Өлең, жыр, ақындар

"Ақөзекте" айлы кеш

"Ақөзектің" пәк жүзін жымыңдатып,
бұлт-бұлт етіп барады құлын батып.
Құлын батып барады. Жас сұлудың
жауырынына кетіпті бұрым батып.

Толық

Сыр

Еш кесірлік көрмесімді біліп ем
жаһан толы жақсылардың бірінен.
Мені шалса — лас аяқ шалып жүр,
мен сүрінсем — жамандарға сүрінем.

Толық

Машқар-ата

"Бет күймесін таңда машқар күнінде –
дейтін қария, — бір тергеу бар түбінде
Белгісіз бір үрей туып үнінде,
бұны айтқанда кететұғын дірілдеп.

Толық

Қара түс

Қара көмір жанатыны — әдемі,
қара судың ағатыны — әдемі.
Қара көздің жақсы-ау күлімдегені,
одан гөрі дала түні — әдемі.

Толық

Крылов тақырыбы

Қара тал судыр қағып жапырағы
қайың боп ойнағанда — қатырады.
Ролін тау-қыранның байғыз ойнап,
бұлбұлды есек сынап жатыр әлі.

Толық

Біз өзіміз

Шындық деген көк аспандай тым биік
мұхит сын-ды әрі терең тұңғиық.
Жан сендіріп жаңсақ жайлар, қате аңыз
біз де содан қателесіп жатамыз.

Толық

Адам ата

...Саздан құйып Құдірет сонда Адамды
бір жіберген қатесін оңдап алды.
Сол сәтте жүзіне бұлт тұтып, ықтап
жетіп кепті Ібіліс сықылықтап.

Толық

Біржан туған жерде

Шығандығы шыңдардың
Біржан әні секілді.
Алыс жатқан мұң бар бір —
жырлағаны секілді.

Толық

Оқжетпес

Шын биікке немене —
шаншылып-ақ кеткен тік.
Біреу-міреу төбеме
шығып қояр деп қорқып.

Толық

Тағы да нан туралы

Нан көп дейсің, осы сөздің обалы
екеуміздің мойнымызда болады.
Анау кезде ашыққаның жоқ есте,
көп дегенің — масыққаның емес пе?!

Толық

Нан

Түстің өзі енуші еді мазақ боп,
түсімде нан... өзі қалың, өзі аппақ
жүрді мені елесімен азаптап.
Көзімді ашсам таба наным тек әлгі

Толық

Баған

Анам мені тәй тұрғызып о баста
сүйеп еді жуан баған-ағашқа.
Сонсоң сырттай бақылады, кетпеді,
қыпың қақты "құлап қалар" деп мені.

Толық

Қару-жарақ хақында

Сенің, Уақыт, жөнің жоқ-ау тарылар,
өмір бай ғой,
өлімде де бәрі бар:
газ, электр...

Толық

"Нейтрон" бейнесі

Қасіреттің тілін қалай дәл тапқан,
өмір жасап пальтолар мен қалпақтан —
о, ант атқан, ант атқан!
Мөлдір бұлақ бұрынғыдай сұп-сұйық,

Толық

Көз жасы

О, сезімнің шым еткен нұр-шуағы
балқытады,
жуам десе — жуады...
Шыдай тұршы, шыбыным сәл, көз жасы

Толық

Әкелер мен ағалар

Әр жыл сайын әлдеқайдан бір құпия жел есер,
әр жыл сайын түн қойнында әлдекімдер кеңесер.
Жиырма миллион!
(нольдері көп демесең)

Толық

Қарын болса... қарынға тойған міндет

Қарын болса... қарынға тойған міндет.
Қайтер едім жазуды қойған күнде?
Қайда барсам әйтеуір орман көрем,
Орман көрсем кетеді ойланғым кеп.

Толық

Ерлік пен тектілік

Қайғының борандатып қарлы қысы,
Көңілдің шырылдайды зарлы құсы.
Бөрідей бел астында ұлиды ажал,
Әйтеуір, өлім жақын – белгілісі.

Толық

Көкала үйрек

Ойласам оқиғаны өткен­кеткен,
Қайнайды көкірегім кек тербеткен.
Мен­дағы біраз күндік жолаушымын,
Шапқылап олай­бұлай ат терлеткен.

Толық

Наза

Қайқы мүйіз тағдырға
Тайқы маңдай соғылды.
Қан аралас жаңбырға
Қарашығым шомылды.

Толық

Естимісің, ескі досым?..

Естимісің, ескі досым, оянбайтын ұйқыдағы,
Ызыңдайды құлағыма тіршіліктің сиқыр әні.
Бетпердесі белгісіздеу бұғып жатқан келер күндер,
Кім біледі, қандай күйде көрсетеді сиқын әлі?

Толық

Басыңды сақта

Баянсыз мынау заманда,
Базарға барып бақ сынар.
Саудасыз нәрсе адамға
Еш жерде, бауырым, жоқ шығар.

Толық

Қуғанмен қанша...

Дүние – сиқыр бір сағым,
Арбайды көзін қуса кім.
Ындыны кепкен пенденің
Тажал боп жайлар құрсағын.

Толық

Маман-Тұрысбек

Жетісуда бай өткен Маман деген,
Мектеп ашқан, алысып наданменен.
Байлық деген – білгенге қолдың кірі,
Адам күні – қашанда адамменен.

Толық

Бай баласына

Сенің әкең мансапты,
Менің әкем малсақ­ты.
Сенде сарай он шақты,
Менде саулық он шақты.

Толық

Іштен шыққан шұбар жылан

Бір Алланың пәрменінде адамзатты аздырса,
Пендесіне жараспайды жаратқанды жазғырса.
Іштен шыққан шұбар жылан шағып туған шешесін,
Ит қабады өз иесін сары сайтан азғырса.

Толық

Қора толды...

Қора толды шартық пенен шатаға,
Қыста туған арамзаны атама!
Қотан жұтап – қозы ермеді саулыққа,
Қошқар біткен қырылғандай, о, тоба!

Толық

Серкенің соңына ермей

Қызырдың рас болса дарығаны,
Қызыл тіл сөзден несін тарығады?
Қарасаң замандарға көз жіберіп,
Ақынның некен­саяқ жарығаны.

Толық

Қазағым

Армысың, асыл жұртым, арман елім,
Тау асып, тасты басқан тарлан елім!
Ту ұстап, тұлпар мінген бабалардың
Жұртында жұрнағы боп қалған елім!

Толық

Құлпырғанмен кең жаһан

Құлпырғанмен кең жаһанның жамыраған гүл бағы,
Шешілер ме түйінделген шым­шытырық жұмбағы?
Сәби ғұмыр өксігіне құлақ түрмес көк аспан,
Жұбатпаса жылағанды қара жердің құндағы.

Толық

Қош келдіңдер, бауырлар!

Көңілді алаң еткен қозғап көптен,
Шоқ жатыр көкіректе қоздап шөккен.
Бөлініп бозінгеннің ботасындай,
Бауырлар, армысыңдар боздап кеткен!

Толық

«Ел» деп жүріп

Ел деп жүріп, шөлдеп жүріп, ағып түсті бір ақын,
Атамекен сағынышы тербетумен мұратын.
Жырларынан Баянөлке тауларының лебі есіп,
Былғанбаған Бұлғын суы сылдыр қағып тұратын.

Толық

Ұшып келем

Замананың салмағы жауырында,
Көтеремін жеңілін, ауырын да.
Бір ғасырдың өрті жүр қанатымда,
Бір ғасырдың дерті жүр бауырымда.

Толық

Аумаймын мен де

Мазамды алма сен менің,
Ерігіп жүрген шығарсың.
Өкініш толы кеуденің
Өксігін қайдан ұғарсың?

Толық

Талшыбық

Талпынып бір талшыбық
Сарыарқаның тауында,
Тоңды талай малшынып
Қара нөсер жауынға.

Толық

Қарағандыда

Қарағанды – таусылмас көмір кені,
Жазылмаған жыр едің көңілдегі.
Қазынаңа қиырдан бүлкілдеді
Талай­талай тажалдың кеңірдегі.

Толық

Тамшыдай-ақ...

Кең даланы кесіп өтіп жол жатыр,
Қалың зират – үнсіз қала жонда тұр.
Қара жолда көп жыл жортқан жолаушы,
Сол шаһарға тұрақтауға келді ақыр.

Толық

Айттың рухына

Уыстап ұстағым кеп қашқан желді,
Ұлың ем кезіп жүрген аспан­жерді.
Жан баба, разы бол, басыңа кеп,
Қалақтай қалдырғанға тастан белгі.

Толық

Ойхой, шығыс Түркістаным!

Әлімсақтан талай ақын
Жырға қосқан мекенім –
Ей, сүйікті уәлаятым,
Сені жырлап өтемін.

Толық

Туған жер

Көзімде тұнасың
Жас болып мөлдіреп.
Алдымнан шығасың
Анамдай елжіреп.

Толық