Кеңпейілділік пен жомарттық

Тараз қаласы
№15 мектеп-гимназиясының өзін-өзі тану пәнінің мұғалімі
Пашралиева Самал Ғанибекқызы

Құндылық: мейірімділік, сүйіспеншілік, қайырымдылық, сыйластық.

Қасиеттер: мейірімділік, сүйіспеншілік, сыйластық, қайырымдылық.

Сабақ мақсаты: Балалардың «мейірімділік», «қайырымдылық» құндылықтары туралы түсініктерін кеңейту.

Міндеттері:

Мейірімділіктің адам өміріндегі маңыздылығын түсіндіру.

Өзара сыйластық қарым-қатынастарын дамыту.

Мейірбандылыққа тәрбиелеу.

Ресурстар: (құралдар, мәлiметтер, бейнебаян, суреттер)

Сабақ барысы:

Тыныштық сәті: Нұрға бөлену

Үй тапсырмасын тексеру

Олай болса, біз бүгін «сүйіспеншілік» жайында әңгімелесеміз.

Жаңа сабақ

Бейнебаян көрсетіледі: (Оқушылардың жауаптары тыңдалады)

Ойланайық, пікірлесейік

- Сүйіспеншілікті қалай көрсетуге болады?

- Өздеріңе мейірімділік көрсеткен кезде қандай сезімге бөлендіңдер?

- Жақсы көретін жан-жануарларың бар ма?

- Табиғатқа қамқорлық жасаған кездерің болды ма?

Адамдар бір-біріне жылы сезімдерін білдіріп, айналасындағыларға тек жақсылық ойлап, игілікті істер жасау арқылы ғана мейірімділікті таныта алады. Адамдардың бір-біріне деген мейірім шапағаты-әдептіліктің белгісі.

Мейірімділік — адамның өзге біреуге жылылығын, ізгі ниеті мен лебізін білдіру көрінісі. Мейірімділік адамдар арасындағы сыйластық, кең пейілділік, жанашырлық, ізгі ниет секілді қасиеттерге негізделеді. Мейірімділік адамның жоғары адамгершілік белгісі ретінде оның бүкіл тыныс-тіршілігін, жан дүниесін жадырататын, шат-шадыман тіршілігі үшін қажетті аса маңызды қасиеттің бірі болып саналады. “Мейірімділік, махаббат, қайырымдылық, адалдық секілді ақ жүректен шығады” (Шәкерім). Қазақтың дәстүрлі әдеп жүйесінде мейірімділік адамдар арасындағы адамгершілік, ізгілік пен ізеттілік, имандылық пен инабаттылық секілді асыл қасиеттермен үндестік тапқан. Ж.Баласағұн “кір тигізбей ұста ойыңның өресін, мейірім етсең — мейірімділік көресің” деп, мейірімділікке зор мән берген

Әңгімелесу

МӘТІНМЕН ЖҰМЫС

Кеңпейілділік туралы өсиет әңгіме

Саудагер айналаны бақылап, терезеге ұзақ қарап тұрды. Осы сәтте дүкенге сүйкімді бүлдіршін кіріп келіп, сөредегі заттарға көз жүгіртті. Қаздай тізілген моншақтарды көргенде көздері жайнай түсті. Арада біраз уақыт өткен соң қолын созып, көгілдір інжуден жасалған моншақты нұсқады.

Мұны әпкеме сыйлағым келеді. Оны маған гүл суреті бар қағазға орап бересіз бе? – деп сұрады бүлдіршін.

Саудагер көзі жәудіреген бүлдіршіннің ақшасы бар екеніне күмән танытып:

- Сенің қанша ақшаң бар? – деп сұрады.

Бүлдіршін қалтасынан ақша ораған орамалын алып, үстелдің үстіне бірнеше тиын қойды.

- Бұл жете ме? – деп сұрады. Дауысынан үміт оты ұшқындай түсті.

Бүлдіршін ұсынған ақша моншақтың қорабына да жетпейтін еді.

- Білесіз бе, мен сүйікті әпкеме сыйлық жасағым келеді. Әпкем анамыз қайтыс болғалы бізге қарайлап келеді. Ол өзіне мүлдем назар аудармайды. Бүгін оның туған күні. Мына моншақты сыйлағым келеді. Көгілдір түсі көзімен жақсы үйлесетін еді, - деп бүлдіршін мақтана түсті.

Саудагер бүлдіршіннің мына сөздерін естіп, жүрегі елжірей түсті. Моншақты қаптамаға салып, сыртын лентамен байлады.

- Ала ғой, құлыным! Жолда абайлап жүр. Жоғалтып алма, - деп моншақты ұсынды.

Қуаныштан жүрегі жарылардай болған бүлдіршін сыйлықты ала салысымен үйіне бет алды. Саудагердің жұмыс күні аяқталуға таяп қалған кезде дүкенге жас бойжеткен кіріп келді. Бірден саудагердің үстелінің үстіне моншақты, қаптаманы және лентаны бөлек-бөлек қойды.

- Бұл моншақ осы жерден сатып алынды ма? Оның бағасы қанша? – деп сұрады бойжеткен.

- А! – деді саудагер, - Мен кез келген бұйымымды келісімді бағамен сатамын.

- Менің сіңілімнің бірнеше тиыны ғана бар болатын. Ал мына моншақ тазаінжуден жасалған емес пе? Оның бағасы да қымбат болу керек. Мұны қалтамыз көтермейді, - деп ағынан жарылды бойжеткен.

Саудагердің жүзіне күлкі үйіріліп, бойжеткенге моншақты қайта ұсынды.

- Ол ең қымбат бағаны төледі. Қолында бардың барлығын берді. Ал мұны мына заманда ересек адамдар да жасай алмас еді...

Дүкеннің ішінде үнсіздік орнап, екі көзден мөлтілдеп жас ағылды.

Сұрақтар.

1. Саудагерден кішкентай қыз інжуді кім үшін, не үшін сатып алғысы келді?

2. Қыз әпкесін қалай сипаттады?

3.Саудагер қыздың ақшасы жетпеседе неліктен қымбат моншақты әдемілеп орап берді?

4. Әпкесі моншақты неге қайтарғысы келді?

5. Саудагер кішкентай қыздың моншаққа қандай құнын төлегенін айтты?

6.Өсиет әңгіменің мәні неде?

7.Осы әңгімеден қандай қасиеттерді көруге болады екен?

Әңгімелесу

Ана туралы жыр» өлеңі ойнап тұрады.

Дәйексөз

«Мейірімділікті анадан үйрен» Халық даналығы

Оқиды, түсіндіреді, қайталайды.

Ана - халық ұғымында жаратушы.Олай дейтініміз, табиғаттың жаратқан иесі адамды дүниеге әкелуші-ана. Ал барлық нәрсенің дүниеге келуі үлкен мейірімнен,шапағаттан пайда болады.

Сұрақтары:

- Мейірімділік туралы мақал-мәтелдер айтыңыздар

- Мейірімділік туралы өлең шумақтарын айтыңыздар

жазыңыздар

Ойын: «Мен қандаймын?»

Оқушыларға парақшалар таратылып беріледі. Онда адам бойындағы қасиеттер жазылған.

Суретпен жұмыс

Топтарға сурет беріледі.

1) Сен мектептен келе жаттың кенет көшеде бір топ баланы көрдің. Олар суға түсіп кеткен кішкентай күшікке тас лақтырып жатыр екен сен не істер едің?

2) Сен досыңмен келе жаттың. Кенет сендердің қасыңнан өте бергенде бір қыз бала аяғы тайғанап құлап қалды. Сен не істер едің.

3) Үлкен кісі мен сырқат адамға қандай жақсылық жасауға болатыны туралы айтыңдар

Оқушылар берілген қасиеттер өз бойларында бар болса, сол сөздің алдынан қызыл нүкте, жоқ болса көк нүкте қояды.

(оқушыларды тыңдау)

Соңғы тыныштық сәтi.

Олай болса балалар,

Көзімізді жұмып: өткен тақырыпты музыка әуенімен елестету.

Балалар, бүгін біз не жайлы әңгімелестік?

«Аяқталмаған сөйлем» тренингі

1. Сүйіспеншілік-бұл…

2. Сүйіспеншілік…

3. Сүйіспеншілік  сезімі ғана дүниені…

«Сүйіспеншілік  гүлін» құрастыру

Ойын «Жүректен жүрекке»

(Балалар бір-бірлеріне жүрекше беріп, тілектер айтады. Ақырғы бала жүрекше мұғалімге беріп, өз тілегін айтады)

- Күлімдеген-күн мейірімді!

- Кіршіксіз ақ қар мейірімді

- Таза мөлдір су – мейірімді !

- Жылы жүзді ұстазым мейірімді!

- Тату-тәтті Бәрімізіді көтеріп тұрған жер мейірімді!

- Аяулы анам мейірімді!

- Қадірлі әкем мейірімді!

- Әлпештеген әжем мейірімді!

- Еркелеткен достарым мейірімді!

- Егіні мол жер мейірімді!

- Қамқор апам мен ағам мейірімді!

- Балалар кәнекей, қолымызды жоғары көтерейік. Жүрекше жоғары көтеру арқылы біз тілегіміз бір болып, бір тұтас болғанын көріп отырмыз.

Сабағымыздың соңында Сара Алпысқызының ұрпақтарына деген Сара Назарбаева айтқан ғибаратты тілегімен қорытындылайық.
Қымбатты балалар, мен – Анамын, Әжемін, шөбере сүйдім. Мен еліміздегі барлық баланы өз баламдай жақсы көремін. Сендерді үлкендердің өнегесін ғасырларға жалғайды деп сенемін. Ата-анаңа, айналадағы адамдарға мейрімді бол. Оларды сыйлай біл. Өтірік айтпа. Сонда сенің бойыңда сенімділік, өмір сүруге деген құштарлық, жалын пайда болады. Жүрегіңде өмірге, ата-анаңа ең жақын адамдарға деген бауырмалдық, сүйіспеншілік бүр жарып, махаббатқа, достыққа ұласады. Мен сендерге осындай ізгі тілек тілеймін».
Бүгінгі сабағымыздан алған жақсы қасиеттерді жүрегімізге салып қоялық.

Жүректен-жүрекке Мұғалім: «Жылы сезім жүректерде сақталады, Мейірімділік тек жүректен басталады». - деп балаларды жүректен жүрекке шеңберіне шақырдым. Балалар шеңбер құрып тұрады. Бір–біріне деген жақсы тілектерін білдіреді, мысалы «Ажар сен ғажайыпсың, Абылай сен ақкөңілсің т.б».

Кері байланыс.(сабақтан алған әсері)

Сабақ соңында оқушылар сабақтан алған әсерлерін жүрегіміздегі мейірім шуағы өшпесін деп «сүйіспеншілік жүректен» стикермен жапсыра отырып, сабағымызды аяқтаймыз.

Үйге тапсырма: Сара апаға сүйіспеншілікпен хат жазу.

Сабақ аяқталды. Сау болыңыздар.

Қорытындылау

Оқушылар түрлі-түсті қағаздан гүлдердің күлтесіне Сүйіспеншілікке тән қасиеттерді жазып, қиып, жапсырмалайды.   

---