Ер Махамбет

Махамбеттің еске алсам
Өткен алғаш жылдарын...
Жортуылмен кешкен сан —
Жонын жалпақ Құм — Нарын.
Ту көтере туған ер,
Хан ұлына қас бола,
Оққа қарсы тұрған ер
Қаруын ұстай қасқая.
Қолына қару алғаны —
Қамы емес қара басының.
Қас болды ханға, алғалы
Кегін ел көз жасының...
Құрсанды да, қол жинап —
Жалпақ жатқан Нарыннан,
Жалынды жырын ол жырлап,
Бомбалай атты жарылған.
Жәңгір ханның елге еткен
Зорлығына төзе алмай,—
Шықты аттанып ол кекпен,
Хан — Ордадан көз алмай.
Өмірін елдің бұлт баса
Бұлыңғыр өткен шағы бұл...
Хан — Ордаға оқ шаша
Махамбет салды шабуыл!
Жауса дағы жаңбырдай
Атылып оқ қорғасын.
Атой салды, жалындай
Бұзуға хан ордасын.
Кезі жоқ жаудан іркілген,
Халқының ол батыры,
Екпінінен сілкінген,
Хан үйінің шатыры,
Шошыды хан, қорықты,
Сұмдығы бірақ, жатты алды...
«Тәубеледі...» — торықты,—
Әйтсе дағы, — тапты айла. —
«Жеңілдім» — деп, ерді, хан
Әбжыландай арбады,
Тәжім етіп, енді хан
Толас күтіп, алдады...
Алдады да, күш жиды
Бұлан құйрық түлкідей,
Неге күтті үш күнді...
Керек ед шабу іркілмей,
Қоршады да ерлерді
Хан мен патша жасағы,—
Оқ жаудырып келді енді,
Бұлан-талан жасады:
Бекер сенді хандарға,
Бекер сенді жауына.
Бекер сенді аңдарға,
Шегінді ерлер тары да...
Сабаздарды, амалсыз,—
Ығыстырды қалың қол,
Қорғаныссыз, қамалсыз
Жайында асты салып жол.
Жайықтан да мақтаулы
Басқа пана таппады.
Онда да жау қақпаны,
Ер лажсыз тоқтады...
Тоқтады да күңіреніп,
Туарын күтті алда күн,
Толғана, тоқсан тебіреніп,
Тұрды тістеп бармағын...
Ер аңырды лажсыз,
Кеудесіне кек толып,
Құлшына сермер құлашсыз
Жау қолынан кетті өліп...
Ел бағы үшін ер өлді,
Тебірентіп жер-көкті,
Отанын ердің көр енді,—
Арманына — ел жетті.

1956

---