Өлең, жыр, ақындар

Жанбота

Жанбота, осы ме еді өлген жерім,
Көкшетау боқтығына көмген жерің?
Кісісін бір болыстың біреу сабап,
Бар ма еді статьяда көрген жерің?

Толық

Алтын балдақ

Қолыма алынғаным алтын балдақ,
Мен келдім Әкемкерді суға жалдап.
Құйрығын екі - екіден талдап өріп,
Қылмитып мініп шықтым қалқаға арнап.

Толық

Телқоңыр

Телқоңыр қайтып кетті елге таман.
Ит - құстан барар ма екен есен - аман?
Ит - құстан барған болса есен - аман,
Дау - жанжал, бүліншілік елім жаман.

Толық

Көкек

Аты жоқ құс болады көкек деген,
Алдында терезенің секектеген.
Ойымда үш ұйықтасам, бар ма менің
Айырылып сені, сәулем, кетед деген

Толық

Бурылтай

Таңбасы жоқ, ені жоқ Бурылтайдың,
Сағасы өткел бермейді терең сайдың.
Құбы жонға шоқытып шыға келсем,
Жұрты жатыр, ізі жоқ қалқатайдың.

Толық

Ақсеркеш

Бір атты сатып міндім елу беске,
Болмайды, шапсаң - дағы қара кешке.
Бозбала, бекер сал боп неге керек,
Салып қал, шын сал болсаң, "Ақсеркешке".

Толық

Соқпа - ай - соқ

Мінезі жүйрік аттың соқпа - ай - соқпа,
Айтамын мен өлеңді осына-ай топқа.
Сөйлеп қал, қызыл тілім, өлмей тұрып,
Өмірің біразырақ бар ма-ай, жоқ па?

Толық

Ақтентек

Қызы едің
Ақтентектің шұға мақпал,
Әржерде сабырлы ерді тәңрім сақтар.
Көңілің бір-біріңнен болса асыл,

Толық

Талай заман

Мен Біржан болғалы талай заман,
Пар келмеген еш әшші тіпті маған.
Бір сұлу қыз найманда бар дегенмен,
Бек мұқтаж бір көруге болдым соған.

Толық

Ер жігіт дүниені көргені артық

Ер жігіт дүниені көргені артық,
Дүниеден не бар - жоғын сезгені артық.
Түскендей аспан жерге іс болса да,
Бел байлап, тәуекел деп төзгені артық.

Толық

Ал, дүние, өтеріңді біліп едім

Ал, дүние, өтеріңді біліп едім,
Білдірмей серілік пен жүріп едім.
Бұл күнде арық қойдан бағам кейін,
Үш жүзді сайран қылған Біржан едім.

Толық

Мен өмірді қалаймын!

Нашақорлық бұзады сау адамды,
Санаңды улап, бұл жаман аздырады.
Бұл ісіңнен денсаулығың әлсірер
Ей, бауырлар, аулақ ұста бойыңды.

Толық

Көгершіндер

Күнде ертемен нан септім,
Қызықтадым сол сәтті.
Сөйте-сөйте дәндеттім
Көгершінді он шақты.

Толық

Ғафу-Ғафулар

Өзім - Ғафу,
Қызым менің - Ғафура,
Екі әріпті
Жалғап тұрған атыма,

Толық

Қобыз сарыны туралы өлеңдер

Ықылас
Жатқанда жер құпиясы құлпын ашпай,
Хақ тәңірі пендесімен сыр сырласпай,
Тылсымын көк пен жердің шешу үшін

Толық

Өлген соң бай мен жарлы мал демейді

Өлген соң бай мен жарлы мал демейді,
Мынаны бер, мынаны ал демейді.
Басына бай кісі өлсе, жастық тастап,
Астына қалың көрпе сал демейді.

Толық

Құлыншағым, сөйледің! Шықты-ау тілің

Құлыншағым, сөйледің!
Шықты-ау тілің!
Жарығым, құйттай күнім!
Тіліңдегі "ападан" басқасын мен,

Толық

Мен өзімнің жауларымды өле қал деп ешқашан қарғамаймын

Мен өзімнің жауларымды өле қал деп ешқашан қарғамаймын,
Не өксітіп кетсін деп армандаймын.
Қайғы болсын дер едім жан ашығыш, ойшылдау боп кетесің барда қайғың.

Толық

Мынау қолым, басым мынау

Мынау қолым, басым мынау, жүрегімде - тосын әнім;
Жүзім күңгірт, шашым қырау, неде болса, осы барым.
Көзбен көрем, үйренемін, ол да менің бір ардағым.
Бар ма, жоқ па ми дегенің, соны бірақ біле алмадым.

Толық

Жақсының жақсылығы сол болар

Жақсының жақсылығы сол болар -
Жаманменен бас қосып,
Сөйлемекке ар етер;
Жаманның жамандығы сол болар -

Толық

Бұз үстіне от жаққан

Бұз үстіне от жаққан,
Бұзмай бұлан пісірген,
Мен иемдің бөрлі ала тасы едім.
Иә, ием, сенің сырың мен білем,

Толық

Би Темірді хаж сапарынан тоқтатуға айтқаны

Қара бас күспен шалдырып,
Көк теңіздің үстінде
Көтеріп желкен аштырып,
Жүк тиедің кемеге,

Толық

Би Темірге айтқан бірінші толғауы

Аспанды бұлт құрсайды -
Күн жауарға ұқсайды.
Көлдерде қулар шулайды -
Көкшіліден ол айуан

Толық

Балпаң, балпаң басқан күн

Балпаң, балпаң басқан күн,
Бай ұлынан асқан күн,
Орманбет би өлген күн,
Он сан ноғай бүлген күн.

Толық

Арық хан!

Арық хан!
Менім ием Темір іс етсе,
Айналаңды берік етер,
Жиған малың тәрік етер,

Толық

Арғымақ ару атлар сескенсе

Арғымақ ару атлар сескенсе,
Ақ тігердің қарсы алдында жусар ма?
Ойда қазақ көп жортса,
Беллерін күміспенен құрсар ма?

Толық

Алаштан байтақ озбаса

Алаштан байтақ озбаса,
Арабыдан атты сайлап мінбен-ді!
Күлікке тастай болып тимесе,
Үстіме көбе сайлап кимен-ді!

Толық

Ағынды сулар, аймақ көл

Ағынды сулар, аймақ көл,
Тасыса, төңбек келтірер.
Дұспанға белінді шешіп инанба,
Инантып тұрып өлтірер.

Толық

Жапырағы жасыл жаутерек

Жапырағы жасыл жаутерек
Жайқалмағы желден-дүр,
Шалулығы белден-дүр,
Төренің кежігуі елден-дүр,

Толық

Күпшек санды тіл жалмаған күренді

Күпшек санды тіл жалмаған күренді
Тілеген достан аяман!
Тілекті бірге тілеген
Малымды достан аяман

Толық

Көктеп мінген еріңнің

Көктеп мінген еріңнің
Астында көп жүгірер күлік бар,
Көн садақтың ішінде
Көбе бұзар жебе бар.

Толық

Шағырмақ бұлт жай тастар

Шағырмақ бұлт жай тастар,
Ағытқан қойды жол бастар,
Ақ желкенді жел бастар,
Ғадыл төре ел бастар,

Толық

Ор, ор қоян, ор қоян

Ор, ор қоян, ор қоян,
Ор қоян атлы бір қоян,
Он екі көжек атасы -
Қаудырқұлақ шал қоян

Толық

Жебелей жебе жүгірген

Жебелей жебе жүгірген
Ерлердің арғымақтан игі малы болар ма;
Жағаласса, жыртылмас,
Ерлердің жеңсізден игі тоны болар ма;

Толық

Көгерген көн сынулар жайқалса

Көгерген көн сынулар жайқалса,
Жапырып, байлардан өзге қонар ма,
Жау жолықса жазыда,
Ерлерді өлмей тонар ма,

Толық

Жалп-жалп ұшқан жапалақ

Жалп-жалп ұшқан жапалақ,
Аттансаң, жазы түзде көрерсің,
Жаман туған бар болса,
Жаман жолдас көп болса,

Толық

Туырлықсыз қара үйге

Туырлықсыз қара үйге
Ту байламақ не керек!
Туғаны жоқ жалғызға
Көп ішінде суырылып,

Толық

Жауынды күні көп жүрме

Жауынды күні көп жүрме,
Жар жағасы тайғақ-ты.
Жаманға жақыным деп сөз айтпа,
Күндердің күні болғанда,

Толық

Қатынасы биік көлдерден

Қатынасы биік көлдерден
Қатар түзеп қу ұшар,
Алға сап тіз оқ ата көрмеңіз,
Қандыауыздан сыйлы жебе сайламай

Толық

Әкесі Құлекеге өлгенде айтқаны

Дүние деген осы,
Жоққой мәнгі досы.
Егнр болса досы,
Әкемнің құламас еді-ау қосы.

Толық