Өлең, жыр, ақындар

Құралбек

Ошақтыда оза туып, Құралбек,
Үшаралдан түлеп ұштың қыран боп.
Туысымыз топты жарып шықты деп,
Ағайын боп мақтанамыз бұған көп.

Толық

Ағайындар

Атыңнан айналайын,
Аңсамас қайда ағайын?
Сағынып бара қалсаң,
Айран да, май да дайын.

Толық

Ей, адамдар

Ей, адамдар, бір-біріңді сыйлаңдар,
Бір-біріңді жамандыққа қимаңдар.
Кейде сатып арыңды,
Кейде жалдап жаныңды,

Толық

Ұстазым

Ұстазым, арманымның белесі едің,
Мен бүгін өзіңменен кеңесемін.
Әдеппен «Әліппені» үйретпесең,
Әдепті адам болдым демес едім.

Толық

Ел мақтанышы

Мақтасақ біз мақтайық та Серікті,
Жігіт болып жаратылған көрікті.
Ақыл, қайрат, сыр мен сымбат, мейірім –
Бәрін бірдей бір басына беріпті.

Толық

Тіршілік түйіні

Бірде жайлап сұрақ қойды сымбаттым:
– Жалтақтамай жауап берші, қымбаттым.
Ұл баланы неге жақсы көресің?
Амалсыздан жар алдында тіл қаттым:

Толық

Тіршіліктің тірегі

Ойланып, ой жүгіртіп әлемге кең,
Барсам да қай өлкеге, қай елге мен,
Бүкпесіз білетінім бір-ақ ұғым –
Тірегі тіршіліктің әйел дер ем.

Толық

Бар екен ғой...

Мына дүние деп жүрсем тар екен ғой,
Шетсіз-шексіз кең әлем шар екен ғой.
Ата даңқын аяққа таптатпайтын
Бар екен ғой жігіттер, бар екен ғой.

Толық

Қазақ деген

Қазақ деген – батыр халық,
Жерін жауға бермеген.
Әрбір сөзі нақыл халық,
Елін дауға бермеген.

Толық

Алтын адам

Баяғы замандардан Есік қорған –
Сақтарға атамекен бесік болған.
Асқарлы Алатаудың аясында
Бабалар өмір сүріп, өсіп-толған.

Толық

Сансыз жол алда – байтағың

Сансыз жол алда – байтағың,
Адасып қалма, байқағын.
Адамның танып сайқалын,
Нәпсінің қағып сайтанын,

Толық

Кім не туралы айтады?

Дана ақылын айтады,
Сөздің асылын айтады.
Батыр батырып айтады,
Ашуын шақырып айтады.

Толық

Дүниеге келдің бе?

Дүниеге келдің бе? –
Көзіңді жөн ашқаның.
Келер бәрін көргің де:
Өзен, көлін, аспанын.

Толық

Зілзала

Отырсақ та сан рет тақыр мұзға,
Ойланбайтын көзсіз ер, батырмыз ба?
Басымызда мықтамай баспананы,
Өзімізге көр қазып жатырмыз ба?

Толық

Жетім жыры

Қалтылдап қаз тұрғаннан тәй-тәй басып,
Талпындым алаға қарай байқай басып.
Қосылып көрші-қолаң балалармен,
Ойнақтап жүгіріп кеттім айқайласып.

Толық

Жаза

Елден ерек қыры түсіп,
Біздің үйге ұры түсіп,
Көп нәрсені үптеп кеткен,
Ашуландым жыным қысып.

Толық

Ұтыс пен ұтылыс

Алдамшы бір үмітке ерік бріп,
Қалтамдағы барымды беріп-беріп,
Талай күнді батырдым желіктеніп,
Талай таңды атырдым кеміктеніп.

Толық

Бір арман

Бұл өмірге,
Гүл өмірге келіп ем,
Есігінен ерке басып еніп ем.
Көп жасадым,

Толық

Ас беру

Асымыз бар, бауырлар,
Келіңіздер, қауымдар.
Бұл жиыннан қалмасын
Алыс-жақын ауылдар.

Толық

Өлген ақынның өзін жерлеуге жиналғандар алдындағы монологі немесе қабір басындағы сөз

Бұл дүниенің қызығына тоя алмай,
Жортып жүрген жігіт едім қояндай.
Енді бүгін тас табытта жатырмын,
О, Алла-ай!

Толық

Тәңірмен тілдесу

Құдай-ау,
Жоқсың,
Барсың ба?
Бар болсаң,

Толық

Заман кімдікі?

Мына заман – тамыр мен таныстікі,
Ауыс-түйіс, беріс пен алыстікі.
Ер еңбегі еш болмас дегендері –
Тек әшейін сөз екен қалыстікі.

Толық

Салыстыру

Қырандар кейде қарғадан
Төмендеу ұшып-қонады.
Қыраннан, бірақ, самғаған
Ұша алмас қарға жоғары.

Толық

Не етерсің?

Мен көппін деп тасыма,
Жалғыз қалсаң, не етерсің?
Жан жуымай қасыңа,
Құсалықпен өтерсің.

Толық

Өмірге менің өкпем жоқ

Өмірге менің өкпем жоқ –
Шуағын шашты көктем боп.
Қызғалдақ теріп қырлардан,
Талпына бердім бөктерлеп.

Толық

Тыныс

Бір танысым шақырып, үй көрсетті,
Үй көрсетті – сияпат-сый көрсетті.
Кез келгеннің қолынан келе бермес,
Асып-тасқан айрықша күй көрсетті.

Толық

Бөліну

Осы қазақ неліктен
Бөлінеді жүз-жүз боп.
Кездерінде еріккен
Қырқысады шыж-быж боп.

Толық

Жаз

Жаз да жетті жайраңдап, жайып құшақ,
Көңілімді көтеріп қайыққа ұсап.
Қарай бердім құмартып төңірекке,
Бар байлығын ақтарып байыпты шақ.

Толық

Көктем

Япыр-ай,
Қандай көктем мына көктем?
Нұр болып бар табиғат тұна кеткен.
Бұлбұлдар мың құбылта күйге басып,

Толық

Арманым

Асығыс алаңдатқан арманым көп,
Алаулап әлі күнге жанғаным жоқ.
Үміттер жетелейді үнемі алға,
Арайлап ататұғын таңдарым боп.

Толық

Бұл өмір керек қылмас құлшылықты

Бұл өмір керек қылмас құлшылықты,
Сүйенген тіл-жағына жыршылықты.
Сол деп ұқ сөнбейтұғын тіршілікті –
Көгертіп қадап кетсең бір шыбықты.

Толық

Қос балам

Қос балам –
Егіз туған қос қанатым,
Бәйгіге баптап бағып қосқан атым.
Сөреге жүлдегер боп жетер болса,

Толық

Өмір шұғыласы

Өмірге келдің алғаш шапағат боп,
Жандырған жүрегімді махаббат боп.
Талпынып тал бесікте жаттың, балам,
Қауызын жаңа жарған шақалақ боп.

Толық

Мәңгі күдік

Атқызғанмен қаншама үміт таңды,
Керуендер қаншама тұрып қалды?
Қуанышты қаншама болғанымен,
Адамзаттың ғұмыры күдік мәңгі.

Толық

Ұйқы

Шаршап бір келген шақта күйкіменен,
Сиқырлы әлдиі мол күй тілеген,
Рахат бесігіне бөлейтұғын,
Шіркін-ай, қандай тәтті ұйқы деген!

Толық

Құштарлық

Тарылып тұтқиылдан бұл тынысым,
Жүрегім, жиіледі бұлқынысың.
Төңірек түнереді неге сонша?
Күн көріп келдім бе әлде құлұын үшін?

Толық

Қалағанда үй тасын

Қалағанда үй тасын,
Таба алмасаң ұйқасым,
Өнеріңмен өзгені
Қалай ғана ұйытасың?

Толық

Еркіндік

Келіншегің көркем екен, жігітім,
Көздеріне қадаласың күні-түн.
Көп ішінен кейде біреу сұқтанса,
Қызғанасың үзілердей үмітің.

Толық

Жұлдыздар жымың қақпаса

Жұлдыздар жымың қақпаса,
Жаныңа жарық жақпаса,
Түнекті түріп ақпаса,
Бір Аймен түн де түн емес.е

Толық

Бір досыма

Қырыққа келмей,
Ырыққа көнбей,
Есірген есер шағыңда,
Күлдің-ау балқып,

Толық