Бөлім:

10.3D 2-топ элементтері

Педагогтің аты-жөні:

Джумашева Лаззат Утешевна

Күні:

Сыныбы:

10

Қатысушылар саны

Қатыспағандар саны

Сабақтың тақырыбы:

Табиғи карбонаттар.

Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты

10.2.1.16 табиғаттағы карбонаттар айналымының схемасын құру және олардың қолданылу аймағын атау

Сабақтың мақсаты:

-табиғаттағы карбонаттар айналымының схемасын құру және олардың қолданылу аймағын атайды.

Сабақ кезеңі/Уақыты

Педагогтің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Сабақтың басы

Қызығушылықты ояту.

1мин.

6  минут

1.Тақырыпты айқындау.Психологиялық жағымды әсер тудыру. Мюнстерберг әдісі..

Ширату жаттығуы:  (Үй тапсырмасын тексеру)

«Рандом»

Сабақта ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру.  Нұсқау.

Алдарыңыздағы берлген мәтіннен қадетт сөз құрастырыңыз.Сіздердің міндеттеріңіз мәтіннің бірінші әрпінен соңына дейін қарап шығып, арасында кездескенкілт сөздерді тауып және олардың астын сызып белгілеу.Тапсырманы тез әрі нақты орындау керек 

БРШАДҒАҢРЗҒАФРО    1 Қатар

СӘЛКТIТАМЛIРТТОЖ   2 Қатар

ТЛМIБЕНЙАЛIШАЗН     З қатар

Кімге барабанның бағыты түседі ,сол оқушы жауап береді

Мақсаты:

Оқушылардағы зейінін дамытуға , шапшаңдыққа дағдыл

Әр дұрыс жауапқа

  1 балл андыру

https://bilimland.kz/kk/courses/chemistry-kk/bei-organikalyq-ximiya/periodtyq-keste/lesson/aktas

Жаңа сабаққа кіріспе

«Суретке назар сал.....»

Суреттер көрсетледі

Мына суреттердегі  заттарды ата және осы суреттер бойынша  не айтасыздар олардың    маңыздылығы  неде?..........(қандай ортақтық бар деген жетекші сұрақтар қоюға болады)

Әктас, мәрмәр,  өндірісі жайында bilimland.kz ресурсынан бейне материал көру.

Олай болса бүгінгі сабағымыздың  тақырыбы  «табиғи карбонаттар»

Мақсаты: Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту.

Тиімділігі: оқушының танымдық дағдысы артады. Сонымен қатар оқушыға сабақтың өмірмен байланысын көрсетеді және сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтауға мүмкіндік береді.

Қалыптастырушы бағалау: Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен  ынталандыру. 

Сабақтың ортасы

15 мин.

Әдіс «Түртіп алу»

Мәтінді оқыту әдісі

Цемент өндірісінде әктастың қолдауы жайында бейне таспа ұсынылады. Оқушылар талқылайды.

Оушылар оқулықтан және алдпрына берлген мәтінді оқып отырып өздеріне  таныс  емес термин, сөздерді жұмыс дәптерлерінде жазып алады.   

Таныс емес  терминдерді мұғаліммен бірге талқылайды .

Мәрмәр өндірісі

Мәрмәр карьер депаталатын жергілікті аймақтардан алынады.Алдымен кен орнын табу үшін жер қыртысының

беткі қабаты алыныптасталады, содан соңжарылғыш заттардың неарнайы аралардыңкөмегімен олардан текшетәріздес блоктар кесіліпалынады.

Әктасты ерітінді.Әктасты ерітінді жаңа ғимарат құрылысында кірпіштерді қалауда және қабырғаларды сылауда қолданылады.

Әктасты ерітінді сөндірілгенәкті тиісті мөлшерде сужәне топырақпенараластыру арқылыалынады. Құрамындағыартық су буланатындықтан,бірнеше сағаттан соңерітінді шөгеді.

Жаңа сөздер Сталакиттер,сталагмиттер, Сталагнаттар

Саралау: Бұл жерде саралаудың «Жіктеу» тәсілі көрінеді.  Оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру мақсатында мүмкіндігінше оларға таңдау еркіндігі беріледі.

https://bilimland.kz/kk/courses/chemistry-kk/bei-organikalyq-ximiya/periodtyq-keste/lesson/aktas

Презентация

Видео

Жеке жұмыс

5 мин

Шектен тыс қышқылданған топырақты бейтараптандыруға

кальций оксидіқолданылады. Оны суменараластырып, пайда болғансуспензияны топыраққашашады.

Оқушыларға бейне материал көрсетіле ді

Кальций оксидінің

сумен әрекеттесуініңнәтижесінде түзілетін кальций гидроксиді топырақты қышқыл ететін заттарды бейтараптандырады. Бір гектар жерді бейтараптандыру үшін 1-ден 6 тоннаға дейін кальций оксиді қажет.

Тапсырма.1 Әктас ерітіндісінің дайындалу және қату сатыларын қараңыз. Сәйкес құраушыларын таңдай отырып, ерітінді дайындаңыз.

Тапсырма.2 Табиғи   карбонаттардың 200- ден астам минералдары белгілі.Кейбір  карбонаттар тау жыныстарының  негізін құрайды. Кальций  карбонаты теңізде тіршілік ететін тірі  ағзалардың қаңқасын, бақалшағын құрайды.Олардың қалдықтарынан бор немесе  басқа да минералдардың шөгінділері  түзіледі.

Саралау: Бұл жерде саралаудың «Диалог және қолдау көрсету» тәсілі көрінеді. Дұрыс мағынада жауап беруге бағыттау мақсатында кейбір оқушыларға ашық сұрақтар, ал кейбір көмек қажет ететін оқушыларға жетелеуші сұрақтар қойылады.

Төменде берілген  минералдарды   формуласымен сәйкестендіреді. 

https://bilimland.kz/kk/courses/chemistry-kk/bei-organikalyq-ximiya/periodtyq-keste/lesson/aktas

B)

Доломит минералынан алынған ұнтақ тыңайтқышты доломит ұны деп атайды.  Доломит  ұны  экологиялық  таза  тыңайтқыш болып есептеледі және магнийге бай болғандықтан,  топырақтың  қышқылдылығын төмендетеді. Сондықтан  қышқылдылығы жоғары топырққа күз бен көктем уақытында доламит ұнын  енгізеді.

Доломиттің құрамындағы кальцийдің массалаық  үлесін (пайызбен) есептеңіз.

https://bilimland.kz/kk/courses/chemistry-kk/bei-organikalyq-ximiya/periodtyq-keste/lesson/temir

темір

Сабақтың соңы

Ой толғаныс.

Рефлексия

7 мин.

Тапсырма: №4. Табиғи карбонаттардың қоршаған ортаға пайдасы мен зиянын Венн диаграммасы арқылы талдаңдар

Мақсаты: Оқушы алған білімін саралай білуге дағдыланады.

Тиімділігі: Тақырып бойынша оқушылардың пікірін анықтайды. Жинақталған деректердің құнды болуын қадағалайды.

Саралау: Бұл кезеңде саралаудың

«Қорытынды» тәсілі көрінеді

Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсаты, тақырыбы бойынша өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды.

Тапсырма №  3

Палеозой заманының соңы мезозой заманының ортасына дейін

Қазақстан аумағын су алып жатқаны бәрімізге белгілі. Жер қыртысы бор кезеңінің мергелінен, палеогеннің құмтастарынан, әктастарынан түзілген. Олардың бетін Каспий маңы ойпатының төрттік кезең шөгінділері жапқан.Геологтар 100-ден астам кен орындар барлап, цемент өндіруге шикізаттар көзін, құм-қиыршық қоспасын, бетон мен қабырға материалдарын ауыстыратын жеңіл түзілімдер мен әктастың  мол қорларын  тапты.Солардың қатарында  Шыңғырлау ауданындағы Борқазған, Теректі ауданы Ақсуат және қала іргесіндегі бор  тауы  бар. Борқазған мен Ақсуаттың әктасын  тек  сол жердің жергілікті тұрғындары ғана  қолданады. Бортаудың әктасын өндіріп  ұсақтап одан ақ тас,  гипс, ұнтақ түріндегі қоспалар өндіреді. Орал әк зауыты – әр түрлі құрылыс материалдарын, соның ішінде әк, бор, т.б. шығаратын кәсіпорын. 1999 жылы Орал құрылыс материалдары өндірістік бірлестігі негізінде құрылған. Зауыт құрамына әк зауыты, бор кеніші және 2 құм шахтасы кіреді. Осы зауыттан өндірілген  өнімдерді Қазақстан бойынша құрылысқа пайдаланады.

Суретке назар аударып 

 А)  Әктас өндірудің  кем дегенде  2 артықшылығын мен 3 кемшілігін жаз

Рефлексия «ҚҚҚ» кестесі

Үйге тапсырма: §59. Табиғи карбонаттар 33-36 беттер

 «Дұрыс келісемін», «Толықтырамын, басқа көзқарасым бар», «Менің сұрағым бар». Сонымен қатар 1-10 баллдық жүйе бойынша оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігі бойынша бағаланады.