Абай Құнанбайұлы
Ұлы ақын, композитор, саясаткер, ағартушы, қазақтың реалистік жаңа жазба әдебиетінің негізін қалаушы.
Ақынның арғы тегі Орта жүз Тобықты Арғын ішіндегі Олжай батырдан басталады. Олжайдан Айдос, Қайдос, Жігітек есімді 3 ұрпақ тарайды. Бұлардың әрқайсысы кейін бір-бір рулы ел болып кеткен. Айдостың Айпара деген әйелінен: Ыргызбай, Көтыбақ, Топай.
Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ыргызбай ортасынан оза шауып, ел басқарған. Ыргызбайдан Үркер, Мырзатай, Жортар, Өскенбай тарайды. Өскенбай шаруаға жайлы, билікке әділ кісі болғандықтан, "Ісің адал болса Өскенбайға бар,арам болса Ералыға бар” деген мәтел сөз қалған.Өскенбайдың әйелі Зердеден Құнанбай туады.
Бірақ бұл оқуын әрі жалғастыра алмай, небәрі 3 жылдан соң оның мұсылманша да, орысша да оқуы аяқталады. Абайдың басқа балалардан алымдылығын аңғарған Құнанбай оны елге шақырып алып, өз жанына ертіп, әкімшілдік-билік жұмыстарына араластырмақ болады. Сөйтіп 13 жастағы Абай ел ісіне араласады.
Туындылары Өлеңдері Нақыл сөздері
Ақылсыз шынға сенбей, жоққа сенбек.
Ілмектер: ақыл, сену, жоқ, Шын Абай Құнанбайұлы
Адал жүріп, адал тұр.
Ілмектер: адалдық Абай Құнанбайұлы
Адал еңбекпен мал іздемек — ол арлы адамның ісі.
Ілмектер: адал, еңбек, мал, Ар Абай Құнанбайұлы
Адам баласының ең жаманы – талапсыз.
Ілмектер: адам, талапсыздық Абай Құнанбайұлы
Шешеннің тілі
Ілмектер: тіл, шешен Абай Құнанбайұлы
Шебердің бізі.
Иман сақтауға – қорықпас жүрек, айнымас көңіл, босамас буын керек.
Ілмектер: иман Абай Құнанбайұлы
Пайда ойлама, ар ойла
Ілмектер: пайда, ар-ұят Абай Құнанбайұлы
Адамның адамшылығы – ақыл, ғылым, жақсы ата, жақсы ана, жақсы құрбы, жақсы ұстаздан болады.
Ілмектер: ақыл, ғылым, жақсы ата, жақсы ана, жақсы құрбы, жақсы ұстаз Абай Құнанбайұлы
Абай үйінде отырып, өзінің досы Бегештен:
Ілмектер: Абай, қымбат, арзан, шындық, кәрілік Абай Құнанбайұлы
- Дауасыз не? Арзан не, қымбат не? - деп сұрапты. Бегеш оған:
- Дауасыз - кәрілік; арзан - өтірік; қымбат - шындық,- деп жауап береді.
Жасанды кішіпейілділік — жақсы қасиет емес.
Ілмектер: қасиет Абай Құнанбайұлы
Бейтаныс кісі бітеу жаңғақ.
Ілмектер: Абай Құнанбайұлы Абай Құнанбайұлы
Бүгінгі дос ертең жау.
Еңбек - қуаныш, жалқаулық - айырылмас азап.
Ілмектер: еңбек, жалқаулық, қуаныш, азап Абай Құнанбайұлы
Ақырын жүріп анық бас, еңбегің кетпес далаға.
Ілмектер: еңбек Абай Құнанбайұлы
Жастықта көкірек зор, уайым жоқ
Ілмектер: жастық Абай Құнанбайұлы
Ғашықтың тілі - тілсіз тіл, көзбен көр де ішпен біл.
Ілмектер: махаббат, ғашық Абай Құнанбайұлы
Еріншектік - күллі дүниедегі өнердің дұшпаны. Талапсыздық, жігерсіздік, ұятсыздық, кедейлік - бәрі осыдан шығады.
Ілмектер: еріншектік, талапсыздық Абай Құнанбайұлы
Өзімшілдік — адамды бұзатын пиғыл.
Ілмектер: өзімшілдік, цитата, дәйексөз Абай Құнанбайұлы
Тіл өнері дертпен тең.
Ілмектер: өнер, тіл Абай Құнанбайұлы
Сөзіне қарай кісі ал, Кісіге қарап сөз алма
Ілмектер: сөз Абай Құнанбайұлы
Үш-ақ нәрсе-адамның қасиеті: Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек.
Ілмектер: қайрат, ақыл, жүрек Абай Құнанбайұлы
Қарап көріңіз
Пікірлер
-
Сандуғаш
Сен кайда таптың -
Галым
Үл мен ұл айтыс -
Галым
Ұл мен ұл айтысы 2шумақ
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі