Абылай туралы

Абылай хан Қазыбек пен Бөгембай батырмен кеңесіп отырып:

— Дүниенің қызығы не? Тиегі не? — деп сұрапты. Сонда әрқайсысы өрісті сөздер айтыпты.

Қазыбек:

— Дүниенің қызығы алдынан сөз кетпеген, артынан топ кетпеген, шешен мен қыран қаршыға, жүйрік ат, жүйрік тазы ғой, — депті.

Абылай:

— Бұл дұрыс емес, — депті.

— Олай болса өзіңіз айтыңыз, — депті. Абылай:

— Дүниенің қызығы мен тиегі әйел емес пе, — депті. Сонда Қазыбек тұрып:

— Әй, Абылай, көпшілік тексіз деуші еді, соған бақтыңыз. Аты, тегі кем әйелді дүниенің қызығы, тиегі дегенің не? — депті. Бұл сөзге ашуланып:

— Мені сен тексіз дедің, басқа не демейді. Өзіңді жоқ қылып, жоқтауыңды асырайын, — деп ұмтылыпты.

Сонда Қазыбек ханға қарсы тұрмай шығып кетеді. Артынан Бөгембай да шығады. Хан ашуынан қайтпай қала берді. Кектенген хан өкпелеп жата берді.

Қазыбек:

— Ханмен бүйтіп жүріп күн көре алмаспын, одан да ерген елді бөліп алып, басқа елге қоныс аударалық, — деп қам- данады.

Сонда Қазыбектің әйелі:

— Батыр, көшем дедің, дұрыс қой, бірақ замандас баты- рыңа ақылдаспайсың ба? — депті.

Қазыбек:

— О да дұрыс екен, — деп Бөгембай батырға келіп, аман- дасып отырып сырын айтады. Бөгембай батыр бұған толғанып отырғанда, батырдың әйелі тұрып:

— «Жақсы кегін кешеді, асыл жаныса өтеді» деген бар ғой, ханның алдына барып өту керек қой. Егер кешпесе, сонда ойлану керек қой, — депті.

Батырлар бұ да дұрыс екен деп, Абылайға Бөгембай батыр келіп, мән-жайды айтады. Сонда Абылай айтады:

— Олай болса сен келдің, мен кештім, Қазыбек келсін! — дейді.

Сонда Бөгембай:

— Қазыбек ат шапанымен, айыбымен келсін! — депті. Абылай:

— Қазыбектің ат шапанының, айыбының керегі жоқ.

Мен малға зарық емеспін, өзі келсе болады, — депті.

Шақырған соң Қазыбек келіпті. Кеңесіп отырып осы жұмыс неден басталып тынғанын сөз қылыпты.

Абылай:

— Енді мынаны қараңыздар, менің ханымым болмаса, сіздердің үйлеріңіздегі жолдастарыңыз ақыл салмаса, бұл жұмыс осылай тынар ма еді? Менің дүниенің қызығы да, тиянағы да әйел дегенім — осы, — депті.

Сонда батырлар бұ да жөн екен деп тоқтасыпты.

Оқуға кеңес береміз:

Абылай ханмен соңғы кездесу

Абылайдың «Қанды қарағай қан болды, жол болды» деп ат беруі

Абылайдың қырғыз, өзбекке жорығы (ІІ нұсқа)

---