Ислам дініндегі неке шарттары

Әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
Дінтану мамандығының 4 курс студенті Ділтай Ж.С.
Жетекші аға оқытушы Тунгатова У.А.

Неке дегеніміз ерлі- зайыптылар арасындағы мүліктік және мүліктік емес жеке қатынастарды тұғызатын, отбасын құру мақсатымен заңдарда белгіленген тәртіппен тараптардың ерікті және толық келісімі жағдайында жасалған еркек пен әйелдің арасындағы тең құқықты одақ. Ал отбасы деп некеден, туыстықтан, бала асырап алудан немесе балаларды тәрбиеге алудың өзге де нысандарынан туындайтын мүліктік және мүліктік емес жеке құқықтар мен міндеттерге байланысты және отбасы қатынастарын нығайту мен дамытуға жәрдемдесуге тиісті адамдар тобын айтамыз.Неке азаматтық хал актілерін тіркеу (АХАЖ) органдарында ресімделгенде заңды деп танылады және белгілі бір құқықтық салдарлар туғыза алады. Шіркеулерде, мешіттерде некені қиюға заң тиым салмайды, бірақ олардың құқықтық күші жоқ.Некеге тұру үшін заң некеге тұрудың жағымды және жағымсыз жақтарын белгілейді. Неке тұрудың жағымды жақтарына: некеге тұрушы еркек пен әйелдің өзара ерікті келісімі және олардың неке жасына жетуі жатады.Әйелдер таза болуы керек. Азғындық пен зинақорлыққа қатысы бар әйелдермен некеге тұруға тыйым салынады. Бұрын айтылғандай, әйел бұл адаммен Махрамдар санатына жатпауы керек, олардың өмірінің соңына дейін үйленуіне тыйым салады. Сондай-ақ, ер адамға бір уақытта әкесінің немесе анасының әйелімен және оның әпкесімен немесе тәтесімен некеге тұруға тыйым салынады. Алланың елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): "Егер біреу сізге келсе және сіз оның діні мен мінезіне риза болсаңыз, оған (әйелге) үйленіңіз",-деді (Тирмизи, 1084; Ибн Майя, 1967). Некеге тұруды шешкен еркек пен әйел исламда кәмелетке толуы керек және оның себептері болуы керек, яғни ересек өмірге саналы түрде дайындалу және отбасылық өмірді ер адамға жүктейтіндей болу керек. Үйлену – шариғатта бар дүние.

Ислам некені жарамды деп тану үшін орындалуы керек белгілі бір шарттарды алға тартады. Ислам бойынша некенің бірінші шарты-күйеу жігіттің қалыңдыққа беруі керек үйлену той сыйлығы  немесе махр. Махрды Орта Азиялық дәстүр бойынша қалыңдықтың отбасына төленетін қалың малмен шатастыруға болмайды. Махр Калим сияқты әкесіне немесе туыстарына емес, қалыңдыққа сыйлық. Махр сыйлықтары міндетті түрде ақшалай сыйлықтар емес, құнды сыйлықтарда бола алады. Мұхаммед пайғамбар да «Ей, жастар қауымы! Кімнің мүмкіндігі жетсе дереу үйленсін. Себебі үйлену көзді харамнан, абыройды жойылудан ең жақсы қорғайтын нәрсе» деп отбасын құрудың жеке адам үшін де, қоғам үшін де пайдалы нәрсе екеніне, адамды жауапкершілікке тәрбиелейтініне назар аударады. Бұл жағдайда Құранның қасиетті кітабының сүрелері махр ретінде әрекет ете алады. Құранда никахты шынайы деп санау үшін махрды сақтау керек делінген. Некенің екінші шарты-мұсылман қалыңдықтары "Киелі кітап адамдарына", яғни еврейлерге немесе христиандарға тиесілі болуы мүмкін, бірақ мұсылмандар пұтқа табынушылармен немесе политеистермен некеге тұра алмайды. Мұсылман әйелдер тек мұсылмандарға үйлене алады. Некенің үшінші шарты: куәгерлер неке қию кезінде қатысуы керек. Ханафи мазхабының айтуынша, бұл екі ер адам немесе бір ер адам және екі әйел болуы мүмкін. Ханафи теологтарының пікірінше, егер куәгерлер ретінде тек әйелдер болса, онда мұндай неке жарамсыз деп танылады.

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: