«Шолпан» журналы: қазақ әдебиеті мен мәдениетінің маңызды басылымы.

«Шолпан» журналы: қазақ әдебиеті мен мәдениетінің маңызды басылымы.

«Шолпан» журналы – XX ғасырдың басындағы қазақ әдебиеті мен мәдениетінің қалыптасуына зор ықпал еткен маңызды басылымдардың бірі. Журнал 1922–1923 жылдары Ташкент қаласында шығып тұрған. Бұл кезең – Түркістан қаласында қазақ зиялыларының басы қосылып, ұлттық әдебиет пен мәдениетті дамытуға күш салған уақыт. «Шолпан» дәл осындай тарихи жағдайда дүниеге келіп, қазақ баспасөзінің жаңа белесін қалыптастырды.

Журналдың алғашқы редакторы Сұлтанбек Қожанов болды (1922 ж.). Ол басылымның идеясын ұлттық бағытқа бағыттап, қазақ қоғамындағы әдеби, әлеуметтік, ағартушылық мәселелерді көтеруді негізгі мақсат етті. 1923 жылдан бастап журнал редакциясын Жиенғали Тілепбергенов басқарды. Кей деректерде Қошке Кемеңгерұлының да редакция жұмысына араласқаны айтылады. Журнал барлығы 11–12 нөмір шығарды. «Шолпан» журналы қазақтың сол кездегі ең озық ойлы қаламгерлерін жинады. Оның беттерінде Мағжан Жұмабаев, Ахмет Байтұрсынұлы, Міржақып Дулатов, Ғұмар Қараш, Сұлтанбек Қожанов, Жиенғали Тілепбергенов, Қошке Кемеңгерұлы, Сәкен Сейфуллин секілді тұлғалардың шығармалары жарияланды. Мағжан Жұмабаевтың бірқатар өлеңдері мен «Педагогика» еңбегінің кей бөлімдері алғаш рет осы журналда жарық көргені белгілі. Журналдың негізгі көтерген тақырыптары – қазақ әдебиетін жаңғырту, ұлттық мәдениетті сақтау, әйел теңдігі, ағартушылық, жастар тәрбиесі, тіл мәселесі және қоғамдық-саяси өзгерістер. 1922 жылғы №3 санында қазақ әйелдерінің білімі мен қоғамдағы орны туралы арнайы мақала жарияланып, бұл тақырыпқа ерекше көңіл бөлінді. Сондай-ақ қазақ мектептеріндегі оқыту әдістері, ұлттық тәрбие, тіл тазалығы мәселелері тұрақты қозғалып отырды.«Шолпан» қазақ әдеби тілін дамытуда да ерекше рөл атқарды. Ондағы шығармалар мен мақалалар арқылы қазақ прозасы мен поэзиясының жаңа бағыттары көрінді. Басылым қазақ оқырмандарының мәдени дүниетанымын кеңейтіп, ұлттық ой-санаға серпіліс берді.

Алайда 1923 жылдан кейін кеңестік саясаттың қатал талаптарына байланысты журнал жабылды. Соған қарамастан, «Шолпан» қазақ руханиятының тарихында өшпес із қалдырған, ұлттық мәдениеттің қалыптасуына зор үлес қосқан басылым ретінде бағаланады. Оның жарық көрген әр санында қазақ қоғамының ой-пікірі, әдеби дамуы мен мәдени үдерістері айқын көрініс тапқан.