Өлең, жыр, ақындар

Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Мәшһүр-Жүсіп Көпейұлы (1858—1931, Павлодар облысы, Баянауыл ауданында туған) — ұлы ойшыл, фольклор танушы, этнограф, тарихшы, қазақ мәдениеті мен әдебиетінің белгілі тұлғасы.

Мәшһүр-Жүсіп араб және парсы тілдерін жетік білгенімен қоймай,көп тілді білген ғұлама.

Ол өлең жазумен қатар, ауыз әдебиеті үлгілерін жинап бастырумен де айналысты. Шежірелер мен айтыстарды, көптеген тарихи жырларды хатқа түсіріп, кейінгі ұрпаққа аманаттады. Сонымен бірге, ол күллі ғұмырын қазақ халқын сауаттандыруға жұмсады десек те болады. ҚАЗАҚТЫН ЖЕРІ, “Күн батысы – Сырдария, күншығысы – ұзын аққан Ертіс, оңтүстігі – Жетісу өзені, солтүстігі – Еділ, Жайық. Бұл қазақ иесіз жатқан жерге келіп ие болған жоқ, ақ найзаның ұшымен, ақ білектің күшімен кеше Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай, қаз дауысты Қазыбек, Шақшақұлы Жәнібек заманында жаннан кешіп, сусын орнына қызыл қан ішіп, жаудай алысып, жаттай салысып, күні-түні атысып, қара қанға батысып, шыбын жанын нысанаға байлап, не маңғаз, сарбаздары жау жолында оққа ұшырап өліп, сөйтіп алған жері еді...”


Туындылары Өлеңдері Нақыл сөздері

Темір арқан болғанда, темір кебіс,
Темір белбеу, темір тон бәрі тегіс.
Іші-тысы бәрі де отпен толар,
Өзіңді құтқар сонан, қылып бір іс!

Ілмектер: құтқар, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Кедей болар керi кеткен, ұйқысы мол,
Сайрап келiп тұрады үш қара жол.
Кедейлiктiң бiр үлкен жерiк асы,
Жаман қатын бар үйден үзбейдi қол

Ілмектер: жаман, қатын, кедей, кедейлік, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Дүниедегі ең асыл тіл — араб тілі, одан кейін түрік тілі, түрік тілінің ішіндегі гауһары — қазақ тілі.

Ілмектер: тіл, араб тілі, қазақ тілі, түрік тілі, нақыл, афоризм Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Қазақ тілінен асыл, қазақ тілінен бай тіл жоқ. Сол ата-бабаның тілі болған қазақ тілін осы күнгі қазақтың жалғызы білмейді. Егер қазақ тілін білсе, дін де осында, ғылым-білім де осында. Солай болғаны үшін бұрынғы өткен ата-бабаларымыз бәрі жақсы болып, әулие болып өтті.

Ілмектер: қазақ тілі, тіл, нақыл, афоризм Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Түрік тілінің ішіндегі гауһары – қазақ тілі.

Ілмектер: тіл, қазақ тілі, түрік тілі Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Кедейлік үш ағайынды болады: үлкені – кежірлік, ортаншысы – еріншектік, кенжесі – ұйқы

Ілмектер: кедейлік, еріншектік, ұйқы, кежірлік Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Шын жақсының бойында болмас кегі.

Ілмектер: кек Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Не нәрсе талаптансаң табылады.

Ілмектер: талап Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Бүгін аш болған қарын ертең тояр.

Ілмектер: бүгін, ертең, қарын Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Құдайдың жақсылығы басыңда тұр.

Ілмектер: жақсылық, құдай Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Ер жігіт шешен болып, малсыз қалса,
Рас деп, айтқан сөзің шын болмайды.

Ілмектер: шындық, жігіт, шешен, мал Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы

Қарап көріңіз