Құмырсқа
Бір Құмырсқа күшті бопты ересен,
Өмір сүрген өте ерте заманда.
Тіпті бар ғой (тарихшы айтқан не десең)
Қос арпаны көтере алған табанда!
Ара мен шыбындар
Екі Шыбын қамданды ұшуға алыс елдерге,
Бірге ұш деп Араны да шақырды.
Тоты олрға сол жерде
Сырттай мақтап жырақты, бастарын да қатырды.
Қасқыр мен тырна
Ел біледі сұм Қасқырдың аранын:
Сүйек пе, ет пе жегені,
Талғамайды тамағын.
Бірақ-тағы бәле қайдан демегін,
Есек пен мұжық
Мұжық жазда егінге
Бір Есекті жалдады.
Жолатпау ғой құс біткенді тегінде,
Ұқты Есек істер ісін алдағы:
Теңізші мен теңіз
Толқынменен құм жағаға шығып қап,
Қалжыраған Теңізші кетті ұзақ ұйқыға.
Ояна сап, Теңізге тиісті ол құйтыға:
«Сенсің, – деді, – бүлік нақ!
Бала мен жылан
Жылан балық аулап жүріп бала бір,
Зәресі ұшты ұстап алып Жыланды,
Боп-боз болып түрі де тез қуарды.
Жылан сонда оған жайлап қарады:
Апеллес пен қодық
Өзін-өзі сүйер болса кім қатты,
Өзгелерге күлкі болар тым қатты:
Ол көбіне мақтанады зорлыға,
Ұялудың орнына.
Сараң мен тауық
Қолда барын жоғалтар тойымы жоқ сараңдар;
Уақыт аз іздестіріп алаңдар,
Сенем оған – көп қой олар қатарда,
Әуре болып жатам ба,
Көкек мен көгершін
Дауысында Көкектің бір мұң жатты.
«Неге сонша мұңлысың? –
Деп Көгершін жылы ғана үн қатты. –
Әлде ұмытқан бұл жақты
Қасқыр мен қойшылар
Тақап Қасқыр Қойшы үйіне – қақпаға,
Сығалады сақтана.
Таңдап алып қойдың нағыз алыбын,
Біраз Қойшы жатыр екен бөлектеп,
Қызыр қонақта
Қызырды біз айыптауға дайынбыз:
Кімнің төмен дәрежесі, кім кедей,
Өте алмайды оны сөкпей, тілдемей,
Түптеп келсек, кінәліміз дәйім біз.
Түлкі – құрылысшы
Бір Арыстан тауықтарды ұнатты;
Кемшілігі болды оның бір ғана:
Ғажап емес бұл жаңа!
Тауығында қора жоқ-тын тұрақты.
Бақа мен құдай
Тұратұғын батпақты бір бөктерде
Бақа ауысып көктемде,
Таудың үстін таңдады.
Тауып онда алаңқайды құрақты,
Қызыр мен кедей
Ескі дорба асынып,
Кедей сорлы кезді ауыл, үйіңді.
Тағдырына шағынып та ашынып,
Жиі-жиі күйінді.
Өсекші мен жылан
Жындар мүлдем білмейді деп шындықты,
Бостан-босқа айтып жүр ел сұмдықты,
Расында олай емес бұл тіпті:
Бір мысалды келтірейін, дәл ұққын,
Кездейсоқ жағдайдағы піл
Арыстанға кездейсоқ барыпты Піл жай ғана,
Бұл туралы әңгіме өріп айнала,
Өзінше әркім шешіп жатты жұмбақты:
Барды екен Піл не үшін?
Арыстан мен түлкі
Түлкі бұрын Арыстанды көрмеген,
Көргенде алғаш аз-ақ қана өлмеген.
Кейінірек жанап барып жақындау,
Болып алды бұрынғыдан батылдау.
Құяң мен өрмекші
Өрмекші мен Құяңды Тамұқ өзі жаратқан:
Деген кепті Лафонтен ғой таратқан.
Мен одан соң қайтем артық сөз қылып,
Өтірік пе, қаншалықты шындығы,
Ит, адам, мысық және қыран
Ит пен Адам, Мысық, Қыран қосылып,
Ақыреттік дос болмақ боп келісті,
Шеттерінен серттерін де берісті,
Тамақты да ішті бірге отырып.
Арыстан мен қасқыр
Қозыны жеп жатты Арыстан таңғы асқа:
Күшік көзін алмастан,
Жүрді-дағы орындықты жағалап,
Бір тістем ет жұлып алды шамалап.
Шаруа мен балта
Ұста бірде Балтасына жекірді,
Ашуланды болмаған соң өтімді:
Өзі әр нәрсе шабады,
Балтаға айып тағады:
Көлеңке мен адам
Ұстаймын деп болды әуре Көлеңкені бір Есер:
Қашып берді Көлеңке, қуып еді ол ілесе,
Көлеңке де жүгірді, жүгіргенде ол тіресе.
Қосқанда Есер екпінді, ол да зырлай жөнеді,
Шаруа мен ажал
Қыстың күні шөп арқалап иіле,
Шаршаған шал мұқтаждықтан, еңбектен,
Әрең жүріп келе жатты үйіне,
Аһ-уһлеп тұла бойдан тер кеткен.
Маса мен малшы
Ұйқтап жатты Малшы сеніп төбетке;
Бұта ішінен жылан шығып кенеттен,
Соған қарай бет бұрды;
Өлер еді Малшыға ол төксе уды.
Айна мен маймыл
Маймыл өзін көрді-дағы айнадан,
Аяғымен түртіп қалып жай ғана:
«Қара анаған, – деді Аюға, – айнам-ау!
Тұрмын тіпті таңдана:
Омарташы аю
Бірде аңдар қалап алып Аюды,
Тапсырды бал омартасын бағуды.
Басқа біреу таппады ма бұдан да?
Аю біткен емес пе еді балқұмар?
Тас пен құрт
«Тасырлаған қандай надан ақымақ! –
Деді бір Тас жаңбыр жайлы жатып ап, –
Барлығы оған қуанышты, қарашы!
Құт қонақтай жатыр жақсы қарсы алып,
Кемпір мен қызметші қыздар
Болды кемпір мазасыз да сабырсыз,
Жүре алмайтын дабырсыз.
Қызметші екі қызы бар еді,
Жіп иіріп ұзақ күнге тынбайтын.
Сүңгуірлер
Күдікшіл бір патша бопты бұрында:
Жүректі езіп, аяқ-қолды байлаған,
Қарап тұрсаң, зиян көп-ау пайдадан
Ғылымда.
Шымшық пен көгершін
Жауыз тұзақ бір Шымшықты қысты әсем:
Бейшара әбден тыпыршыды, болмады.
Жас Көгершін мұны көріп қорлады:
«Қалай ғана түсіп қалдың түсте сен
Жай тышқан мен көртышқан
«Көршім, тыңда, жақсы хабар бүгінгі, –
Көртышқанға заулап Тышқан келді бір, –
Дейді, Мысық Арыстанға ілінді,
Демалатын болдық еркін енді бір».
Демьянның сорпасы
«Көршім-ау, жарығым,
Сорпадан ішсеңші».
«Көршім менің, тойып тұрмын». «Бәрібір,
Бір тостағын тағы да іше түссеңші,
- Нарша Булгакбаев
- Нарша Булгакбаев
-
- Архимед
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі