Жаһандану дәуіріндегі ұлттық мәдениеттердің орны мен рөлі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Факультеті:"Философия және саясаттану"
Кафедрасы: "Дінтану және мәдениеттану"
Орындаған: Таймас Асылжан Әзімханұлы
Жетекші: Кудерина Айжан Нұрхамитқызы

Жаһандану дәуірі мәдениеттердің өзара әрекеттесуінің жаңа көкжиектерін ашты, сонымен бірге ұлттық бірегейлікті сақтау мен дамытуға байланысты көптеген қиындықтар туғызды. Ұлттық мәдениет халықтардың өзіндік ерекшеліктерін айқындайтын, олардың құндылықтары мен дүниетанымын қалыптастыратын, тіпті өзара байланыстылық күшейген жағдайда да негізгі элемент болып қала береді.

Әрбір ұлттық мәдениеттің өзіне тән ерекшеліктері мен ерекшеліктері болады. Бұл елдер мен халықтардың өмір сүруінің географиялық және әлеуметтік-тарихи жағдайларындағы айырмашылықтардың және олардың бір-бірінен салыстырмалы түрде оқшаулануының салдары. Сонымен бірге ешбір ұлттық мәдениет өзінің таза күйінде өмір сүре алмайды. Кез келген ұлттық мәдениет этнос өндіретін және тұтынатын мәдени құбылыстардың барлық жиынтығын, белгілі бір этностың нақты элементтерін, сондай-ақ жалпы адамзаттық мәдениеттің элементтерін және шетелдік қарыздарды қамтиды. Әртүрлі этностар арасындағы ұлттық мәдениет элементтерінің алмасуы олардың өмір сүруінің ең маңызды факторы болып табылады. Кез келген этникалық мәдениет тек «өзінен» дамып қана қоймайды, сонымен бірге ғылыми, философиялық және көркем мәдениет басқа халықтардың мәдениетімен араласпай өмір сүріп, дами алмайды. Сонымен қатар, анық алынған элементтер этникалық анықтаушы белгілер ретінде де әрекет ете алады.

Бүкіл дүние жүзіндегі халықтар бір-біріне үнемі ықпал ету жағдайында өмір сүреді. Өркениеттің қарқынды даму қарқыны мен әртүрлі тарихи процестердің барысы жаһандық қатынастардың, олардың тамырын тереңдету, нығайтып, елдер мен халықтардың оқшаулануын жоюдың болмай қоймайтындығы туралы мәселені алға тартады. Дүниеден оқшаулану, жеке шеңберде оқшаулану - бұл аграрлық типтегі қоғамның идеалы болды, ол әрқашан белгіленген шекараларды кесіп өтетін және жаңа түрге ие адам түрімен сипатталады.

Одан кейінгі тарихи процестер әр түрлі елдер халықтарының жақындасуының күшеюін алдын ала анықтады. Мұндай процестер үнемі ұлғайып келе жатқан аумақты қамтыды және жалпы тарихи прогресті және интернационалдандырудың жаңа кезеңін анықтады.

Қазіргі уақытта жаһандану жаңа біртұтас әлем құру үдерісіне айналуда, оның жетекші бағыты артта қалған дамушы елдердің кеңістігінде ең дамыған елдердің экономикасының, саясаты мен мәдениетінің таралуы болып табылады. Мұндай ауқымды процестер негізінен ерікті түрде жүреді.

Жаһандану процестері әртүрлі мемлекеттердің жақындасуы мен ынтымақтастығында қажетті және терең өзгерістер туғызуда. Осыдан кейін өмір сүру деңгейі мен оның сапасының жақындау және біріздендіру процесі жүреді.

Әлем мемлекетаралық немесе жергілікті мәселелерді шешу үшін бірігеді. Интеграция мен жақындасу шағын ұлттардың болмысына қауіп төндіретін процестермен қатар жүреді.

Жаһанданудың ұлттық мәдениеттерге әсері
Оң әсерлері:
Білімді тарату: Ұлттық дәстүр цифрлық технологиялардың арқасында кең аудиторияға қолжетімді бола бастады.
Мәдени алмасу: Мәдениеттер арасындағы өзара әрекеттесу элементтерді алу және бейімдеу арқылы оларды байытады.
Теріс салдары:
Мәдени гомогенизация: БАҚ пен корпорациялар жүктеген жаһандық бұқаралық мәдениеттің қысымы.
Жоғалту қаупі: шағын және байырғы мәдениеттер басым мәдениеттермен ығыстырылуы мүмкін.
3. Ұлттық мәдениеттер «жұмсақ күш» элементі ретінде
Мәдени дипломатия:
Халықтар өздерінің мәдени жетістіктерін (мысалы, әдебиет, музыка, өнер) әлемдік аренадағы ықпалын күшейту үшін пайдаланады.
Экономикалық потенциал:
Мәдениет туризм мен ойын-сауық индустриясының бір бөлігіне айналып, экономиканың өсуіне ықпал етеді.

Ұлттық мәдениеттерді сақтау және дамыту жолдары
Мемлекеттік қолдау:
Ұлттық мұраны танымал ету үшін білім беру және мәдени бағдарламаларды құру.
Технологиялық құрал ретінде:
Виртуалды мұражайлар мен мұрағаттар сияқты мәдениетті сақтау және насихаттау үшін цифрлық платформаларды пайдалану.
Мәдениетаралық диалог:
Бір мәдениеттің екіншісіне үстемдігін болдырмау, теңдік пен сыйластық негізінде мәдениеттер арасындағы алмасуға жәрдемдесу.

Жаһандану дәуірінде ұлттық мәдениеттер өткен мен болашақты, жергілікті және жаһандықты байланыстыруға қабілетті негізгі элемент болып қала береді. Олар бірегейлікті сақтауда да, адамзаттың ортақ мәдени мұрасын байытуда да маңызды рөл атқарады. Негізгі міндет - интеграция мен бірегейлікті сақтау арасындағы тепе-теңдікті табу.

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: