Көп бейінді облыстық ауруханасының көз аурулары бөлімшесінде емделуші пациенттердің катаракта ауруы туралы ақпараттандырылу деңгейі

Студент: Куракбаева Гулханыс Шакизадаевна
Ғылыми жетекші: Саим Л.Н.
«Көп бейінді облыстық ауруханасының көз аурулары бөлімшесінде емделуші пациенттердің катаракта ауруы туралы ақпараттандырылу деңгейі»
Көп бейінді облыстық ауруханасы
Қызылорда медициналық жоғары колледжі

 Кілт сөздер: Катаракта ауруы, көз аурулары, қауіп факторлар, диагностика, офтальмология, пациенттердің ақпараттандыру деңгейі, қарт және егде жас, мейіргерлік күтім, мейіргер білім деңгейі, ауру салдары, жеткіліксіз білім, жеткіліксіз ақпараттандыру.

Тақырыптың өзектілігі: Кез келген жаста көру қабілетін сақтау адамның белсенді әрекетінің маңызды шарттарының бірі болып табылады. Көру - бұл адамның толыққанды өмірін қамтамасыз ететін ең күрделі психофизиологиялық процесс, өйткені сыртқы әлем туралы ақпараттың 90% визуалды анализатор арқылы келеді. Ресми статистикаға сәйкес, көру проблемалары адам ағзаларының барлық аурулары арасында бесінші орында - тыныс алу, тамыр, ас қорыту және генитурия жүйесінің ауруларынан кейін.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының алғашқы Дүниежүзілік көру туралы баяндамасына сәйкес, әлемде 1 миллиардтан астам адам көру қабілеті бұзылған және глаукома және катаракта сияқты жағдайларға қажетті көмек ала алмайды .

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша катаракта ауруымен шамамен 17 миллион зардап шегеді, негізінен 60 жастан кейін жастарда. 45-50 жасында көпшілігінде катарактаның алғашқы көріністері байқаладаы. 70-80 жаста катаракта 1000 адамға 260 ер адамда және 460 әйелде болады, ал 80 жастан кейін – барлық адамдарда кездеседі. Статистика көрсеткендей, әлемде 20 миллион адам катаракта соқырлықты тудырды[

Қазақстанда да көру қабілетінің бұзылуының негізгі себебі - катаракта. Қазақстанда жылына 19 мың катаракта ауруына ота жасалады. Көру мүшесінің аурулары медициналық қана емес, сонымен бірге әлеуметтік-экономикалық маңызы бар. Көру мүшесі ауруларының ішінде катаракта ерекше орын алады, бұл, бір жағынан, біздің елдің тұрғындарының қартаю тенденциясымен, ал екінші жағынан, катаракта ауруының көбеюімен байланысты .

Қызылорда облысы бойынша 2018 жылы 808 пациент тіркелді, 520 пациентке ота жасалды, 2019 жылы бұл көрсеткіш 613 пациентке азайды, 395 пациентке ота жасалды.

Катаракта көбінесе қартаюдың сөзсіз салдары болып саналғанымен, адамның катарактасына байланысты қауіп факторларын жақында зерттеу катарактаның алдын алатын немесе оның дамуын бәсеңдететін кейбір араласуды анықтады.

Осыған байланысты пациентті қайтымды соқырлықтың себептерінің бірі болып табылатын ауыр ауру ретінде катаракта туралы ақпараттандыру өзекті міндет болып табылады. Пациентте катаракта туралы қайырымды соқырлықтың себептерінің бірі болып табылатын ауыр ауру туралы біраз түсінік болуы керек. Заманауи технологиялармен катаракта емдеудің жетістігі оның жетілу дәрежесіне байланысты, өйткені катаракта экстракциясы линзаның ультрадыбыстық ұсақталуымен байланысты. Линза неғұрлым жұмсақ болса, оны жоюға және көзден жууға аз уақыт кетеді, сәйкесінше қоршаған тіндер соғұрлым аз жарақат алады. Өкінішке орай, көптеген науқастарда катаракта емдеу туралы ескірген идеялар бар немесе олар мүлдем жоқ, олар ақпаратты мамандардан емес, туыстарынан, достарынан немесе көршілерінен алады. Бұл ақпарат қате немесе өте ескірген болуы мүмкін, бұл хирургиялық емге кеш баруға әкеледі, операцияны қиындатады және оның нәтижесін төмендетуі мүмкін.

Сонымен қатар, егер хирургиялық емдеу ұзақ уақытқа кешіктірілсе, бұл дұрыс емес ақпараттан немесе оның жетіспеуінен ғана емес, сонымен қатар науқастардың қаржылық мүмкіндіктерінен туындауы мүмкін болса, хирургиялық емдеу нәтижесі төмендеуі мүмкін. Мамандарға уақтылы жіберілмеген жағдайда, катаракта өте жақсы жетіліп, әр түрлі асқынулардың дамуына әкелуі мүмкін, мысалы, факолитикалық глаукома және факолитикалық иридоциклит, бұл қабыну реакциясы мен көздің өліміне әкеледі .

Осылайша, катарактаның айтарлықтай таралуы, оны уақтылы емдемеген жағдайда ауыр асқынулар, катаракта емдеу курсының ерекшеліктері мен әдістері туралы науқастардың жеткіліксіз білімі пациенттердің және негізгі ақпарат көздерінің хабардарлық деңгейін зерттеудің өзектілігіне әкелді .

Осылайша, медициналық қызметкерлер ғана емес, сонымен қатар пациенттер катарактаның ағымының ерекшеліктері мен мүмкін болатын асқынулары туралы заманауи ақпаратқа ие болуы керек.

Зерттеу мақсаты: Көп бейінді облыстық ауруханасының көз аурулары бөлімшесінде емделуші пациенттердің катаракта ауруы туралы ақпараттандырылу деңгейін сауалнама арқылы анықтау.

Тәсілдер мен материалдар

Зерттеу жұмысы Көп бейінді облыстық ауруханасының көз аурулары бөлімшесінде емделуші пациенттердің катаракта ауруы туралы ақпараттандырылу деңгейі анықталды.

Сауалнамада пациенттерге арналған 19 сұрақтан тұрды. Сұрақтардың әрқайсысына бірнеше сәйкес жауаптар ұсынылды. Респонденттерге ыңғайлы болу және сауалнама нәтижелерін жақсарту үшін екі тілде - қазақ және орыс тілдерінде сауалнама дайындалды. Сауалнама жасырын түрде жүргізілді, зерттеуге қатысушылар орталықта екі бөлім мейіргерлері таңдалды. Зерттеуге қатысушылардан зерттеуге рұқсат беруге жазбаша түрде келісім алынды.

Зерттеу түрі: Сапалық

Зерттеу дизайны: : Сапалық зерттеу, феноменальды; рандомизирленген мақсатты, популяцияға негізделген

Зерттеу объектісі: 2020 жылдың желтоқсан айында Көп бейінді облыстық ауруханасының көз аурулары бөлімшесінде емделуші пациенттер глаукома туралы ақпараттандырылу деңгейі анықтау мақсатында  сауалнама алынды. Сауалнама пациенттерге арналған 19 сұрақтан тұрады. Зерттеуге жалпы 20 пациент  қатысты.

Зерттеу құралы: Сауалнама Алмари Раедтың «Жалпы Альбаха қаласының тұрғындары арасында катаракта дамуының себептері мен қауіп факторлары туралы хабардар болу» атты мақаласына сүйене отырып жасалынды.

«Жалпы Альбаха қаласының тұрғындары арасында катаракта дамуының себептері мен қауіп факторлары туралы хабардар болу» тақырыбында зерттеу Сауд Арабиясы 2017 жылы маусым айында жүргізіліп 756 респондент қатысқан. Бұл зерттеу Альбаха тұрғындарын глаукома ауруы туралы ақпараттандыру деңгейін анықтауға бағытталған. Осы зерттеудегі сауалнама сұрақтарының үлгісі менің зерттеуімде қолданылды. Сауалнамалар  сұрақтар түрінде құрастырылды.

Қорытынды: Зерттеу барысында Көп бейінді облыстық ауруханасының көз аурулары бөлімшесінде емделуші пациенттердің катаракта ауруы туралы ақпараттандырылу деңгейі 73 % екендігі анықталды, яғни бұл катарактамен көз аурулары бөлімшесінде емделуші пациенттердің катаракта ауруы туралы ақпараттандырылу деңгейі 27% жеткіліксіз немесе қол жетімді еместігін көрсетеді. Пациенттер катаракта ауруының  ерекшеліктері мен асқынулары туралы негізгі ақпаратты емхана қызметкері  мен мамандандырылған аурухананың қызметкерінен алады. Онда  сырқаттанушылықтың едәуір таралуы және тұрақты өсуі пациенттердің негізгі белгілері, ағымының сипаты және хирургиялық көмекке кеш жүгінумен байланысты аурудың ықтимал асқынулары туралы хабардар болуына байланысты білімін  арттыратын іс-шараларды өткізіп, медицина қызметкері пациенттердің катаракта аурулары туралы түсіндірме жұмыстарын жүргізіп, пациентке тиімді медициналық  көмек көрсетеді.

Осылайша, катарактаның айтарлықтай таралуы, оны уақытылы емдемеген жағдайда ауыр асқынулар, катаракта емдеу курсының ерекшеліктері мен әдістері туралы науқастардың жеткіліксіз білімі пациенттердің және негізгі ақпарат көздерінің хабардарлық етіп отыруы керек

Осылайша, медициналық қызметкерлер ғана емес, сонымен қатар пациенттер катарактаның ағымының ерекшеліктері мен мүмкін болатын асқынулары туралы заманауи ақпаратқа ие болуы керек.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Егоров Е.А., Басинский С.Н. Клинические лекции по офтальмологии: Учебное пособие. - 2007. - 288 с

2. https://www.zakon.kz/4946068-v-kazahstane-ezhegodno-operiruyut-16.html

3. Liu Y-C, Wilkins M, Kim T, Malyugin B, Mehta JS. Cataracts. Lancet. 2017;390:600-12. Medline:28242111 doi:10.1016/ S0140-6736(17)30544-5

4. Pascolini D, Mariotti SP.. Global estimates of visual impairment: 2010. Br J Ophthalmol 2012; 96: 614–8. [PubMed] [Google Scholar]

5. Skelton DA, Howe TE, Ballinger C, Neil F, Palmer S, Gray L.. Environmental and behavioural interventions for reducing physical activity limitation in community-dwelling visually impaired older people. Cochrane Database Syst Rev 2013; 6: CD009233. [PubMed] [Google Scholar].

6. Chang JR, Koo E, Agron E, Hallak J, Clemons T, Azar D et al.(2011): Risk factors associated with incident cataracts and cataract surgery in the age-related eye disease study (AREDS). Ophthalmology,118(11):2113-2119.

7. Praveen MR, Shah GD, Vasavada AR, Mehta PG, Gilbert C and Bhagat G(2010): A study to explore the risk factors for the early onset of cataract in India. Eye (London), 24(4):686-694.

8. Klein R, Klein BE, Jensen SC, Moss SE and Cruickshanks KJ(1994): The relation of socioeconomic factors to age-related cataract, maculopathy, and impaired vision. Ophthalmology,101(12):1969-1979.

9. Hiller R, Sperduto RD, Podgor MJ, Wilson PW, Ferris FL (1997): Cigarette smoking and the risk of development of lens opacities.In: Archives of ophthalmology. 3rd ed, Colton T. Chicago, pp:1113-1118.

10. Klein BE, Klein R and Lee KE (1998): Diabetes, cardiovascular disease, selected cardiovascular disease risk factors and 5-year incidence of age-related cataract and progression of lens opacities. American Journal of Ophthalmology,126(6):782-790.

11. Bochow TW, West SK, Azar A, Munoz B, Sommer A and Taylor HR (1989): Ultraviolet light exposure and risk of posterior subcapsular cataracts. Archives of Ophthalmology (Chicago), 107(3):369-372.

12. Glynn RJ, Christen WG, Manson JE, Bernheimer J and Hennekens CH(1995): Body mass index. An independent predictor of cataract. Archives of Ophthalmology (Chicago): 113(9):1131-7.

13. Klein BE, Klein R, Lee K and Danforth LG (2001): Drug use and five-year incidence of age-related cataracts. Ophthalmology, 108(9):1670-1674.

14. https://www.who.int/ru/news/item/08-10-2019-who-launches-first-world-report-on-vision

15. Веселовская З.Ф.. Катаракта. Киев, 2016.

16. Kupfer C., Bowman Lecture. The conquest of cataract: A global challenge. // Trans. Ophthal. Soc. UK 104. -2004.

17. https://www.who.int/ru/news/item/08-10-2019-who-launches-first-world-report-on-vision

18. Foster A., Gilbert C. Epidemiology of visual impairment in children. // Taylor D., ed. Paediatric Ophthalmology, 2nd edn. London: Blackwell Science, 2015: pp. 3-12.

---

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: