Өлең, жыр, ақындар

Бұзықтарға

Дәулетін Сталиннің шайқап, түзіп,
Жүргенмен жауыз ниет, өңшең бұзық.
Қиянат қыламын деп қолға түсіп,
Өртеніп, оттарына өлді - ау шыжып.

Толық

Әділдік жайлы арыз

Жасаңыз жолдас! Келгелі,
Болғаным жоқ жағдайсыз.
"Жақсы ма, - деп, - жай, күйің?"
Әрқашан сұрап, андайсыз.

Толық

Алтыға

Жақсы ма жағдайларың, жаным Алты,
Арман не ер жігіттің бітсе қарты?!
Қалайда, Қадір Хақтың өзі сақтар,
Болғанмен бұлайынша заман салты.

Толық

Әмит Қожаға

Інім ең, атың Әмит, асылың — Қожа,
Ер едің елатыңнан шыққан оза.
Түрің бар тебе үстіне шығаратын,
Қолдаған адамыңды арқаң қоза.

Толық

Түрмеде, жатып түрмедегілерге айтқаны

Пірмахан, болдың маған жар мен достай,
Көңілімді тұрған сайын, тұрдың қоштай.
Көркейіп көрсем сені, қалады көңілім,
Халқы үшін қазынадан шыққан қостай.

Толық

Түрмедегілерге

Бектерім, божырамай белдерің бу,
Қар шөгер қайрат — асқар, тәуекел — ту.
Сабыр етіп, саясында отырсаңдар,
Құритын өз-өзінен уайым — су.

Толық

Қазалы түрмесінде Жақыпқа айтқаны

Жақыпжан, жудырып бер көйлек, ыстан,
Әйелді тіліңді алар тауып тұстан.
Жылы су жуынарға болған емес,
Бет, қолды бері қарай осы қыстан.

Толық

Қайырылы Жұмаш Тұрсынға

Қайрылла, Үмбет пенен Жұмаш, Тұрсын,
Ойға өрен, ойлауымда, көзге нұрсың.
Біз көрген үй-іш түгел, отбасы аман,
Жақсы ма жағдайларың, неғып жүрсің?

Толық

Жүсіпбайға

Қадірден хат жолдадым Жүсіпбайға,
Ер едің ойы терең, тілі майда.
Сонда да себебі не, сөйлеші өзің,
Қинадың: "Қиял жаз!" - деп қысаң жайда?

Толық

Бір түйір бер, Телекеш, тауып шекер

Бір түйір бер, Телекеш, тауып шекер,
Шекерсіз шайды, асылы, ішу бекер.
Қатынас қалайда да қылу керек,
Кең ойлы кездескен соң біздей екі ер.

Толық

Жоғалған қолғабына айтқаны

Жоғалды, азаматтар, біздің қолғап,
Суықтан жүруші еді қолды қорғап.
Қолымды тоңғаннан соң, жеңге тығып,
Отырмын бұзып түсті, бұлттай торлап.

Толық

Жоғалған орман туралы

Айырылып отыр ағаң орамалдан,
Орамал ойыма артық қора малдан.
Желпініп жаз уақытында отырмаса,
Шошынбайды шыбын, маса қона қалған.

Толық

Сотталған адамға айтқаны

Ер болсаң, елатыңның көтер назын,
Таппайсың тусаң бүтін, онан жазым.
Ортаға өңшең мерген алғанменен,
Айдынның Алла сақтар қу мен қазын.

Толық

Айдархан, Қалақай мен Нақып, Тарбақ

Айдархан, Қалақай мен Нақып, Тарбақ,
Тұрсындар таптан озып, өте парлап.
Біз - дағы көк тұқылдың біреуі едік,
Сыналған ерте бастан елді шарлап.

Толық

Құдық

Құдық суы, байқасаң,
Шыңыраудан шығады.
Әрқашан да әрқашан
Тұп-тұнық боп тұрады.

Толық

Боран

Қар жауды да қыс кіріп,
Ақ көрпемен орады.
Әбжыландай ысқырып,
Долы боран соғады.

Толық

Елтаңба

Қатар шапқан қос тұлпар,
Ай астында қазақ үй.
Қалықтаған жас сұңқар,
Шарықтаған таза күй.

Толық

Данияр бала

Данияр отыр, міне, сурет қарап,
Ұшырып әкетердей көңіл қанат.
Қайтсем де туған елге апарам деп,
Бір батыр келе жатыр күнді арқалап.

Толық

Кішкентай Құралайға

Құралай деп қойыпты саған да атты,
Сол есім атаңды көп алаңдатты.
Жүрісің мен тұрысың, есімің де
Ұнап бара жатыр-ау маған қатты.

Толық

Атаммен шөпке барғанда

Жаздың бір жақсы күні еді
Атаммен шөпке барғанда.
Еріді дала жүрегі
Торғайлар ән сап бар маңда.

Толық

Біздің ту

Айнымайды аспаннан
Біздің тудың бояуы.
Оны халық қашанда
Биікке іліп қояды.

Толық

Аштардың Әбенұғлы тыңда арызын

Аштардың, Әбен ұғлы, тыңда арызын,
Тыңдайтын азамат ең сөз тәрізін.
Жатқалы тұтқын үйде жеті ай болды,
Тауысып тамақтарын, пұл мен қаржың.

Толық

Түрмеде

Хат жаздым халық басқарған балаларға,
Тұс-тұсқа тұрған соң көп бара аларға.
"Алысқа ауып табан кете ме?" - деп,
Қауіп кірді бұл жиылған қараларға.

Толық

Түрмеде

Кір болып көйлек, ыстан қышындырды,
Бит талап, бүрге менен қысым қылды.
Көнбеске Ақ үкіміне не күшің бар,
Бәнде деп баста саған ісім қылды.

Толық

Түрмеде

Үш қатын қашты абаздан таң алдында,
Қашқан мен қашырған тең заң алдында.
Жан шашау шықпаған соң сіменімде,
Деп жүр ем "пісентті боп, жаңардым ба?".

Толық

Тұрамын түн болған соң қарауылда

Тұрамын тұн болған соң қарауылда,
Күзетіп жатқан жандарды қарауымда.
Тыш десем әрі қарай, бері тышар,
Шатақ боп өскен шалдар әр ауылда.

Толық

Алғаным төрт жүгері толық айып

Алғаным төрт жүгері толық айып,
Айыбымды өзім де айттым жұртқа жайып.
Тең көрмей төртеуін де айыптының,
Маржаның шұқырына қалдың тайып.

Толық

Едәуір екі кітап ермек еді

Едәуір екі кітап ермек еді,
Отырып, ойым оқып көрмек еді.
Ішіңде елге айтарлық еш үгіт жоқ,
Өткеннен қалған текке өрнек еді.

Толық

Әбжаппар, Нұрмағамбетке айтқаны

Әбжаппар, Нұрмағамбет - екі інім,
Үйреткен ерлер едің елге білім.
Сендерді осындай деп есіткенде,
Жадырап, жайылып еді жаны - ділім.

Толық

Түрмедегілерге айтқан сөзі

Қайнатқан суларыңнан қарасыңдар,
Бірлесіп бір - біріңмен жарасыңдар.
"Қалай, - деп, әр уақытта, - аға уақытың
Өтініш ойнап, күліп нәр ашыңдар.

Толық

Түрмеде

Құлнияз, Ырыс, Тілеу, Нұралы, Өте,
Бектерсің бір - біріңе туған тете.
"Жасарсын жанымдағы" дегендей-ақ,
Тұрсындар тәрбиелеп құрмет ете.

Толық

Түрмеде

Абазға шығарасың мені қашан,
Өзіндей тұрғанда аға, неден сасам?
"Қадырдан Құдекеңдей ағам бар", - деп,
Бұлақтай өз-өзімнен қайнап, тасам.

Толық

Тар замана

Ей, Мақа, сау ма денің, уақытың хош па?
Арзумын жолығуға сіздей досқа!
Уәләкін үстімізден қарайтындар,
Жібермейді жалынғанмен бір дем босқа.

Толық

Болыңдар сау-саламат үй мен ішім

Болыңдар сау-саламат үй мен ішім,
Туысқан тілектес бол үлкен - кішің.
"Болды, - деп, - бұл қалайша", — қапаланып,
Оңбасын ешбіріңнің бұған түсің.

Толық

Кіріптар

Іс түсті биыл маған үсті-үстіне,
Түспесін мүшкіл жұмыс еш кісіге.
Кітаптан оқығанмын жазған онда:
"Сауап, - деп, - еткен қайыр үш кісіге".

Толық

Қасқырда қуат қалмаса

Қасқырда қуат қалмаса —
"Ала " дейді ешкіні.
Тоңға — торқа көреді
Қырық құраулы ескіні.

Толық

Ұстабай баласы Жүніске

Уақытсыз ұшты бұлбұл бақтарыңнан,
Түскендей боп қалдыңдар тақтарыңнан.
Қонбайды қолдарыңа қайта айналып,
Сабыр қыл, соңын сұрап Ақтарыңнан!

Толық

Байбосын мен Жәлелге

Ғайып ана хат жаздым,
Байбосын, Жәлел бөлеге.
Ықпал орнап, бақ қонып,
Болыпсыңдар бурадай,

Толық

Кәрімге айтқаны

Сөз тыңда салып құлақ інім Кәрім,
Бір туған бүтін жүктік едің нарым.
Шау тартқан сонда - дағы сықылың бар,
Жойылып ертелі-кеш иіскер дәрің.

Толық

Қасымов Ыбырай Төреге (адвокат)

Ыбырайға ықыласан сәлем бізден,
Ер едің ел билеген озық жүзден.
Мысалы дәрежең мен дәулетіңнің,
Таудай еді көрінетін құла түзден.

Толық