Темір су

Сауықтырған сан сырқауды,
Темір сулы, темір тауды,
Нуы балқып, көл шалқыған
Саяхаттап бақша-бауды.
Емін алып, демін алып,
Жер көркіне мейірі қанып.
Балқып жаны сан азамат
Сайраңдаған келген халық.
Туысқандай ойнап-күліп,
Әзіл - достық судай тұнық.
Саулық түзеп сайраңдаған,
Сәнді үйлерде сауық құрып.
Сан үлгімен сәндеп салған,
Алуан үйлер алқаптанған,
Әрбірінің тарихы бар
Ертектеп ел жаттап алған.
Біреуі оның Пушкин үйі,
Ақынға арнап салған күйі,
Өзгерместен бір өрнегі,
Сақталған үй халық сыйы.
Арзрумға барған жолда,
Дем алыпты жатып сонда.
Жол дәптері ұлы ақынның
Болған шығар жазған қолда.
Қай шумағын әсем жырдың,
Қай жұмбағын терең сырдың,
Жазды екен деп ақын Пушкин,
Үйге қарап ойлап тұрдым.
Отырғандай ақын тірі,
Ойды қозғап үйдің сыры,
Түсті есіме Кавказға арнап,
Ақын Пушкин жазған жыры.
Өлмес, өшпес жазып белгі,
Есіне алып келер елді.
Ақын ойдан ағылды - ау жыр,
Ақтарғандай асыл кенді.
Тағы бір үй шығыс текті,
Жасыл күмбез сырлы өрнекті,
Үй тарихын Людмила қыз,
Айтты да ашты бір зор кепті.
"Бұл үй жайы,- деп,- өзгеше,
Тарихынан көп сыр шеше,
Бұхар әмірі Сеид — Әлімхан,
Тағы сондай бектер неше.
"Ақ патшаға" ақтап антын,
Адал қызмет етпек шартын,
Орындаған еңбегі үшін
Құрбан етіп өзбек халқын.
Тұншықтырған халық күшін,
Бостандыққа жасап қысым.
Мың тоғыз жүз жетінші жыл,
Ел қозғалған айбынды ісін.
Қару жұмсап төгіп қанын,
Ерікке ұмтылған елдің арын,
Сатқаны үшін ақ патшасы
Әмірге арнап үй салғанын.
Айтқанда қыз түсіндіріп,
Ертеде Әмір сайран құрып —
Жатқан үйге біз қадалып,
Ұзақ қарап қалдық тұрып.
Қарап бояу өрнегіне,
Қиял қанат сермеді де,
Осы үй үшін сан мың адам,
Азап шегіп өлмеді ме.
Мынау өрнек бояулары,
Қан мен терден боялғаны,
Тарихымен тұр айтылып,
Мынау бояу халық қаны.
Қарарсыз бек, арсыз әмір,
Халыққа ұлы еткен зәбір,
Сазайын ап ел қолынан,
Таңы атқанда ұлы Октябрь.
Аластап ел арасынан,
Жазылып кек жарасынан,
Бек пен Әмір сұрқияның
Құтылып сұм қарасынан.
Үй халықтың болып мүлкі,
Сайран, сауық, ойын-күлкі,
Дертін емдеп, демін алып,
Жайнаса әсем өмір көркі.
Сүйсінесің көресің де,
Бақытты өмір елесіне,
Темір судың сырын, көркін,
Тоймай қарай бересің де.
Гүлі жайнап, нуы балқып,
Бейне айнадай көлі шалқып,
Сай-саладан мол шипа су
Көлге құздан құйған сарқып.
Көз тойғызып қала берген,
Шипалы су әсем жерден,
Шежіре қыз кетті бастап,
Бір аңызды ұққан елден.

---