Тойбастар — қыз ұзату, үйлену, т. б. тойларда айтылатын өлең түрі. Үйлену тойының ең соңғы күнінде жігіттер мен қыз-келіншектер жиналып, қоштасу кешін өткізеді. Сол кеште жастар жағы әр түрлі ұлттық ойындар ойнап, көңіл көтеріп өлең айтады. Той аяқталғанда тойбастар әні айтылады. Тойбастардың мазмұн-мақсаты той иесін мадақтап, отбасы құрғалы отырған екі жасқа игі тілек, бата, ақыл-кеңестер айту. Айтушының қабілетіне қарай жаттанды өлең түрінде де, жанынан шығарылып та айтыла береді. Өлең құрылысы, ұйқасы көбінесе қара өлең, жыр үлгісінде келеді. Тойбастар шілдехана, сүндетке отырғызу тойларында, үй-ішінің, ауылдың, қаланың басқа қуаныш-қызықтарында айтылады. Тойбастар жиын-тойдың аяқталғанын, бірақ қуаныштың алда да жалғаса беретінін білдіреді.
Белгісі той қылғанның отау жабар,
Қиқу сап жас балалар атқа шабар.
Той қылған қыз әкесі мырза болса,
Жігітке той бастаған шапан жабар.
Қайырмасы:
Ақсай десең жеріміз,
Кең жайлаған жеріміз.
Үйрек ұшып, қаз қонған,
Дария шалқар көліміз.
Дегенде той қылған қыз, той қылған қыз,
Тойына тоғыз бие салдырған қыз.
Атын ерттеп, түйесін қомдап қойып,
Бір жаққа жүрейін жеп қомданған қыз.
Қайырмасы:
Келеді айым туып оң жамбастан,
Құдайым айырмасын тең-құрдастан.
Құдайым айырғанша тең-құрдастан,
Қайтеді жаратпаса әуел бастан.
Қайырмасы:
Балғын серке, марқайса қой бастайды,
Қой алдында жануар ойқастайды.
Құтты тойға кез болған жолды жігіт,
Бұрынғының жолымен той бастайды.
Қайырмасы:
Құнан қойын шайлатып сойдырған үй,
Табақ-табақ ет тартып тойдырған үй.
Сәтті күн - сәрсенбіде той қылыпсыз,
Құтты болсын тойыңыз, той қылған үй.
Қайырмасы:
Жорашыға лайық жол тұрады,
Жампоз нарға лайық қом тұрады.
Құтты болсын тойыңыз, үй иесі,
Той есесін Тәңірім толтырады.
Қайырмасы:
Қотан толып, қойыңыз қойға ұлассын!
Қырға сыймай шуласып ойға ұлассын!
Құтты болсын айтамыз тойыңызға,
Той иесі, тойыңыз тойға ұлассын!
Оқуға кеңес береміз:
Қыз ұзату үстіндегі салт өлеңі
Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі