Өлең, жыр, ақындар

Бозбала күндер

Бозбала күндер менен жеріген,
Көрген бір қызық түс екен.
Айналып ұшып төбемде жүрген
Қызылды­жасыл құс екен.

Толық

Мен Тәңірі тұтсам да

Жетегінде қиялдың,
Ердім елес соңынан.
Кейде өзімнен ұялдым,
Өз құнымның жоғынан.

Толық

Қаламмен сырласу

Үстінде ақ қағаздың жорғалаған
Қаламым, қуат берші сен де маған.
Ешқашан шаршамашы, өтінемін,
Төгілсем өлең болып сорғалаған.

Толық

Пірлерім, жебеңдер!

Жебеңдер, пірлерім, сендер мені,
Жетімің тағы, міне, телмеңдеді.
Үстінен ұшқан құсты қағып түсер,
Осынша жұрттың бәрі мерген бе еді?

Толық

Ақырғы ақын мен емес

Думан қудым, той­тойлап арақ іштім,
Айбақ­сайбақ артымда аламыш күн.
Құр қалардай өңмеңдеп өндіршегім,
Сағымменен сандалған сан алыстым.

Толық

Қара жартас шер төкпес

Шын ақында айтылмайтын сөз қалмас,
Не жасырсын тоңған жүрек, тозған бас?
Сен – бір сұңқар ұшып­қонған айналып,
Мен – бір жартас қонысынан қозғалмас.

Толық

Шақантай

Үн-түнсіз толғанасың, ұлан дала,
Тапсырып тағдырыңды бір Аллаға.
Тұтқандай көк сағымнан көк шымылдық,
Көлбейді көкжиегің мұнарлана.

Толық

Сарықыз

Сөз қалған жайсаң менен жақсылардан,
Қобызда сарын қалған бақсылардан.
От ауыз, орақ тілді бабалардың
Жері жоқ өлең-жырға тапшы болған.

Толық

Дариға, сол қыз!..

Майданнан Қасым келеді,
Өткеріп бастан небір күн.
Үстінде сұп-сұр шинелі,
Өңіндей сұрғылт өмірдің.

Толық

Бәйтерек

Түбiне тiршiлiктiң тағдыр ие,
Тәңiрдiң ғұзырында бар дүние.
Қызыл тiл қара тасты балқытады,
Келгенде қылқобыздай зар күйiне.

Толық

Мұқағали – желтоқсан

...Шама жоқ Жаратқанмен таласатын,
Қарсы алар жiберсе де ғарасатын.
Есiгiн екi дүние кезек ашып,
Кезiп жүр кең жаhанды елес-ақын.

Толық

Ақшоқы оқиғасы

Қарайып тау басында бір мола тұр,
Дегендей қыршын ғұмыр мұнда жатыр.
Баяндап не болғанын көктас қана,
Шертеді өткен күннен мұңдана сыр.

Толық

Елес

Көзімді ашып, ақ сәулеңе оранғалы, Жарық күн!
Мына өмірдің уызына, уына да жарыттың.
Бұлдыр елес, жалған үміт жәдігөйдей азғырып,
Алданыппын, алды-артымды болжай алмай қалыппын.

Толық

Періштенің пырағы

Шыныменен салса құдай көз қырын,
Құяды екен құлдарына өз нұрын.
Қайда жүрсің қоңырауың сыңғырлап,
Ай астында ойнақтаған боз құлын?

Толық

Әміріңе құлдық ұрдым

Әміріңе құлдық ұрдым, жұмса мені, ей, төрем,
Шөлден қазған шыңыраудай шымырлайды ой терең.
Қу медиен, құла дүзде қалғанымда қаңғырып,
Сөз киесі, өзің келіп құтқармасаң қайтер ем?

Толық

Мінәжат

Күңгірт тартқан көңілімді жарқыратшы, періштем,
Таңның алтын шапағындай тазарайын мен іштен.
Қайғырмайын, сараң тұрмыс қақсын мейлі шөміштен,
Қай мұратқа жеткізеді ессіз тойып, жеп-ішкен?

Толық

Өліара

Қайдасың сен, дірілдеген аппақ сүттей ай нұры,
Алтын сәулең неге аспанның аясынан айныды?
Кең жаһанға шырақ жаққан ажарыңнан адасып,
Қараңғылық құшағында қалған дүние қайғылы.

Толық

Алықұл аға

Алықұл аға, сөз сөйлеп тұрмын тойыңда,
Найзағай ойнап, бұлттар күркіреп ойымда.
Байтақ даладан тұйғындай ұшып жеттім мен,
Бүкіл қазақтың сәлемін артып мойынға.

Толық

Қабанбайға шағыну

Сыйындым аруағыңа, батыр баба,
Медет бер алысқа да, жақынға да.
Қу сөзден қурай орған заржақ емен,
Отырып таз басындай тақырда да.

Толық

Торығу

Көлімді дауыл шайқады,
Тағдырдың бүріп толғағы.
Кер заман көктей жайпады,
Үзіліп түсіп қолдағы

Толық

Неге, жаным, іздеп келмедің?

Асыр салып мөлдіреген балбұлақ,
Қызғалдақтар құлпырғанда албырап,
Жүрек сені жоқтағанда зар жылап,
Неге, жаным, іздеп келмедің?

Толық

Өмір сәулесі

Біреу егіз өмірде, біреу сыңар,
Ана деген бәріне тілеуші бар.
Жалғыз болса шыдайды ол қашанғы –
Опырылып оп-оңай тіреу сынар.

Толық

Бәрін көріп...

Төземін мен!
Жүріп өтсін ыстық от өзегімнен,
Аянатын түгім жоқ өз елімнен.
Өкінбейді соңында өмірінің

Толық

Ақтоғай

Ақтоғай, атың қандай әдемі еді,
Деуші еді жыр бесігі, ән әлемі.
Өзімнен бұрын жетіп құс-көңілім,
Аялы аспаныңда әуеледі.

Толық

Ақындарға үндеу

Күңіренгендей қаралы қабыр басы,
Қасіреттің тамады ауыр жасы.
Қабырғасы қапастың бүлк етпейді,
Қайысады халықтың қабырғасы.

Толық

Ғабиден Мұстафин қазасына

Қайыспаған қара нар ең ауырға,
Майыспаған қарағай ең дауылға.
Сен құлады деген хабар кенеттен
Қатты тиді ағаға да, бауырға.

Толық

Шоқан мен Хантәңірі

Жатырсың іргеңді сен қырда қымтап,
Жүректі батырасың мұңға бір сәт.
Басыңа келіп тұрмыз бір топ ақын –
Өзіңнен жүз жыл кейін туған ұрпақ.

Толық

Махаббат

Ойлап тұрсаң қабырғаңа батады-ақ,
Қыран жылап, қуанды сан жапалақ.
Бірақ көбін ұмыттырып жіберді
Тіршілікке деген іңкәр махаббат.

Толық

Ана тілім

Ана тілім,
Жүрегісің анамның.
Жүрек-ана,
Мен өзіңінен жаралдым.

Толық

Қарттың қалжыңы

– Жаз келсе жапырағын жая келер,
Жаныңа шуақ төгіп, сая берер.
Қыс келсе дөдегеңді қырау шалып,
Шым-шымдап жабығыңнан аяз енер.

Толық

Соңғы шабыс

Атымның аяғына шор байланды,
Орнынан әрең тұрып, зорға айналды.
Шор байланды –
Маған да шер байланды,

Толық

Кербесті

Кербесті, күпшек санды, күдері бел,
Құйғытсам, кекіліңді түреді жел.
Көп ешкім тұрпатыңа көз салмайды,
Тұлпардан үзгені ме күдерін ел?

Толық

Жүйрік ат мініп түсімде...

Жүйрік ат мініп түсімде,
Дүниені кезем сайрандап.
Өзге бір өмір ішінде,
Өзіме тұрам қайран қап.

Толық

Тәтті бұлақ

Ағушы еді ауылдың іргесінде,
Асығушы ем күн сайын тілдесуге,
Жағасы оның сауықтың сарайы еді,
Өткізуші ек жиналып жыр кешін де.

Толық

Ымыртта

Даланың қымтай орап шырын гүлін,
Жазғы кеш түсіргенде шымылдығын,
Көлеңке күңгірттене қою тартып,
Дүние көз алдымда құбылды мың.

Толық

Тау жыры

Тауым, мені құпияңмен жолықтыр,
Мен ұқпаған өмір сырын сен ұқтыр.
Көкірекке құстың үні толып бір,
Құшағыңа сүңгіп кеткім келіп тұр.

Толық

Абайдың ақбоз үйінде

Көзін тіккен шартарап,
Ақбоз үйі Абайдың.
Шаңырағына
Шалқалап,

Толық

Қырқаға шықсам көлденең

Қырқаға шықсам көлденең,
Қиырды көзбен ақтарам.
Көгілдір дала көлбеген,
Көңілім бе екен деп қалам.

Толық

Көңілдің түрлі қыры бар

Әлемнің түсті гүлі бар,
Әркімнің ішкі жыры бар.
Жүректің сыры сан алуан,
Тірліктің сыры қыруар.

Толық

Кіндік жыры

Жұрнағым бар там-тұмдаған,
Тірлігім бар қалтылдаған.
Қылдан нәзік,
Күн нұрындай

Толық