«Еңбек майданынан туған үн: «Жұмысшы» газетінің жолы»

«Жұмысшы» газетінің тарихы, мазмұны және қазақ қоғамындағы орны

 

Қазақ баспасөзінің қалыптасу тарихында ХХ ғасырдың 20–30-жылдары ерекше орын алады. Бұл кезең ел ішінде саяси-әлеуметтік өзгерістер күшейіп, қазақ халқы жаңа қоғамдық құрылысқа бейімделе бастаған уақыт еді. Осындай тарихи жағдайда жұмысшы табының тұрмысын, қоғамдық белсенділігін, құқықтық жағдайын насихаттайтын арнайы басылымдар қажет болды. Сол мақсатта жарық көрген маңызды басылымдардың бірі — «Жұмысшы» газеті.

 

 

Газеттің ашылуы және шығу тарихы

 

«Жұмысшы» газеті 1928 жылы 1 мамырда Қызылорда қаласында жарық көре бастады.

Оны өлкелік партия комитеті мен кәсіподақ советі ұйымдастырды. Ол кезде Қызылорда Қазақ АССР-інің астанасы болғандықтан, республикалық деңгейдегі саяси әрі қоғамдық басылымдардың негізгі бөлігі осы қалада шығып тұрды.

 

Газеттің көлемі үлкен форматты, төрт бет болып шықты. Ол сол кезеңдегі жетекші басылымдардың бірі — «Еңбекші қазақ» газетінің жанынан шығарылды. Бұл оның идеологиялық бағытының, мазмұнының және мақсатының ортақ екенін көрсетеді.

 

Газеттің басты міндеті – қазақ жұмысшыларына саяси ақпарат беру, олардың құқықтық сауатын көтеру, еңбек тәртібін түсіндіру және кәсіподақ ұйымдарының қызметін насихаттау болды.

 

 

Редакция жұмысы және басқарған тұлғалар

 

«Жұмысшы» газетінің редакциясында сол кезеңдегі белсенді қоғам қайраткерлері, журналистика саласында тәжірибесі бар азаматтар жұмыс істеді. Әртүрлі жылдары газеттің редакциялық құрамында:

 

Кәсіби журналистер,

 

Ағартушылық бағыттағы қаламгерлер,

 

Кәсіподақ қызметкерлері,

 

Саяси-ағартушылық салада еңбек еткен мамандар жұмыс істеп, газеттің мазмұнын байытып отырды.

 

Редакцияның жұмысы тек ресми саясатты ғана насихаттаумен шектелген жоқ. Жұмысшылардың шынайы тұрмысын көрсету, олардың сұрақтарына жауап беру, өндірістегі қиындықтарды көтеру де басылымның міндеті болды.

 

 

Газеттің мазмұны және айдарлары

 

Газеттің ең маңызды ерекшелігі — оның практикалық бағыттылығы. Жұмысшылар күнделікті өмірде қажет ететін ақпараттарды осы газеттің беттерінен таба алды.

 

Газеттің негізгі бөлімдері:

 

1. «Сұрақ-жауаптар» айдары

 

Бұл айдар «Жұмысшы» газетінің ең танымал бөлімдерінің бірі болды. Мұнда жұмысшылардан келіп түскен сұрақтарға:

 

Кәсіподақ деген не?

 

Оған қалай мүше болады?

 

Жұмыс беруші мен жұмысшының міндеті қандай?

 

Еңбек демалысы, жалақы, еңбек нормасы қалай есептеледі?

сияқты мәселелер бойынша түсінікті жауаптар берілді. Бұл айдар нағыз халықтық ағартушылық қызмет атқарды.

 

2. Өндіріс жаңалықтары

Газет әр аймақтағы зауыт-фабрикаларда болып жатқан жаңалықтарды, жұмысшылар жетістігін, еңбек нормативтерін беріп отырды.

 

3. Мәдени-ағартушылық материалдар

Мұнда жұмысшыларға арналған:

Оқу-білім жөніндегі кеңестер,

Кітап шолулары,

Сауат ашу сабақтары,мәдени шаралар туралы ақпараттар жарияланды.

 

4. Әдеби шығармалар

Газет тек ақпараттық басылым ғана емес, әдеби шығармалар жарияланатын мәдени орталық болды.

Газетте жарияланған қаламгерлер

«Жұмысшы» газетінде қазақ әдебиеті мен журналистикасының көрнекті өкілдері шығармаларын жариялады. Олардың ішінде:

 

Ә.Байділдин

 

Ә.Айсарин

 

О.Беков

 

Б.Майлин

 

Е.Малдыбаев

 

Қ.Әбдіқадыров

 

М.Боранбайұлы

 

Ә.Тәжібаев

 

С.Мұқанов

 

Қ.Тайшықов

 

А.Тоқмағамбетов

 

Ж.Сыздықов

 

І.Құрамысов

 

Ж.Тілепбергенов

 

Е.Калымбетұлы және басқа көптеген қаламгерлер болды.

 

 

Бұл авторлар газетке:

 

•Өлең,

 

•Очерк,

 

•Мақала,

 

•Фельетон,

 

•Әңгіме,

 

•Публицистикалық жарыстар сияқты түрлі жанрдағы шығармаларын ұсынды.

Сондықтан «Жұмысшы» газеті әдеби орта үшін де маңызды алаңға айналды.

 

•Газеттің қазақ қоғамындағы рөлі

 

«Жұмысшы» газеті тек ақпарат таратушы ғана емес, қазақ жұмысшы табының қалыптасуына ықпал еткен ағартушылық құрал болды. Оның қоғамдағы рөлі бірнеше бағытта көрінді:

 

1. Жұмысшылардың саяси сауатын ашты

 

Газет еңбек заңдарын, жұмысшылардың құқықтарын түсіндірді.

 

2. Кәсіподақ қозғалысын насихаттады

 

Бұл жаңа құрылымның мәнін түсіндіру, жұмысшыларды ұйымға тарту мақсатында көптеген материалдар жарияланды.

 

3. Еңбек мәдениетін қалыптастыруға үлес қосты

 

Еңбек тәртібі, еңбек қауіпсіздігі, өндіріс мәдениеті туралы мақалалар шықты.

 

4. Әдебиет пен мәдениетті дамытуға шарт жасады

 

Белгілі жазушылардың шығармаларын жариялау — қазақ әдебиетінің дамуына тікелей әсер етті.

 

5. Қоғамдық пікір қалыптастырды

 

Газет жұмысшылардың шынайы өмірін ашық айтып, қоғамдағы мәселелерді көтеріп отырды.

 

Қорытынды

 

«Жұмысшы» газеті — қазақ жұмысшы табының алғашқы ақпараттық әрі ағартушылық басылымдарының бірі. Ол жұмысшылардың құқықтық, саяси және мәдени деңгейін көтеріп, қоғамның даму бағытына ықпал еткен маңызды құрал болды.

 

Газетте ірі қаламгерлердің еңбектерінің жарық көруі оның әдеби құндылығын арттырса, жұмысшы мәселелерін көтеруі — оның әлеуметтік маңызын күшейтті.

 

Осылайша «Жұмысшы» газеті XX ғасырдың қазақ баспасөзіндегі ерекше орынға ие басылымдардың бірі болып қалды.

---