Хакімбекке

Біз бірі болмасақ та кемеңгердің,
Біз бірі болмасақ та тереңдердің,
Біз бірі болмасақ та көк шыңдардың,
Егіз бір ұйқасымыз өлендердің.
Біз бірі болмасақ та көк пен жердің,
Біз бірі болмасақ та көктемдердің.
Көпірдей, жасалған бір қарағайдан,
Жатармыз жолын жалғап өткелдердің,
Ұрандап жорықтың у-шу сүреңіндей,
Жетерміз келешекке мың өмірдей.
Жездінің жер қопарған оты болып,
Жанарымыз Ұлытаудың жүрегіндей.
* * *
Полктың соғыстан соң хабарында,
Жазыпты мені өлді деп таң алдында.
Шешемнің жалғыз ұлы жалғыз жас боп,
Айнала айналыппын жанарында.
Жауаптай өлді деген жауабына,
Барыпты хатым сол күн таң алдында,
Жалғанның үстіндегі жалғыз күндей
Шешемнің айналыппын жанарында.
* * *
Жаңбырдың жұттым тамшысын,
Жұттым күннің шұғыласын.
Қолға алып жасын қамшысын,
Кидім таудың дулығасын.
* * *
Бүгінде ой жетілді,
Туды төрт жол өлеңдер
Омар Һаям секілді
Шетінен ақын кемеңгер.
Тарт ойдың мықтап тартпасын,
Тек сөз тізбей амалдап,
Жолдарда құлап жатпасын,
Төрт таған төрт табандап.
* * *
Мен емес пе ем сондағы
Он тоғыз жас жолдағы.
Мен емес пе ем сондағы
Жанған Волхов орманы.
Мен емес пе ем мың жолмен
Шиырлаған жағаны.
Мен емес пе ем бір қолмен
Құшақтаған даланы.
Мен емес пе ем солдаттың
Жырға қосқан шер-мұңын.
Бірі болып сол хаттың
Сөйлесемін мен бүгін.
* * *
Қырық бірінші жылдардан,
Қайғы-қасірет мұң қалған.
Бір түйір дән талшыққа
Қолын созды мың арман.
Шашырап бұлттар балшықтай.
Дөңгеледі жер көшіп.
Жатты қанды шалшыққа
Оттай ернін ер тосып.
Қырық бірінші жылдардан,
Қайғы-қасірет мұң қалған.
Қырық бесінші жылдардан
Жеңіс атты жыр қалған.
Қырық бірінші жылдардың,
Үсті-басы от тегіс.
Тұтылған аспан айы да,
Қанға батып көк теңіз,
Төсін жыртқан айыра.
Қырық бірінші жылдары
Сөнді шамдай армандар.
Қырық бесінші жылдары
Жанды таңдай армандар.
* * *
Түннің жарығымен,
Кездесемін таң нұрымен.
Қысқы борандармен,
Жаздың жаңбырымен.
Солардың барлығымен,
Кездесемін тағдырыммен.
* * *
Қайран балалығым-ай,
Есептемейтін
Күн-түнді елеп.
Пластинканың табағындай
Айналған шыр көбелек.
Кезің жоқ қажып-шаршаған,
Ит шана жасап аршадан.
Құладың биік жарлардан,
Көрінді мамық қар саған.
Қайран балалығым-ай,
Сұрадың көктей кеңдік сен.
Болармысың
Бала мұндай,
Келмейсің үйге мен күтсем.
* * *
Айналып жер дөңгеледі,
Астымда атым қызыл бөртең.
Жейдемді жел кереді,
Жүзіп барам,
Жүзіп барам.
Секілді бір қызыл желкен.
Өзіндей жер жансын деп,
От шашады
тұлпарымның тұяғы
Жаңбырыма қансын деп,
Омырауынан
жасыл жаңбыр құяды,
Сәуледей бұлдыр шаң ұшқан,
Артында талай ат қалып.
Озғанына жарыстан,
Өзімді қойшы,
Келеді атым мақтанып.
* * *
Еске алма өткен-кеткенді,
Өмір күнде той болмас.
Азын-аулақ өкпеңді,
Азық етпей, қой, жолдас.
Сен қармадың торыңмен,
Түстім оған түкті ұқпай.
Жараланған қолыммен,
Бұғанаммен быт-шыттай.
Ескі досым болған соң,
Өкінбедім мен жылап.
Менің кәрі жолдасым,
Қой өкпеңді сен бірақ.
* * *
Сөнді ме күндіз шырағым,
Қап-қара тұман төңірек.
Етпеттеп барып құладым,
Өзендей жыла-еңіреп.
Өлгеніңді жұрт айтпай,
Көңілімді жұтатпай.
Тұрса да іштей теңселдім
Дауыл соққан бұтақтай.
Қариялар үнсіз қара тас,
Ормандар нусыз жалаңаш.
Көңілім аласапыран,
Дауылмен жаңбыр аралас.
Белдердің беті қан қызыл,
Көлдердің беті қан қызыл.
Қан қызыл көзден жас текті,
Өзіңнен қалған жалғыз ұл.
Сөнді ме күндіз шырағым,
Қап-қара түнек жан-жағым.
Құшақтап барып құладым,
Қарқаралы тауларын.
* * *
Көрінеді ағарып түн ішінде ай,
Чапаевтың жарқырап қылышындай.
Шолоховтың бау-бағы қарсы алады,
Шыршасының күзде де бүрі сынбай.
Бірде жақын,
Бірде жол қашықтаған,
Мен барамын сол жолмен басып қадам.
Ақ жұлдыздар мені алға жетелейді,
Асып барам
Жайықтай тасып барам.
Көне күннің самолет, пырақтары —
Кісінейді даланың құр аттары.
Шақырады жеңгемнің көздеріндей
Түнгі ауылдың жанған шам-шырақтары.
Дала менің кіреді қойыныма,
Мен даланың кіремін қойынына.
Нури Арслан1, білмеймін, ойыны ма,
Асылады дала деп мойыныма.
* * *
Сары жапырақты күздерде
Сарғайып жетер ме екенмін.
Ақ қарға түскен іздерге
Ағарып жетер ме екенмін.
Қияны көп өткелге
Ұялмай жетер ме екенмін.
Келешек
көгілдір көктемге
Қиялдай жетер ме екенмін.
Аспанның ақ даусындай
Ашылып кетер ме екенмін.
Аққудың қауырсынындай
Шашылып кетер ме екенмін.
* * *
Талай рет өлдім мен,
Талай рет сөндім мен.
Мен сүңгіген үңгірге
Болды ма кез сен кірген.
Ол жерде өлген батырлар,
Құлаған күмбез шатырлар.
Сол жерді жырлап,
ерте өлген,
Күмбірлеп күмбез ақындар.
Қай жерде өлді әндері,
Барлығын енді тізбедік.
Көктеп еккен дәндері,
Тұрғандай жомарт күз келіп.
* * *
Аспанды көп жырлаппын,
Тастарды көп жырлаппын.
Тастан салып үйлерді,
Аспан болып сырлаппын.
Жырлай-жырлай барлығын,
Мен еш нәрсе ұтпаппын.
Аспан сырын ұқпаппын,
Асқар тауға шықпаппын.
* * *
Жаңбыр боп жерге жығылды,
Көңілі босап, бұлт еріп.
Тамшыны қуып жүгірді
Ізінен қыздар гүл теріп.
Қарауытты аспан тағы да,
Желеңін қара бүркеніп.
Отырды қайта тағына,
Күшіне долы бұлт еніп.
Жер мен көк бірдей жаңғырған
Дауылмен бұлттар алысып.
Келеді қашып жаңбырдан,
Жаңағы қыздар жаны ұшып.
* * *
Көлдей мүлгіген
Алматының емен-тоғайы.
Жапырағына сүңгіген
Жапырақтай көк айы.
Тыныстасам деміңмен,
Жұтқандай болдым қымызды.
Тартасың қоңыр желіңмен
Сызылтып кеште сыбызғы.
Дірілдейсің жалындай,
Мұнарланып сағымдай.
Қаланың шет жағында
Жатқан бір жасыл ауылдай.
Табиғаттың жастығы —
Алматының емен-тоғайы.
Бірде тәтті,
Бірде ащы үні,
Алматының өлең-тоғайы.
* * *
Ағады ауада
Қызыл сұңқарым.
Шабады далада
Қызыл тұлпарым.
Революция туындай
Жалынды қызыл жыр.
Қызуы суынбай,
Жүректе жүзіп жүр.
* * *
Жауым түнде оқты атса,
Тірілдім жаз таңындай.
Жүгірдім жол тоқтатса,
Светофордың шамындай.
Жан жаралы,
Жан құса,
Ұйықтамаймын түнімен.
Түнде бұлбұл қалғыса,
Не болады жырымен?

---