Медианың қоғамды басқарудағы рөлі

Қазіргі кезеңде бұқаралық ақпарат құралдары (БАҚ) тек ақпарат таратушы құрал ғана емес, қоғамды қалыптастырушы, бағыттаушы және бақылаушы маңызды институттардың біріне айналды. Медиа — бұл тек тілші мен камера емес, ол қоғамдық пікірге ықпал ететін, саяси тепе-теңдікті қамтамасыз ететін және әлеуметтік процестерге әсер ететін күшті құрал. Қоғамдағы тұрақтылық пен демократиялық дамудың деңгейі көбінесе БАҚ-тың қаншалықты тиімді және әділ жұмыс істеуіне байланысты.

Ақпарат — басқарудың тетігі

БАҚ – тек жаңалық көзі емес, сонымен қатар халықтың сана-сезіміне ықпал ететін идеологиялық құрал. Көп жағдайда саяси элита бұқара назарын белгілі бір мәселелерге шоғырландыру арқылы қоғамның көңіл-күйін, қоғамдық пікірді өз мүддесіне қарай бағыттауға тырысады. Осы тұрғыдан алғанда, медиа — қоғамды басқарудың ықпалды әдістерінің бірі. Қарапайым тілмен айтқанда, кім не туралы ойлануы керек екенін, неге мән беруі қажет екенін де ақпарат құралдары белгілейді. Бұл — қоғамдық сананы бағыттау арқылы әлеуметтік процестерге бақылау орнатудың пәрменді тәсілі.

Медианың «күзетші ит» рөлі

Медианың маңызды қызметтерінің бірі — билік пен қоғам арасындағы бақылаушы, яғни «күзетші ит» рөлін атқару. Бұл ұғым алғаш естігенде тосын көрінгенімен, мазмұны терең. БАҚ — билік өкілдерінің іс-әрекеттерін бақылап, заңсыздықты, сыбайлас жемқорлықты, әділетсіз шешімдер мен қоғамға зиянды құбылыстарды әшкерелеуші құрал. Егер бұл бақылау жүйесі дұрыс жұмыс істемесе, яғни БАҚ өз рөлін атқармаса немесе әдейі көз жұмса, билік бақылаусыз қалып, заң бұзушылықтың өршуіне жол берілуі мүмкін. Осыған байланысты, медианың тәуелсіздігі мен кәсіби жауапкершілігі — демократиялық құрылымның ажырамас бөлігі.

Мәдени-әлеуметтік рөлі

Медиа тек билік пен қоғам арасындағы көпір ғана емес, сонымен қатар ұлттық мәдениетті, құқықтық нормаларды, моральдық құндылықтарды және адами қасиеттерді насихаттаушы институт ретінде де қызмет атқарады. Ақпараттанған азамат — саналы әрі жауапты тұлға. Ал мұндай азаматтар – кез келген дамыған мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық тұрақтылығының тірегі. БАҚ қоғамды тәрбиелеуші және бағыттаушы құрал ретінде де маңызды миссия атқарады.

Медианың трансформациялық әлеуеті

Медиа — тек қоғамның айнасы емес, оны қалыптастырушы және қайта құра алатын күш. Ол билік жұмысының ашықтығын қамтамасыз етеді, азаматтық белсенділікті арттырады, және қоғамның өзін-өзі реттеу қабілетін нығайтады. Сондықтан сөз бостандығы, БАҚ-тың әлеуметтік жауапкершілігі және азаматтардың медиа сауаттылығы — тұрақты, басқаруға қабілетті қоғам құрудың негізгі іргетастары болып табылады.

Медиа – қоғамдық дамудың ажырамас бөлігі. Ол азаматтық қоғамның қалыптасуына, демократиялық институттардың нығаюына және әлеуметтік әділеттіліктің орнауына ықпал етеді. Сондықтан да, медиа институттарына деген сенім мен қолдау – тек журналистиканың ғана емес, бүкіл қоғамның болашағына жасалған инвестиция.

 Жанерке Асқарқызы