Наурыз көже
Көктемде, сонау көктемде,
Көктен нұр жерге төккенде.
Әлемді шуақ өпкенде,
Бұлдырық ұшып көк белде,
Көктемде, сонау көктемде,
Көктен нұр жерге төккенде.
Әлемді шуақ өпкенде,
Бұлдырық ұшып көк белде,
Дүниенің жыртығы бір жамалар,
Тек мен емес, солай деген даналар.
«Бақытсызбын» деп айтпағын, бауырым,
Бақ құсы да сені бір күн сағалар.
Жас тамады жанардан, жас тамады,
Жан сақтаудың қалмаса басқа амалы.
Босатпаса тағдырдың тас қамалы.
Жүріп келем әзірше тәлтіректеп,
Сонау бір, сонау келер замандарда,
Ақыл-ой, асып-тасып адамдарда.
Болмастан сараңдар да, надандар да,
Жағымсыз, жарты ауыз сөз таппас ешкім,
Қарыма талдан құрық ілмедім бе,
Жапанда жылқы бағып жүрмедім бе?
Қырық құлаш қыл арқанмен қауға тартып,
Ақжем ғып алақанды тілмедім бе?
Біреудің мен де сендей балқаймағы,
Балбырап бал татыған таңдайдағы.
Өзімнен төмен біреу ту ұстаса,
Жүр шығар маңдайымның жанбай бағы.
Қаптаған, қайда барсам, қара халық,
Екі аяқ, төрт дөңгелек барады алып.
Шаттансам бірін көріп, біреулерден,
Қалады жан-жүрегім жараланып,
Кіл маржан көкке себелеп,
Сүмбіл түн шым-шым жетті де.
Үкідей үлпек ебелек,
Бұйықты шыққа бөкті де.
Көзімнен ұшып кетсең де,
Көңіліме маза бермедің.
Ақ жауын болып төксем де,
Атырау болып шөлдедім.
Мейлі, мені өздеріңнен төмен көр,
Бұл сөзімді, бірақ бекер демеңдер.
Ұрпақ үшін біздер жүрген мына жол –
Жер бетіне жазып кеткен өлеңдер.
Ей, аға! Жаны жап-жас асқақ едің,
Алқынбай жетпіс деген жасқа келдің.
Ғылымның ғарышында жұлдызың тұр,
Тыңнан жол «тәуекел» деп бастап едің.
Жағам деме маған қара күйені,
Құста – аққу, адамда – ақын киелі.
Аққу исе айдын көлге мойынын,
Ақын басын тек халқына иеді.
Балам, құмар бола көрме ащыға,
«Ащы» қазір дүниеде тапшы ма?
«Арманы көп ақын» дейді сені жұрт,
Арманы жоқ ақын болу жақсы ма?
Әркімнің көңілі өзіне патша деген,
Басынба, байқап сөйлес басқаменен.
Кісімсіп кеуде қаққан біз кінәлі,
Біреулер қашса сенен, қашса менен.
Тілек бар саған айтар, Жаңа жылым,
Жаңа жыл белесінде жаңа жырым.
Аспандап енді-енді барады үнім,
Айтпастан саған бүгін тілектерін,
Алаңдайды көңілім, алаңдайды,
Елде қалған еңкейген анам жайлы.
Бұғанасы қатпаған балам жайлы,
Әлде қандай күйде деп қорыққан кезде,
Көбесі жердің сөгіліп,
Жырадан жылға тараған.
Тамыры талдың көрініп,
Өріліп түсіп жағадан.
Ақандай сері жоқ па ән салатұғын,
Ат жоқ па Құлагердей шабатұғын.
Құлагер десе қысып тақымымды,
Әнінен болдым ауру табатұғын.
Айналдым, ата мекенім,
Жыл құсы саған екенмін.
Қанатым талып жетемін,
Қия алмай қайта кетемін.
Шалқысаң – бірге шалқыдым,
Балқысаң – бірге балқыдым.
Біреуге сәуем тимесе,
Тиген жоқ жанға салқыным.
Өртеді-ау өлеңдерің өзегімді,
Дат, құрбым, берші менің кезегімді.
Кептелген көмейіңе сөз атымын,
Жүрегім айтпасаң да сезе білді.
Шаршаттым білем, шақырусыз келген қонақтай,
Қабағың шытпа, жіберсең, жібер, жолатпай.
Басымды мен де иілмес жерде иіппін,
Жігіттік қайда, жігіттік қайда болаттай?
Жақсылығың – жаныңның жапырағы,
Желексіз бақ не жеміс татырады?
Жақсылығы ешкімге жоқ адамдар,
Күн батырып, қалай таң атырады?
Өзімді өзім ұқпадым,
Діттеген жерден шықпадым.
Құлаштар кезде құлшына,
Құлдилап құзға ықтадым
О, Алыпсоқ, білесің бе, қалды қанша ғұмырың,
Мойынында темір шынжыр, түні бойы ұлыдың.
Тұнып тұрған тыныштықтың тереңінен сыр тартып,
Мен де отырмын, тозса дағы, «тозбады, деп, жұлыным».
«Қармағыма түс, демен, алтын балық»,
Түссе болды ақ сазан жарқыл қағып.
Қарашығым қадалып, қалытқының,
Күні бойы отырмын қалпын бағып.
Заман түзу, заң түзу, жарасымды бәрі де,
Түзу бірақ жүрмейтін адамдар бар әлі де.
Біреулері біреуді құлатуға құмартса,
Құлағанды біреуі итереді әріге.
Көңілім қойды ғой бір жайланбастан,
Қарайды-ау жүрегім де майланбастан.
Қаңқылдап қарашада қайтқан қаздай,
Барады күндер өтіп қайран бастан.
Балам-ау, неткен бақытты, нұрлы заманың,
Шаттыққа толы жанарың, құтты қадамың.
Мекенің мынау, мектебің анау – бәрі сай,
Гүлі боп өсіп келесің Отан-ананың.
Жан қадірін білдірмеген жастық-ай,
Ар қадірін білдірмеген мастық-ай.
Адамдардың, мынау қысқа ғұмырда,
Өзіне-өзі жасап жүрген қастығы-ай.
Сұрақ еді жанымды мазалаған,
Жауабыңа қанықтым назалы адам.
Бір жаманның өлердей ұяты үшін,
Жан екенсің өзіңді жазалаған,
Арудай ақ жамылып дала жатыр,
Ай сырғып айдынынан бара жатыр.
Көлбеңдеп көз алдыма көп көлеңке,
Бірде алыс, бірде жақын салады асыр.
Бірдей емес барлық бейне, мүсін де,
Бірдей емес екі қолда күшің де.
Бірдей емес бір сәттегі қозғалыс,
Бірдей емес бір сәттегі ісің де.
Шыр етіп кіндік қаным тамған мекен,
Ең алғаш тынысымды алған мекен.
Өрілген өзегімнен өлеңімді,
Өзіңе өмір бойы арнап өтем.
Өлеңім – иықты еткен, биіктеткен,
Өлеңім – күйікті еткен, сүйікті еткен.
Айтайын саған деген өкпе-назды,
Айтсам деп жүруші едім жиып көптен.
Шалма аяқтан, келсін шамаң, келмесін,
Көре алмау да – көңілі ояу ерге сын.
Артық кетіп, кем алдым деп күйінбе,
Аларыңды ап, береріңді бергесін.
Кім де болсаң, қуанам болғаныңа,
Болғаныңа, тұғырға қонғаныңа.
Адам түгіл, ағаштың жапырағы,
Табан асты жатпасын жолда мына.
Сырластым жалпақ елмен де,
Сырластым жаннат жермен де.
Сұрапыл дауыл, селмен де,
Жібектей жұмсақ желмен де.
Адамдығын өзінің түсінбеген,
Кім сөйлесер түйсіксіз кісіңменен.
Ұлыққа да айтамыз кішік бол деп,
Болмай жатып қорқамын ісінгеннен.
- Альфред Адлер
- Альфред Адлер
- Альфред Адлер
- Альфред Адлер
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі