарақаттар — терең ашылады.

Ана мен бала арасындағы байланыс сыртқы қатігездікке қарамастан (соғыс, айырылысу, өлім) рухани тұрғыда үзілмейді.

Тәрбиелік мағынасы:

Фильм көрерменді отбасы құндылығын бағалауға, қиын жағдайда сабыр мен үмітті жоғалтпауға шақырады. Бұл тұрғыда ол отбасындағы зорлық-зомбылыққа қарсы идеяны — махаббат пен қамқорлықтың күші арқылы жеткізеді.

3. Фильмдердегі ортақ идеялар мен салыстырмалы талдау

Салыстырмалы аспект	The Color Purple	Анаға апарар жол
Зорлық түрі	Физикалық және психологиялық	Эмоциялық және өмірлік сынақтар
Әйел рөлі	Қорлық көрген, бірақ рухани қайта туған әйел	Ана – рух пен төзім символы
Балалар бейнесі	Қорғансыздық пен үміт	Махаббат пен сағыныш символы
Негізгі идея	Әйелдің өзін-өзі табуы және бостандыққа ұмтылысы	Мейірім мен аналық махаббаттың құдіреті

 

Қорытынды

Отбасылық зорлық-зомбылық — тек жеке адамның емес, бүкіл қоғамның мәселесі. Көркем фильмдер осы шындықты ашық көрсетіп, адамдарды ойлануға, өзгеге жанашырлықпен қарауға тәрбиелейді.

“The Color Purple” фильмі әйелдің ішкі еркіндікке ұмтылысын көрсетсе, “Анаға апарар жол” ананың рухани күшін паш етеді. Екі фильм де зорлық-зомбылықтың салдарын жеңудің басты жолы — сүйіспеншілік, төзім және рухани қолдау екенін дәлелдейді.

Пайдаланылған әдебиеттер мен дереккөздер:

1. Нөгербек Б. Анаға апарар жол (2016). “Қазақфильм” киностудиясы.

2. Қазақстан Республикасының “Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу туралы” заңы, 2020 ж.

3. Психология және әлеуметтік жұмыс журналдары, №3, 2023.

Әль-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

https://univer.kaznu.kz

Орындаған: Оңғар Ринат. 

Жетекші: Авсыдыкова Құралай.

---