Әлеуметтік желілердің қазіргі жастарға әсері

    Қазіргі заман — ақпараттық технологиялардың қарқынды дамыған кезеңі. Соның ішінде әлеуметтік желілер жастардың күнделікті өмірінің ажырамас бөлігіне айналды. Facebook, Instagram, TikTok, Telegram, ВКонтакте сынды платформалар жастарға өз ойларын бөлісуге, жаңа адамдармен танысуға, білім алуға және ойын-сауыққа қол жеткізуге мүмкіндік береді. Алайда әлеуметтік желілердің жастарға әсері біржақты емес — оның әрі оң, әрі теріс жақтары бар.

Әлеуметтік желілердің жастарға оң әсері

1. Ақпаратқа қолжетімділік:

Жастар әлемдегі соңғы жаңалықтардан жедел хабардар болып, түрлі салалар бойынша білімін жетілдіре алады. Мысалы, YouTube-тағы білім беру арналары арқылы шет тілдерін үйреніп, бағдарламалау негіздерін меңгеруге немесе тарих пен мәдениет жайлы терең мағлұмат алуға болады.

2. Таланттарды дамыту:

Әлеуметтік желілер шығармашылықты дамытуға мол мүмкіндік береді. Көптеген жасөспірімдер TikTok немесе Instagram арқылы өз өнерін көрсетіп, кең аудиторияға танылып жүр. Олардың арасында суретшілер, әншілер, бишілер мен видеоблогерлер бар. Осылайша, жастар өз қабілеттерін дамытып, болашақта табыс көзіне айналдыра алады.

3. Жеке бренд қалыптастыру:

Көптеген жастар әлеуметтік желілерде өз парақшаларын дамытып, болашақ мансаптарына негіз қалауда. Портфолио, видеоролик немесе блог арқылы өз біліктілігін көрсете отырып, жұмыс берушілердің назарын аударуға мүмкіндік бар.

Әлеуметтік желілердің теріс әсері

1. Уақыттың тиімсіз пайдалануы:

Кей жастар әлеуметтік желілерде сағаттап отырып, сабақты немесе пайдалы іс-әрекеттерді кейінге шегереді. Бұл олардың оқу үлгеріміне, ұйқы тәртібіне, физикалық және психикалық денсаулығына кері әсерін тигізеді.

2. Жалған ақпарат:

Сенімсіз дереккөздерден алынған мәліметтерді шындық деп қабылдау қаупі жоғары. Бұл жастардың ақпараттық сауаттылығын әлсіретіп, жалған және шынайы мәліметтерді ажырата білу қабілетін тежейді.

3. Кибербуллинг:

Әлеуметтік желілерде қорлау, мазалау, жағымсыз пікірлер жазу жиі кездеседі. Мұндай әрекеттер жастардың психологиялық жай-күйіне кері әсер етіп, өз-өзіне деген сенімділікті азайтады.

Жалпы статистикалық мәліметтер

 • Бір белсенді қолданушы ай сайын орта есеппен 6,7 түрлі әлеуметтік желіні пайдаланады.

 • Әлеуметтік желілерде күн сайын орта есеппен 2 сағат 23 минут өткізіледі.

Қазақстандағы жағдай

 • 2024 жылдың басында Қазақстанда интернет қолданушылар саны – 18,19 млн (халықтың 92,3 %)

 • Әлеуметтік желі қолданушылары – 14,10 млн адам, бұл тұрғындардың 71,5 %–ына тең.

Жастар (16–24 жас) арасындағы көрсеткіштер

 • 16–24 жас аралығындағы жастардың 99 %-ы интернетті күнделікті пайдаланып, кем дегенде бір әлеуметтік желіге кіреді.

 • Осы жас топтағы “әлеуметтік іздеушілер” (social searchers) брендтер жайлы ақпаратты әлеуметтік желілер мен іздеу жүйелері арқылы екі есе жиі зерттейді (56,7 % vs 31 %).

 • 36 % жасөспірімдер достарымен үздіксіз онлайн байланыста болады. Әсіресе 15 жастағы қыздар арасында бұл көрсеткіш — 44 %.

«Journiverse» білім беру орталығының оқушысы: Аскербек Аяулым