Мүсіреп би

Ел ақындарының айтысы

ІІІ

Қостанай уезіне қараған елдер ішінде атақты Мүсіреп би деген тақпақшы кісі болыпты. Қостанайға қараған керейлердің бірсыпыра мырзалары Қостанай базарына мал айдап бара жатып Мүсіреп бидің аулының тұсына қос тігіп жатыпты. Күн жаңбыр болса керек. Мүсіреп бидің атын естісе де, қалашы мырзалар жүзін көрмеген екен. Мүсіреп би үстінде жаман күпісі бар, басында жаман тымағы бар мырзалардың қосына келіп, сәлем беріп «қос малды-ақ!» деп кіріп келіп отырады.

Мырзалар: «Қай ел боласыз?» дейді.

Мүсіреп би: «Арғын боламыз» дейді.

Мырзалар: «Е, Арғын ағаның баласы еді» деп дастарқанда жатқан құйқасы желініп мүжілген, қойдың қу басын Мүсірептің алдына қойып «Басқа бата қылыңыз» деп келемеж қылып, өздері шай іше береді.

Сондағы Мүсіреп бидің бөгелместен берген батасы:

Тілесең бата арғыннан,
Ықыласыңмен тілесең,
Сиырың өссін тарғылдан
Жылқың өссін сарғылдан.
Келемежге тілесең,
Өмірің өтсін зарығудан.
Адаспас сапар жөндікі,
Таусылмас дұға кендікі.
Атам арғын — халық ағасы,
Тамам Алаш жиналса,
Қадірлі орын менікі.
Ниетім қалыс, көңілім ақ,
Келемеж-мазақ сенікі,
Қостарыңа келіп ем,
Сыртыма келіп қонған соң,
Бейбастақ надан мазақшыл,
Ниеті жаман болған соң.
Адамды адам көрмеген,
Адамша дәм бермеген,
Көргенсіз өскен мырзалар
Былшылдарың ненікі?..
Дәм айдай келдім қосыңа,
Көрсеткен сиын, осы ма?
Сенен көрген сиымды,
Арғын, найман бас қосса
Айтармын талай досыма.
Сұрамасаң да айтайын, —
Менің атым Мүсіреп,
Қылсаңдар ізет болмай ма.
Келген соң қосқа тусырып?
Шабылсын деп келмеп ем.
Ет асып, шай ішіріп.
Мезірет қылсаң болмай ма?
Адамға адам кішіріп?..
Ақ батамды бермес пе ем,
Дұғамды қарсы түсіріп?..
Азғантай күн атқа мініп
Бекентайың дарқан болған.
Шонайың жұртқа қалқан болған.
Бейбастықтын мінезімен.
Жаза тапқан - кінә өзінен.
Ақырында соларың талқан болған.
Келемежге бас қойдың...
Жемесін деп ас қойдың.
Ұқсамас ісің қазаққа,
Келгеннен қойдың мазаққа.
«Сыйға сый» деген аңыз бар
Сыйыңа батам осы-ақ та.
Қысқартайын осылай
Кетпесін сөзім ұзаққа, —
депті.

Қалашылар Мүсірепті қондырып, қонағасы беріп, ат-шапан айып берген екен деседі.