Өлең, жыр, ақындар

Шортан менен мысық

Қолыңнан келмес іске етпе талап,
Шықпассың оныменен іске жарап,
Мысалды ғибраттар толып жатыр,
Түсініп пайдаланса халық бірақ.

Толық

Маймыл

Өз біліміңше іс істе келсе шамаң,
Тырысып біткенінше қойып табан.
Құр бекер біреу пәлен етіпті деп,
Маймылша еліктеуін, тіпті жаман.

Толық

Пәлеге ұшыраған қарашекпен

Жасынан кемшілікпен михнат шеккен
Үй болып түзіле алмай жүріп көптен.
Ақырында әжептәуір бай болыпты,
Бұрынғы ертеде бір қарашекпен.

Толық

Ағаштың тамыры мен жапырағы

Құдайым жолдас қылма наданменен
Білмейтін қадырыңды адамменен
Артық сөз—асылы қарам» деген сөз бар,
Не істесең ойлап істе шамаңменен.

Толық

Арыстан менен кісі

Мықты болсаң күшіңе серік болсын ақыл,
Бес күндік дүниеге еріп болма ғафыл,
Кейінгі балалардың пайдасы үшін,
Көрсетіп тәржімамен айттым нақыл,

Толық

Арыстан мен сары масалар

Нашарға күлмеңіздер күші жоқ деп,
Кемдікке қалдырмаңыз не қылады деп,
Жиылып өңшең жаман кейбір жерде,
Алатын сыбағасын басып көптеп.

Толық

Әтеш пенен меруерт тач

Мыс қылар алтыныңды жаман адам,
Қайдан білсін жақсы-жаманды надан адам,
Асылдың қадырын біліп қалай тұрсын,
Көрмеген өмірінде тазына адам.

Толық

Екі кептер

Білмеген шығынданба көзге бекер,
Өмірің зая болып текке өтер,
Жасынан бір ұяда, бір орында,
Жүріпті мәжіліс етіп екі кептер.

Толық

Түлкі менен жүзім жемісі

Ашығып түлкі байғұс бақа кірді,
Аралап жем таба алмай талай жерді,
Шынардың салбыраған жемістерін,
Жүзімін тұрған пісіп көзі көрді.

Толық

Құмырысқа менен шегіртке

Адам көп ойламайтын жан пайдасын,
Біреудің өзімсініп мал мен басын.
Ah ұрып ақырында мехнат көрер,
Кемітіп қатарынан ғазиз басын.

Толық

Қасқыр менен қозы

Ашығып қасқыр байғұс іздеп тамақ,
Қыдырып жер қоймады күн-түн сабап;
Далада бір хайуан кез келмеді,
Ауылға жуытпады иттер қамап.

Толық

Аю менен мүсәпір шал

Дос болсай шынымен бол, ықыласпен
Бас тартпай қызметінен достың қосқан,
Ләззәті бір-біріне балдай болсын,
Сырттағы күйінгендей болса дұшпан,

Толық

Маймылдар

Маймыл деген көп болады ыстық жерде,
Бөтен аңдай жауыз емес зиянгер де,
Әдеті біреу істеген істі істемек,
Әлінен әлек болып келмесе де.

Толық

Маймыл менен көзілдірік

Жауыздың сақтаныңыз тіліне ермей,
Ғасыға тек жүрмеңіз ғақыл бермей,
Бір маймыл қартайғанда қор болыпты,
Байғұстың бұрынғыдай көзі кермей.

Толық

Шымшық пен көгаршын

Тұзаққа түсті шымшық соры қайнап,
Шыға алмай талпынса да, көзі жайнап,
Бұлқынып уайымда жатқан жерде,
Кез болды жас көгаршын құдай айдап.

Толық

Қасқыр менен мысық

Аңшылар аңға шықты мылтық алып,
Иттерін жүйрік-жүйрік ертіп алып,
Ішінде қалың тоғай ұйықтап жатқан,
Бір қасқыр қаша берді тұра салып.

Толық

Қомағай ит

Дүниеде не іс көрсең, еткіш сабыр,
Нашарға күштімін деп етпе жәбір,
«Менменде тәуба жүрмес» деген сөз бар,
Болашақ, еткен істі білер тағдыр.

Толық

Қасқыр менен тырна

Қасқырдың есітуге аты жаман,
Қайтадан қалыпқа енбес дәті жаман,
Түзеліп лауахазда кісі болмас,
Шыққаннан дүниеге болса надан.

Толық

Шал менен өлім

Сорлы шал қара қасқа деген жарлы,
Көрмеген өмірінде бір де малды,
Қақтығысып бір-біріне тілерсегі,
Қысты күн отын ала ағаш барды.

Толық

Үш жігіт пен бір шал

Жазамын тәржімәні ермек қылып,
Жұмыс жоқ еріккен соң жәй отырып,
Орнатып алма ағашын жатқан шалға,
Үш жігіт келді дағы тұрды күліп.

Толық

Емен ағашы мен тал шыбық

Бай болсаң, дәулетіңді көңіліңе алма,
Көршіге семіздік қып қысым салма,
Мықтылықты күшін, болса орнымен қыл,
Бәрін де беретұғын жалғыз алла.

Толық

Күйеу таңдаған сұлу қыз

Сұлу қыз тәрбиеде өскен өзі,
Бой жетіп, күйеу алар келді кезі.
Ақ, жүзі он бестегі толған айдай,
Алтындай жарқырадым екі көзі.

Толық

Құйқылжыған ырғақтар

Болмадың ба сөзге ұста, тілге шебер,
Өз әліңше, талпын да, күн кеше бер.
Шабан атты қамшылап жының бар ма,
Бір хас фүлпар алдыңда жүрмесе егер.

Толық

Жыр тұлпары

Бұйырды жырдан несібең,
Өлеңге өкпең жоқ бүгін
Толқынмен ойнап өсіп ең
Толқыннан да асып кетті үнің.

Толық

Жеріндей Жетісудың құнарлы өлең

Бұл Сәкен өлең-жырмен туған бірге.
Өзінше өрнек жасап тыңнан мүлде.
Балаймыз отты өлеңнің ұясына,
Еңселі елуге кеп тұрған күнде.

Толық

Алакөлдің ақиығы

Аққуын Алакөлдің шерулеткен
Өтіпті-ау ес жиғанша Елу көктем...
Мың бөліп ақын мұңын теберіктей,
Кім келіп ақын жүгін жеңілдеткен?

Толық

Сәкен Иманасов

Айтар едім ұқсам айқын –
Есімдерін құт санайтын
Сәкендердің не сыры бар
Ешкімге де ұқсамайтын.

Толық

Басынба

Тасуың-ай,
Басынуын-ай мынаның,
Жақпай қойды жұртым ғашық жыр-әнім,
Өзімді әлді, сөзімді дәмді демейтін

Толық

Кімдер кетіп, кімдер қалды!

Елуінде орден алған,
Есіктен кіре төрге барған
"Жазушы" дейтін баспа бар еді,
Беті мен беделінен

Толық

Мектебім

Ұл да оқыды өзіңде нелер өктем,
Қыз да оқыды – аумайтын көбелектен.
Шәкіртіңнің ішінде беттілеуі,
Тектілеуі болды ма менен өткен?!

Толық

Мұхтар Мағауин 60 жаста

Көрінгенге өтпеген сөзді шығын,
Ері қайсы, білуші ем, ез кісі кім.
Ал Сен болсаң, қашанғы хас шеберсің
қашап жатқан жалықпай өз мүсінін!

Толық

Марқасқа

Қызғалдақтай көктемде гүлдеп берген,
Су төгілмес жорғадай жүрдек келген,
Қай ақын бар бақ, талант түгел дарып,
Қалам алған шақтан-ақ құрмет көрген?!

Толық

Жоқтау жыры

Жоғалтып тағы да бір ердің Ерін,
Елсізде еңірегім келді менің.
Екі рет тумайды деп ондай ұлан,
Елімді енді қалай сендіремін?!

Толық

Қазақпа? әлде мазақпа?

Ееййй қазақ
Болдың ғой жұртқа мазақ
Қуғаның ақша, атақ
Ішкенің бір бөтелке арақ

Толық

Қызыл жұлдыз

Қызыл жұлдыз маңдайында ерлердің,
Үкіметі совет-кеңес елдердің.
Қызыл жұлдыз — еркін еңбек таңбасы,
Туы қызыл, күні қызыл жерлердің.

Толық

Қаралы күн

Еңбекші тап бүгін ауыр жаралы,
Қан қызыл ту бүгін қайғы-қаралы,
Еңбекші тап бүгін жалпы қайғырып,
Ауыр хабар-хатқа төніп қарады.

Толық

Қайғылы хабар

Ойпыр-ай! Жайша соққан бұ не хабар?!
Дүниеден Ленин кетті...
қайтпас сапар.
Селк етіп еңбекші тап күңіреніп,

Толық

Жел қайықта

Ұмытпа сол күнді сен аспанға ұшқан,
Жер-көкті құлаш жайып қабат құшқан.
Қыбырлап қара құрттай жерде қалып,
Қадалған көзін алмай дос пен дұшпан.

Толық

Ленин

Адамзаттың бақытына
Саты,
Аят, хадис уақытына
Аты.

Толық

Самұрық

Қиссада ұшқыр қиял айтылмыштан:
Ертеде самұрықпен Қасен ұшқан.
Жеті қат от пен судан көктей өтіп,
Перінің патшасының қызын құшқан.

Толық