Өзгерген әлем және өзгермейтін құндылықтар

Қазіргі заман адамзат тарихындағы ең жылдам өзгеріп жатқан кезеңдердің бірі. Технологияның дамуы, ақпараттың көз ілеспес жылдамдықпен таралуы, жаһандық мәдениеттердің араласуы – бәрі де адамның дүниетанымына, мінезіне, өмір салтына әсер етуде. Осындай құбылмалы ортада қоғамның алдына бір маңызды сұрақ шығады: әлем өзгерсе де, адамды адам етіп тұрған құндылықтар сақтала ма?

Бір қарағанда бүгінгі өмір әлдеқайда жеңіл сияқты. Кез келген ақпарат қолыңда, кез келген адаммен бір сәтте сөйлесе аласың, шекаралар шартты түрге айналды. Бірақ дәл осы жеңілдіктің өзі жаңа қиындықтарды туындатты: адамның ішкі дүниесі әлсізденіп, рухани тұрақтылық екінші орынға сырғып барады. Сондықтан қазіргі қоғамдағы басты қайшылық – материалдық мүмкіндіктің өсуі мен рухани тіректің әлсіреуі.

Талдап қарасақ, құндылықтардың өзгеруіне әсер ететін негізгі үш фактор бар.
Біріншісі – ақпараттық толқын. Адам тәулігіне жүздеген түрлі мәлімет көреді. Сол ақпараттың бәрі оның ойына, дүниеге көзқарасына, талғамына ықпал етеді. Бірақ ақпарат көп болған сайын, адамның терең ойлануға уақыты азаяды. Нәтижесінде құндылықтардың орны оп-оңай ауысып кетуі мүмкін.
Екіншісі – тұтынушылық мәдениет. Әлем бизнестің мүддесімен жүріп жатыр. Адамның санасына «көбірек иелену – бақыт» деген түсінік сіңуде. Бұл – отбасы, тәрбие, адамгершілік сияқты мәңгілік ұғымдардың әлсіреуіне алып келетін фактор.
Үшіншісі – жаһандану. Мәдениеттер араласып, ұлттық ерекшелік пен тұлғалық болмыс әлсізденуі мүмкін. Егер адам өз тамырын ұмытса, оның құндылық жүйесі де тұрақсыз болады.

Осындай жағдайда «өзгермейтін құндылықтар» ұғымы ерекше мәнге ие. Олар ғасырлар бойы адамды тура жолда ұстап келген ұғымдар: отбасына адалдық, үлкенге құрмет, еңбекқорлық, мейірім, жауапкершілік, кішіпейілділік. Бұлар кез келген заманда адастырмайтын компас іспетті. Технология дамыса да, қоғам өзгерсе де, адамның болмысына тірек болатын да – осы қасиеттер.

Қазіргі жастарды жиі «жаңа буын», «цифрлық ұрпақ» деп сипаттайды. Иә, олар технологияны жақсы меңгерген, ойы ашық, еркін. Бірақ дәл осы буынға рухани құндылықтарды сақтау ерекше маңызды. Себебі әлемдік ағымдарға ең бейім топ – жастар. Егер олар өзгермейтін құндылықтарды бойына сіңірсе, қоғамның болашағы берік болады. Ал егер тек сыртқы сән мен жылдам тенденцияның артынан ерсе – рухани әлсіздік күшейеді.

Құндылықтарды сақтау – өткенге байланып қалу емес. Бұл – уақыт өзгерсе де, адамның ішкі негізін жоғалтпай өмір сүруі. Заманауи білім алу, шет тілін білу, технология пайдалану – бәрі керек. Бірақ адами қасиетсіз бұл жетістіктердің ешқайсысы қоғамды дамытпайды. Сондықтан да бүгінгі заманның басты талабы – жаңашылдық пен дәстүрдің арасынан дұрыс тепе-теңдік табу.

Өзгерген әлемде өзгермейтін құндылықтар – қоғамның тірегі, адамның рухани қорғаны, болашаққа деген сенімнің қайнары. Сол құндылықтарды сақтай білген халық қана уақыттың сынағынан сүрінбей өтеді.

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: