Өлең, жыр, ақындар

Қазақтың туын көтердің

Балуанның күші, ақынның мысы басқанда,
Тіл шығады екен тұншығып жатқан тастан да.
Қаршадай күннен күреске түскен бауырым,
Қазақтың туын көтердің биік аспанға.

Толық

Тарпаңнан туған құлындай

Ел үшін соғып жүрегі, ел үшін талса білегі,
Жігітті өрге жетелер, көтерер көптің тілегі.
Тарпаңнан туған құлындай даланың арда түлегі,
Алқалы топтың туындай абыройың аспан тіреді.

Толық

Еңбегің ұлан-асыр

Уа, Маха, некен­-саяқ сендей адам,
Жерім жоқ шын жақсыдан жанды аяған.
Дос таптым, туыс таптым – тыныс таптым,
Қуанып керегемді кеңге жаям!

Толық

Сен де бір Асанқайғы

Алпысқа келіп қапсың, асыл аға,
Отыз жыл біз ергелі қасыңа да.
Тауыстың көз майыңды ақ қағаз бен
Үңіліп туған жердің тасына да.

Толық

Марфуға

Құйылған өлең­-жырдан бар тұлғасы,
Қазақтың маржан төккен Марфуғасы.
Аққудай қанатыңды еркін қағып,
Астана аспанында жарқылдашы!

Толық

Күресіп халқың үшін

Күресіп халқың үшін қаршадайдан,
Өткердің арпалысып қанша майдан.
Боз қырау самайыңнан төгіліп тұр,
Бозарған сәттеріңдей шаршап ойдан.

Толық

Төкен

Семейде отыр Ибрагимнің Төкені,
Іздей қалсаң, мұражайда мекені.
Санамаймын жазғаны мен сызғанын,
Бар қазаққа белгілі кім екені.

Толық

Серпіл, аға!

Егіліп жылай берме, серпіл, аға,
Жылаумен көздің жасы сарқыла ма?
Ақыны Алатаудай күңіренсе,
Қайыспай қабырғасы ел тұра ма?

Толық

Іздемеске бола ма?

Сағынамыз жыл өткен сайын біздер,
Толқын жуып, қаншама шайылды іздер.
Бұл күндері Семейге келген адам,
Ең алдымен елеңдеп Қайымды іздер.

Толық

Сұңқар ақын

Жырлары ғасырларға жалғасатын,
Тудырған ақындарды ел жасасын!
Жасыңнан поэзия аспанында
Жасындай жарқылдады Олжас атың!

Толық

Маң-маң басып келеді

Асқақтатып ағасын аспандатты демеңдер,
Менен бұрын бағасын беріп қойған кемелдер.
Көкірегі күйсандық – ән мен жырдың қоймасы,
Алдарыңда, ағайын, сырлы сазды кемеңгер.

Толық

Өлең-естелік

Жан едің жібек мінез, майда қоңыр,
Жан аға, сенен де өтті-ау қайран өмір.
Сыздайды сыр алдырып жүрек, шіркін,
Түскенде жақсы күндер ойға небір.

Толық

Екі елге бірдей

Манастың ата жұртында
Өзіңсің таудай бір тұлға.
Еңіреп туған ер Түкем,
Қазақ пен қырғыз ұлтында.

Толық

Қасым

Айқастан аман шығар мыңнан бірі,
Ақындар – арпалыстың құрбандығы.
Өлеңнің қағанағы жарылған күн –
Қасымдай хас тұлпардың туған күні.

Толық

Соңында сөзі қалған

Жетеді мұратына талпынған жан,
Маздаса өмір оты шалқып жанған.
Келер ме қайта айналып, шіркін, жалған,
Аттанған сол бір бала Елтінжалдан?!

Толық

Қаныш

Бір жұлдыз тіл қатады ғарыш жақтан,
Әйгілеп ел мұратын Қаныш тапқан.
Тәңірі өзі таңдап сүйген ұлға,
Ақыл мен ой тізгінін тең ұстатқан.

Толық

Не сыйлайды тағдыр деген жол алдан

Не сыйлайды тағдыр деген жол алдан,
Жапырағы күз желіне тоналған.
Қайың тұрды теңселіп,
Құдіретіне жел сеніп.

Толық

Ен даланы

Ен даланы,
Елес кезіп қаңғырған.
Ғасырлардың сарындары жаңғырған.
Жартастардың, жақпарында бір сыр бар,

Толық

Бір басқа жетер күнәм бар

Бір басқа жетер күнәм бар,
Мінсіз емеспін.
Тәңірден барып сұраңдар,
Мұңсыз емеспін.

Толық

Ол егіліп ішінен жылап тұрды...

Ол егіліп ішінен жылап тұрды,
Тамшының тырсылына құлақ түрді.
Қызыл-жасыл әлемді мұңға бояп,
Сұм өмір, сырға толы сынап тұрды.

Толық

Қыс өтіп, көктемім де оралады

Қыс өтіп, көктемім де оралады,
Айдыныма аққулар қонады әлі.
Жанымдағы түйіршік мұң мен нала,
Қар суымен шайылып жоғалады...

Толық

Сағыныштың сал әнін салып өткен

Сағыныштың сал әнін салып өткен,
Түнектерін көңілдің жарық еткен.
Мұң торлаған жанымның терезесін,
Сенің жасын жүрегің жарық өткен.

Толық

Ешбір ісім болмаған нала-мұңмен

Ешбір ісім болмаған нала-мұңмен,
Нелер есте сақталды бала күннен.
Ақ әжемнің құшағын сағындырар,
Қайран көктем, гүл жайнап, дала күлген.

Толық

Мен аңсаған ол көктем алыстады

Мен аңсаған ол көктем алыстады,
Тағдыр солай таңдарға табыстады.
Айдың көріп суретін су бетінен,
Арманыма қол создым ғарыштағы.

Толық

Петефи

Қайда, дедім, Петефидің моласы —
Мадьяр дос таңданғаннан үқпай түк,
жыпық қаққан жанарымен бітті
айтып тарихтың бетінде жоқ бір сырды;

Толық

Ұстаз деген – жарық күні ғаламның!

Ұстаз деген – жарық күні ғаламның,
Ұстаз деген – анасы ол адамның.
Бүкіл әлем мойындайды еңбегін,
Сен де одан адам болып жаралдың.

Толық

Әттең, шолақ дүние-­ай!

Әттең, шолақ дүние­-ай, құйрық-жалын күзеген,
Жүзге жасым жетер ме, жазсам саған жүз өлең?
Мүйіздейді күнде кеп қабырғасын қорамның,
Қатер деген бір дойыр қара бұқа сүзеген.

Толық

Ұлыма

От баспа, оң­-солыңды байқа, балам,
Толып жүр айналаңда сайтан адам.
Бағасын балапанның біле бермес,
Ұяда жұмыртқасын шайқамаған.

Толық

Қызым ауырғанда

Қорғаның боп тұрайын қарауылда,
Мен құлайын, құлыным, сен ауырма.
Сен ауырсаң төбемде күн тұтылып,
Қозғалады қара жер табанымда.

Толық

Тағдыр жоқ

Қызықтап аз ғұмырды көрдік елес,
Тағдыр жоқ ат арымас, ер жүдемес.
Жалғыз-ақ жүрген сайын қылаң ұрған,
Уақыттың сақал-шашы селдіремес.

Толық

Таң нұрына таласып

Таң нұрына таласып көз жанарым,
Аман тұрсам төсектен мәз боламын.
Жалап өткен жарқанат қанатындай,
Өмір неге осынша тез, қарағым?

Толық

Қызығасың құстарға

Табанымның астында дірілдейді жар басы,
Опырылып түсердей шетін бассаң болмашы.
Тірлік торын тоқыған, қолы шебер Тәңірім,
Жібін созып жылдардың, сәл-пәл ғана жалғашы.

Толық

Жортқан киік секілді

Қараймын да тірліктің сүреңіне,
Ер саламын көңілдің күреңіне.
Жортқан киік секілді пенде, шіркін,
Көреді екен бәрін де жүре­-жүре.

Толық

Беймәлім

Беймәлім маған, қалқам, есімің де,
Кездестік емхананың есігінде.
Ауырып аласұрған біз ғана емес,
Аспан да, жер де сырқат осы күнде.

Толық

Тыраң асар

Мына тұстан атойлап, ана тұстан,
Бір-бірімен қазақпыз көп атысқан.
Арыстанның ойнайды аруағымен,
Тірлігіне мастанған қара тышқан.

Толық

Әр жерде аузын былғар

Суырдай ыңқиттаған ін түбінен
Кісінің сақта, құдай, сімтігінен.
Мен де бір сағыныштың көз жасымын,
Үзілген қара өлеңнің кірпігінен.

Толық

Ей, бейшара!..

Ей, бейшара, танымасаң кісіні,
Мен боламын жолбарыстың күшігі.
Сен боласың салпаң құлақ есектің
Арам қанды, адам тектес пішіні.

Толық

Жауласпа

Жауласпа жалғыз ауыз сөзге бола,
Жараспас тарақ ұстап таз балаға.
Құйрығың бір-ақ тұтам шолтаңдаған,
Күпсініп көрінгенмен көзге ғана.

Толық

Таң атады

Таң атады, күн шығады,
Құбылмаса Көк Тәңірі.
Тыныс жетпей тұншығады,
Тас астында шөп тамыры.

Толық

Қайғымды қалыңдаттың

Қайғымды қалыңдаттың неге менің,
Қасымда ұшып­-қонған көбелегім?
Жаныңа керегіңді қайдан табам,
Білмеймін өзіме де не керегін.

Толық