Қаржылық сауаттылықтың мектеп жасынан оқытылуы трендке айналып жатыр

Қандай бағдарламалар балалардың Қаржы нарығы туралы хабардар болуына көмектеседі?

Халықаралық сарапшылардың бағалауы бойынша Қазақстан халқының қаржылық сауаттылық деңгейі әлемдегі ең төмен емес, ал ТМД елдері арасында – көшбасшылар қатарында. Мысалы, 2017 жылы зерттеуді Экономикалық даму және Ынтымақтастық Ұйымы (ЭЫДҰ) жүргізді, нәтижелері 2018 жылы жарияланды. "Еуразиядағы қаржылық сауаттылық деңгейлері" баяндамасында ЭЫДҰ әдістемесі бойынша Қазақстандағы қаржылық сауаттылық бойынша орташа балл ықтимал 21 балдың 13-ін құрады. Құжатта қаржылық сауаттылық деңгейі 36,25% - ды құрады делінген.

2020 жылы 2020-2024 жылдарға арналған қаржылық сауаттылықты арттыру тұжырымдамасы шеңберінде ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі жүргізген әлеуметтік зерттеу қорытындылары бойынша Қаржылық сауаттылық деңгейі 2018 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда 2,82% - ға ұлғайып, 39,07% - ды құрады.

Агенттіктің, Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығының, мүдделі мемлекеттік органдардың және қаржы нарығына қатысушылардың келісілген ақпараттық-түсіндіру жұмысының есебінен Қазақстан азаматтары қаржы өнімдерін, көрсетілетін қызметтерді және олардың ерекшеліктерін жақсы түсіне бастады, қаржы және өзге де ұйымдармен өзара іс-қимыл жасай бастады және тұтастай алғанда қаржы әлеміне бағдарлай бастады. 2024 жылға қарай көрсеткіш 41% - ға дейін өседі деп болжануда.

Қаржылық білім беру контексінде қаржылық сауаттылық негіздеріне, ең алдымен балаларға оқытуға ерекше назар аудару қажет. Олар үшін ерте жастан бастап көптеген қаржы құралдары қолжетімді бола бастады, оларды онлайн пайдалану белгілі бір тәуекелдерді, оның ішінде қаржылық алаяқтықпен байланысты тәуекелдерді көтереді.

- Қаржылық сауаттылықты оқыту ерте жастан, отбасында басталуы керек: балаларға ақшаның қайдан келетінін, оны қалай дұрыс үнемдеу және ақылмен жұмсау керектігін, қазіргі заманғы алаяқтардың тұзағына түспеу керектігін, кибергигиена деген не екенін түсіндіру керек. Болашақта ақша мәселелеріне қатысты ақылға қонымды шешімдер қабылдауға және тұтастай алғанда қаржы әлемін жақсы басқаруға мүмкіндік беру үшін балаларға дұрыс қаржылық және сандық әдеттерді қалыптастыру маңызды. Менің ойымша, қаржылық сауаттылық сабақтарын әлемнің дамыған елдеріндегі сияқты барлық мектептерде енгізу қажет, - деп есептейді ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау Департаментінің директоры Александр Терентьев.

Осыған байланысты өз бағдарламаларын мемлекеттік органдар ғана емес, бизнес те ұсынады. Мысалы, Freedom Finance Life ӨСК жазғы маусымда қаржылық сауаттылық бойынша тегін балалар лагерін ашуды. ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі қолдаған жоба Freedom Finance Camp деп аталады. Бұл 10-13 жас аралығындағы балалар қаржылық сауаттылық негіздерін, сәтті болашақты қалай жоспарлауды және мамандықты қалай анықтауға болатындығын білетін интерактивті онлайн сабақтар сериясыда болады. Әр сабақ 1,5 сағатқа созылады, барлығы 8 сабақ. Бір топ 6-8 адамға есептелген. Freedom Finance Camp тәжірибесі көрсеткендей, бұл оқушыларға бағдарламаны сапалы меңгеруге мүмкіндік береді. Қаржы дегеніміз не, оларды қалай дұрыс табу, жинау және жұмсау, қор нарықтары, сақтандыру және т.б. – бұл туралы Freedom Finance Camp-та 300-ден астам бала білді. Ал соңғы сабақта олар өздерінің жобаларын ұсынады, онда олар таңдалған мамандық туралы және онда қалай жетістікке жетуге болатындығы туралы айтады.

Қорыта айтқанда, халықтың қаржылық сауаттылық деңгейін арттыру-ел дамуындағы маңызды пункт. Кішкентай азаматтардың осы саладағы хабардар болуының жоғары деңгейі тұрғындардың өмір сүру деңгейін арттыруға ықпал етеді, нарықта жеке инвесторлар көп болады. Бұл әрине, бәсекелестікке және жаңа өнімдердің пайда болуына әсер етеді.

Арайлым Даданбекова

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз: