Мәдениеттанудың қоғамдағы маңызы

Қоғам – күрделі механизм. Оның барлық тетіктерін түсіну үшін әртүрлі ғылымдар қолданылады. Солардың ішінде мәдениеттану ерекше орын алады. Бұл ғылым бізге қоғамның қалай дамитынын, адамдардың көзқарастары, құндылықтары мен өмір салты қалай қалыптасатынын түсінуге көмектеседі. Шындығында, мәдениет – қоғамның айнасы. Ол болмаса, өркениет те, даму да болмас еді.

Әр халықтың өзіндік мәдени ерекшеліктері бар. Олар – тіл, дәстүр, өнер, дін, әдет-ғұрып, моральдық нормалар. Осы факторлар ұлттың бірлігін сақтайды, оны басқа халықтардан ерекшелейді. Мысалы, қазақ халқының қонақжайлығы, үлкенге құрмет көрсетуі – ғасырлар бойы қалыптасқан мәдени құндылықтар. Осы құндылықтар болмаса, біз бүгінгі болмысымызды жоғалтып алуымыз мүмкін еді.

Бірақ мәдениет тек ұлттың ерекшелігін ғана көрсетпейді. Ол адамдарды ортақ идеялар, мақсаттар төңірегінде біріктіреді. Қазіргі заманғы жаһандану дәуірінде мәдениет елдер арасындағы көпір қызметін де атқарады. Түрлі халықтардың музыкасы, кинематографиясы, әдебиеті арқылы біз олардың ойлау жүйесін түсінеміз. Демек, мәдениет – шекарадан тыс әлемдік құндылық.

Адам туғаннан бастап белгілі бір мәдени ортада өседі. Оның мінезі, ойлау қабілеті, тіпті күнделікті әдеттері де сол ортаға байланысты. Егер бала кішкентайынан кітап оқуға, өнерге, ғылымға қызықса, ол болашақта ой-өрісі кең, жан-жақты тұлғаға айналады. Ал мәдениеті төмен қоғамда өскен адамның дүниетанымы да шектеулі болады.

Бүгінгі цифрлық дәуірде мәдениет бұрынғыдан да маңызды. Интернеттің арқасында адам түрлі ақпаратқа оңай қол жеткізе алады. Бірақ мәдениет деңгейі төмен болса, ол бұл ақпараттың ішінен ең қажеттісін таңдап, дұрыс пайдалана алмайды. Сондықтан мәдениет – тек дәстүрлер жиынтығы емес, ол адамның интеллектуалды дамуына ықпал ететін негізгі фактор.

Көпшілік мәдениетті тек өнер мен әдебиетпен байланыстырады. Бірақ мәдениеттің қоғамның экономикалық дамуына да әсер ететінін ұмытпау керек. Дамыған елдерде еңбек мәдениеті жоғары деңгейде. Адамдар уақытын тиімді пайдаланып, жауапкершілікті сезінеді. Ал мәдениеті төмен қоғамда жемқорлық, тәртіпсіздік, немқұрайдылық басым болады.

Сонымен қатар, мәдениет – үлкен индустрия. Кино, театр, туризм, дизайн, сән саласы – бәрі мәдениеттің құрамдас бөлігі. Бұл салалар тек рухани құндылықтар қалыптастырып қоймай, мемлекет бюджетіне де миллиардтаған табыс әкеледі. Мысалы, Оңтүстік Кореяның мәдени экспансиясы (K-pop, дорамалар, корей тағамдары) тек елдің имиджін арттырып қоймай, оның экономикасына да оң әсер етті.

Қоғамның болашағы мәдениеттің деңгейіне тікелей байланысты. Егер мәдениет жоғары болса, елдің рухани және экономикалық дамуы да жоғары болады. Ал мәдениеті төмен қоғамда хаос, түсініспеушілік пен дағдарыс орын алады. Сондықтан мәдениеттану – тек гуманитарлық ғылым емес, ол қоғамды зерттеудің, оны жақсартудың маңызды құралы. Біз мәдениетімізді сақтап, дамыта білсек, болашағымыз да жарқын болмақ.
 

Журналистика факультеті қоғаммен байланыс

мамандығының 1-курс студенттері Малик Дина, Сериков Арсен,

Жетекші: Құдайбергенов Серғазы Ережепұлы,

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Философия және саясаттану факультеті

Дінтану және мәдениеттану кафедрасының оқытушысы,

мәдениеттану магистрі, PhD докторант