Октябрь — май

Шаңқай түсте шатұр-шұтыр тулап өрт,
Борап болып жөнелді ұйтқып тұнған көк,
Ленинге атылған оқ атылды.
Қайта айналып қырық бірінші жылда кеп.
Шыққанында қыздар қырға гүл тере,
Жерден көкке бұрқырады бұлт өре.
Қайта аттанды дабыл қағып, қол бастап,
Ленинді күзеткендер күркеде.
Ел басына қанды алапат туған күн,
Зерлі шоғын сүйіп қызыл тулардың.
Қайта киді шлемдерін жұлдызды,
Батырлары сонау отты жылдардың.
Тіміскілеп түнді жайдың жарқылы,
Жер жалғасты көкпенен от арқылы.
Қалқан болды сонда жердің әр тасы,
Қорған болды бұталардың әр түбі.
Карта үстінде ойға батып әрдайым,
Толғана ұстап туған күндей маңдайын.
Октябрьдің тағдырындай Ленин,
Таразыға тартты майдан жағдайын.
Оның ойы күрілдеп сел тасқындай,
Зіл-залада жаңғырған жер астындай.
Жанар таудай жалын атып бұрқанып,
Жау аяғын тұрды алға бастырмай.
Оның ойы шамырқанып дауылдай,
Қопарылып қызыл топан жалындай,
Туған жердің тұрды жанып таңындай,
Туған елдің тұрды тулап жанындай.
Европаны шығармаған тар тордан,
Ентеледі бұйі ұртына қан толған.
Жүрді Ленин окоптарды аралап,
Сөйледі ол жанып жатқан балконнан.
Әр төбеде орналасып штабтар,
Сымды бойлап ерсіл-қарсыл ұшты ақпар.
Карталардың беттеріне жұлдыздай,
Жалау қадап айқұш-ұйқыш түсті оттар.
Бір жауынгер қарсы тұрды жүз оққа,
Жанын қиып өлді Мәншүк-қыз отта.
Өз ажалын көкте Нұркен қарсы алып,
Батыр Сұлтан кеуде тосты дзотқа.
Қақ айырып қап-қараңғы ауаны,
Шеңбер тартты кемпірқосақ садағы.
Қалтырады қабағынан қан тамып,
Қарағайлар партизандай жаралы.
Тұрды үміт кекті аңсаған кептердей,
Жұлдызсыз түн, аспан жоқ боп кеткендей.
От шатырлап, тас жарқылдап ұшады,
Жасын атып күн күркіреп өткендей.
Көктем туды, қайта оралды тырналар,
Қайың тақты жасыл жапырақ сырғалар.
Кеуіп қалған көз таба алмай тұншығып,
Жер омырауын теуіп шықты жылғалар.
Көктем келді, қайта толды жер гүлге,
Көктемменен бір желпінді ел бірге.
Қызыл туды Ленин өзі көтеріп,
Көктемменен барып кірді Берлинге.
* * *
Зеңбірекке жегіліп,
Жол үстінде өлді аттар.
Көз жасымен егіліп,
Көмді жерге солдаттар.
Бұлт шығымен жуынып,
Қайта тұрды тіріліп,—
Жасыл аттар — қайыңдар
Жатқан екен тынығып.
* * *
Қара қанжарлы қара түндер,
Айсбергке ұрынған кемедей.
Кеттік сүңгіп соғысқа,
Қарсы алды со тұста
Қанды топан телегей.
Тасқа соққан қанатын жел,
Маңдайлардан мөлдіреп тер,
Көздер тұнды қарап өткел,
Гүрс-гүрс етті зеңбіректер.
Күркіреді күн орнына
Қара бүйі самолеттер.
Тимей мұңлы жар қолына,
Жанып жатты соңғы хаттар,
Нысана боп жау оғына
Жол үстінде өлді аттар.
Лаулап өрттей таңдар атты,
Көшті бұлттар қан түсіндей.
Оққа ұшқан жандар жатты,
Арына кір-шаң түсірмей.
Қалды олардың жол азығы,
Жол үстінде түгесілмей.
Обыр үңгір көр ауызы,
Жұтты оларды үлесіндей.
* * *
Сөйлейтін ашық үнімен,
Білмейтін бейтарапты.
Жерледім жеңіс күні мен,
Даланың орап гүлімен.
Қос жұлдызды лейтенантты.
Жүруші еді ол жарқырап,
Қос жұлдызбен,
Жыр етіп жарық күнді,
Жүрегінде бес жыл жүзген,
Оқ оны алып тынды.
Бүгін асқақ сөздің керегі жоқ,
Өмір асқақ сөзді көтермейді,
Қанша адам өлді...
Қанша адамның дерегі жоқ.
Олардың құны
Асқақ сөзбен өтелмейді!
Ол соғыстан соң бір жыл жүрді,
Үйленіп үлгірмеді.
Естіліп жерлегенде су сылдыры,
Құлазып басын иді қыр гүлдері.
* * *
Соқты толассыз қара дауылдар,
Жанды толассыз қызыл жалындар.
Қалды орманды мәңгі құшақтап,
Өрттей жайнаған өжет бауырлар.
Аспан қойнына ажал от тығып,
Темір темірге тулап соқтығып.
Құзғындар қиқулап төніп төбеден,
Оғын аяусыз төпелеп, төкті ұлып.
Оқтан зулаған жүзі жасқанбай,
Кегі бұрқанған сұп-сұр аспандай,
Қаны лапылдап, бойы құрыстап,
Көзі найзағай отын шашқандай.
Жауға ұмтылды батыр жауынгер,
Алда ұйтқыған қанды дауыл жел.
Алда оқ атқан жаудың апаны,
Артта — үміті қайран қалың ел.
Кетті лаулаған оттың ішіне,
Кетті заулаған оқтың ішіне.
Оқтай атылып жетті ажалға,
Оқтай түтеп түнерген түсі де.
Оққа омырауын басты, құлады,
Отқа омырауын ашты, құлады.
Алға достары тартты дауылдай,
Туды көтеріп батыр қанындай.

---