Өлең, жыр, ақындар

Тоғыз ай тоғыз күн

Тоғыз қабат тұрғын үй бой көтерді түстіктен,
(Тоғыз айлық іс біткен).
Жеті балдық күшпенен сілкіп көріп сынады,
Уа, алақай, алақай,

Толық

Ақбоз аттай атқан таң

... Жарқыратып мынау түнек жан-жақты,
Ақбоз аттай алабұртып таң да атты.
Шыққан күннің шұғыласына шағылып,
Заңғар таудың қойнауында қар жатты.

Толық

Капитализм

Металдың – сыңғыры.
Ақшаның – сылдыры.
Бұғаудың – шынжыры.
Қашағанның – шылбыры.

Толық

Ұйқым келмейді

Мынау бір терең көл дейді,
Мынау бір терең көл дейді.
«Түбіне дейін бойласаң,
Шортандай шоршып ойнасаң –

Толық

Қу бас ат

Тірі болсаң Қабанбай мінген қу бас ат,
Құйрығыңнан алар ем-ау ту жасап.
Әлдеқашан кетер едік тоз-тоз боп,
Анамыздан батыр болып тумасақ.

Толық

Қанатты қазақ (поэма-эксперимент)

Қанатты қазақ
Ақын айтса:
Азат ел,
Азат жердің –

Толық

Шыңғыс ханның құдығы

Кәлләмдағы қат-қабат қалың мидан,
Қазып алдым тарихты, бәрiн жиған...
Бұл құдыққа Шыңғыс хан қаһарланып,
Қарсыласқан жауының қанын құйған.

Толық

Ұйқы

Қуат берген бiр Алла,
Ұйықтап жатыр қарт бабам.
Қалғып отыр қыран да,
Қос қанатын қаттаған.

Толық

Соңғы батыр

Қазақта – соңғы батыр Кенесары,
Атанды қоңыр болмай, неге сары?
Көз еті тым сарғайып кетеді екен,
Жауының көрінбесе төбе, шаңы...

Толық

Жылқы кісінейді

Басып алды меңіреу, түнек көңілді – Ой,
Айналамның бәрі Қорқыт көріндей.
Жұлдыз да жоқ, Шырақ та жоқ, Ай да жоқ,
Алатау да бұғып қалды көрінбей.

Толық

Ақын назы

Демеңіз: «Толмай жатып тасыдың сен»,
ақынсыз жолы да үлкен, жасы да үлкен.
Баласы ем жақсы ауылдың қыз сыйлаған,
атымның сізге арнайы басын іркем.

Толық

Ардақты Фариза!

Өзің жақтан естілер асқақтаған биік үн,
көріп жүрсің өмірдің қызығы мен қиынын.
Ар-намыстың жорғасын ерттеп мініп бәйгеге,
тарқатасың тағдырдың тоқсан түрлі түйінін.

Толық

«Соқыр» Бақтыбай қарияның немересіне жыр-арнау

БАҚТЫБАЙ АТАМ бір дәні
Түсірер еске құрманы -
Ғасырлап ұртта сақталған...
«Құрмада» жатыр жыр мәні!

Толық

Шын махаббат – тәңір сый-сыбағасы

Шын махаббат – тәңір сый-сыбағасы
Пайғамбардан басталған әдеп басы.
Адам ата дұға етіп сұрап алған
Адамзаттың деседі, Хауа анасын!

Толық

Жанартауым бар алда...

Сенем бұған – жанар бағым бар алда,
Бүгін жас боп үйірілген мұңдарым
Қуаныш боп тұрар ертең жанарда,
Жанар бағым, сенем соған – бар алда!

Толық

Жұбанбай-ақ қояр ем

Жылағаннан келер болсаң
Жұбанбай-ақ қояр ем!
Өзің қайтып келер жолға
Телмірумен солар ем!

Толық

Ағажан – жалғыз бауыр

Бір жазмыштың жазуы болар, сірә,
Бұйырғаны алшақтау мекен-тұрақ.
Бірге тумақ болғанмен, бірге өлмек жоқ,
Жүретінім ол ырас, жалғызсырап.

Толық

Сені де Алла жаратты

Сені де Алла жаратты,
Мені де Алла жаратты
Ләм-мим деуге хақым жоқ,
Сенгенім жерге қаратты...

Толық

Жыл өтті жылға қуған бұлақтайын

Жыл өтті жылға қуған бұлақтайын,
Уақыт сырғымалы сынаптайын.
Тағдырдың шоқпарынан сағы сынған,
Көк дөнен көңілімнен жырақ пайым.

Толық

Көрмеген тыным алып бір

Көрмеген тыным алып бір,
Жүрсе де шаршап-шалдығып,
Жоғыңды сенің жаһаннан
Іздеумен тапқан бар қылып.

Толық

Аршыл деймін, патша көңілім

Аршыл деймін, патша көңілім,
Көңіл кірі не берер!
Аршыл сен де қос жанарым,
Шел қаптаған не берер,

Толық

Тұрарбек жиырмаға толғанда

Бар үмітім өзіңде, асқар таудай Тұраржан!
Үміт деген, тегінде армандардан құралған.
Сенім негіз болмаса, үміт күту құр арман,
Бір атаның тұяғы – сендім саған, Тұраржан!

Толық

Інілеріме

Өмір жайлы тым кешірек ұғыппын,
Талқысына түсіп талай шынықтым.
Білсеңіздер, сіздер білген шығарсыз
Өз қатемді өзім білмей жүріппін!

Толық

Мүмкін өзім...

Жәудіресем, жәудіреген шығармын,
Қайғы оранып қамыққан сәтте,
Қара орманым өртеніп, тарыққан сәтте,
Жалғызсырап жабығып,

Толық

Қаражал толқын

Көкшулан толқын, қара ала жалды,
Жалынан үрей ұшырған!
Қасқайып келер қара нар кеме
Жан тыныштығынан ұшынған!

Толық

Тағы да сен туралы

Өткеннің үлесі дер едім көмілген ақиқат дерегін.
Уақыттың дауылы сен едің,
жырыңмен рухымды демедің.
Жыр жаздың шуақты себелеп,

Толық

Сен болып қараймын өмірге

Сен болып қараймын өмірге,
Еш кірбің алмаймын көңілге,
Пікірім, ойым да, жобам да
Тоғысқан өзіңмен тоғандай,

Толық

Азынап жел соғар арқадан

Азынап жел соғар арқадан,
Қалтырап, көңіл де сарқады ән!
Жынойнақ секілді ойранмын,
Таң ата көп пері тарқаған.

Толық

Мүсіркей қарауға келдің бе

Мүсіркей қарауға келдің бе,
Қалды ма тағы өшің?
Қоламта, күл-көмеш
Іздеме сезімді,

Толық

Әппақ жолды аңсағанмен, ізсіз жүруге үйренбедік

Әппақ жолды аңсағанмен, ізсіз жүруге үйренбедік,
Сайрап жатқан із барында білгішсініп сүйреңдедік,
Ізге сеніп жолға шықсақ - сүрлеу жатса соқпағы анық,
Бағыт таңдап алдық досым, тоқтамалық, тоқтамалық.

Толық

Азаттық

Азаптаған жанымды ойларымды саралап,
Көрейінші жік-жігін көз тоқтата даралап.
Жайлы қоныс тепкендей көкейіме орныққан
Оқта-текте су бүркіп тұратын ой қолтықтан,

Толық

Ағашүй

Ағашүйде бес қыстау, зілмәңке дейді өздері,
Шүңірейген терезе – жылтыраған көздері.
Жақындамай байқалмас – терезеден жол жаққа
тұрған қарап өздері!

Толық

Дән мен жаңқа

Дән боларсың бір жеміс піскен кезде толатын,
Тағдырыңның кезегі топыраққа жол ашып,
Суарылып, көктерсің шуақ нәрмен қалқиып,
Биіктерсің, өсерсің өзегіңе нәр жиып.

Толық

Тебегендеу тұяқты мүкісінен таныдым

Тебегендеу тұяқты мүкісінен таныдым,
Әспеттеген асылды үкісінен таныдым,
Тілектесім келді деп, жігерімді жаныдым,
Бір құдырет қарасты, жүргенімде қамығып!

Толық

Сен қарама, жан досым, пендешілік көзіңмен

Сен қарама, жан досым, пендешілік көзіңмен,
Сүйе көрме мені еш күлді-көмеш сезіммен,
Ол шеңберге сыймаймын, ауқымдырақ өлшеммен
Жаратылған ғаріппін, пенделіктен тарықтым...

Толық

Өң мен түс

Биікте тұрмын таң алды,
Тыныштық, ұйқы тоналды,
Құзырына бағын, әмірдің
Тыныштық сенің неңді алды,

Толық

Жырымнан шуақ алып қал

Мендегі ойдың бәрі азат
құдыретті ием дарытқан,
Сәулесін тегіс шаша алар,
Жүйріктеу өзі жарықтан.

Толық

Тәуба, тәуба, бәрін көргем...

Тәуба, тәуба, тәуба дегем...
Әлпештеген ана көргем,
Мейірімді әке көргем,
Жүрген аяқ сәтті жолмен

Толық

Жын мен жыр

(Біржан салдың рухына)
Еліріп емес, еңіреп
ақындар туды, ақындар!
Ақынды шабыт қысқанын

Толық

Жеті қат көк деген – аспан ба

Жеті қат көк деген – аспан ба,
Әлде аспан алтауға астар ма?
Аспанды аспан деп жеке алсақ,
Құпия сырына жете алсақ...

Толық