Өлең, жыр, ақындар

Жүсіпбек Аймауытов

Жүсіпбек Аймауытов (1889—1931) — қазақтың көрнекті жазушысы, драматург, публицист, қазақ әдебиетін қалыптастырушылардың бірі.

Туып өскен жері Павлодар облысының Баянауыл ауданына қарасты бұрынғы «Қызыл ту», қазіргі Жүсіпбек Аймауытов ауылы.

Әкесі Аймауыт кедей болғанымен, арғы аталары Дәндебай мен Қуан атақ-абыройлы, бай, ел арасында білікті кісілер екен.

Жүсіпбек жастайынан араб­ша хат тану, оқу үйренген. 1907 ж. бастап Баянауылдағы орысша-қазақша екі кластық мектебінде, Керекудегі (Павлодар) қазыналық ауыл шаруашылық мектебінде, Керекудегі екі класты орыс қазақ мектебінде тиіп-қашып оқиды. Бір жағынан бала оқытып, қаражат табады.

1911—1914 жж. ауылда мұғалім болып істейді.

1914 жылы Семейдегі оқытушылар семинариясына қабылданады. Оны 1918 жылы аяқтап шығады.

Мұнан соң алашордашылардың істеріне араласып, Семейде «Абай» журналын шығарысып, Қ. Сәтбаевпен, М. Әуезовпен танысады.

Кейін Алашордадан бөлініп, Коммунистік партия қатарына өтеді (1919).

Қазақстан Кеңестерінің Құрылтайы съезіне делегат болып қатысып, Қазақ АҚСР Халық ағарту комиссариаты комиссарының орынбасары болып тағайындалады (1920).

Мұнан соң Семей губерниялық оқу бөлімінің меңгерушісі (1921), «Қазақ тілі» газетінің редакторы.

Қарқаралыда мектеп мұғалімі (1922—1924), Ташкентте шығатын «Ақ жол» газетінің бөлім меңгерушісі (1924—1926), Шымкент педагогикалық техникумының директоры (1926—1929) қызметтерін атқарады.


Туындылары Өлеңдері Нақыл сөздері

Өтірік айтпа, қиянат қылма, адал бол, ақжүрек бол, өзің үшін оқыма, мен үшін де оқыма, ұлтыңа қызмет қылып, пайда тигізу үшін оқы!

Ілмектер: өтірік, адалдық, ақжүрек, ұлт, пайда тигізу Жүсіпбек Аймауытов

Естеріңізде болсын: қара халықтың мәдениетті болуынан мәдениетті кісінің қазақ болуы қиын, баласына осы бастан ұлт рухын сіңіріп, қазақ өміріне жақындатып тәрбиелеу керек.

Ілмектер: халық, мәдениет, қазақ, ұлт рухы, тәрбие Жүсіпбек Аймауытов

Мамандықтың жаманы жоқ, бірақ оның кез келгеніне икемділік қажет, бұл жай күнелту, тамақ асыраудың ғана жолы емес, үлкен өнерді, зор шеберлікті қажет ететін нәрсе.

Ілмектер: Мамандық, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Жүсіпбек Аймауытов

Зорлық, қиянат, қанішерлік жоғалып, бір заманда адам баласы бірін-бірі маңдайға шертпейтін, жер жүзіне ұжымақ орнайтын шақ бола ма, жоқ па?..

Ілмектер: Зорлық, қиянат, қанішерлік, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Жүсіпбек Аймауытов

Халық ішінде сұмырай келген жақтан бір апат, не жұт, не ашаршылық болады деген наным бар.

Ілмектер: халық, наным, сұмырай, апат, жұт, ашаршылық, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Жүсіпбек Аймауытов

Адам мінезінің, ақыл-қайратының әртүрлі болуы тәрбиенің түрлі-түрлі болуынан... адам баласының ұрлық істеу, өтірік айту, кісі тонау, өлтіру сықылды бұзақылықтарды жасауы, тәрбиенің жетіспегендігінен...

Ілмектер: мінез, ақыл, қайрат, тәрбие, нақыл, ұрлық, өтірік, афоризм Жүсіпбек Аймауытов

Дәрігерден де тәрбиешінің көп болғаны артық, дәрігер адамның денесін сауықтыратын болса, тәрбиеші адамның ақылын, мінезін, жанын сауықтырады.

Ілмектер: Дәрігер, тәрбиеші, нақыл, афоризм Жүсіпбек Аймауытов

Тіл – ішкі сырды сыртқа шығаратын құрал. Әр заманда тіл ішкі сырды әртүрлі шығаратын болған.

Ілмектер: тіл Жүсіпбек Аймауытов

...адам баласы ұшқыр ой, көп ақыл, өткіз сезім қайратының арқасында ғылым, білім, өнер тауып, өзгеден үстем дүние жүзінің қожасы болып отыр.

Ілмектер: ой, ақыл, ғылым, қайрат, өнер, дүние Жүсіпбек Аймауытов

Оқу, білім — жанған шырақ ойласаң,
Үйренерсің, іздеп көрсең — қалмасаң.
Қу өнерді, бу беліңді, жегер сал,
Пайда аларсың, қаужанарасың, тоймасаң.

Ілмектер: оқу, білім, өнер Жүсіпбек Аймауытов

Баланы бұзуға, түзеуге себеп болатын бір шарт — жас күнде көрген өнеге.

Ілмектер: бала, өнеге, отбасы, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Жүсіпбек Аймауытов

Бала әдетті жасынан тамызықтап жинайды.

Ілмектер: бала, әдет Жүсіпбек Аймауытов

Ашық көңілді, сауықшыл ел-жұрттың баласы да сауықшыл, ер болмақ.

Ілмектер: көңіл, ер, бала Жүсіпбек Аймауытов

Сөз – ойдың айнасы. Ойсыз сөз – сөз болмайды. Ой жетілу мен тіл жетілу қатар жүреді.

Ілмектер: сөз, ой, тіл Жүсіпбек Аймауытов

Ана тілі – жүректің терең сырларын, басынан кешкен дәуірлерін, қысқасы, жанның барлық толқындарын ұрпақтын-ұрпаққа жеткізіп сақтап отыратын қазына…

Ілмектер: ана тілі, тіл, қазына, ұрпақ Жүсіпбек Аймауытов

Ана тілі халық болып жасалғаннан бері жан дүниесінің айнасы, өсіп-өніп, түрлене беретін, мәңгі құламайтын бәйтерегі.

Ілмектер: ана тілі, тіл, дүние, халық Жүсіпбек Аймауытов

Сабақ беру – үйреншікті жай ғана нәрсе емес, ол жаңадан жаңаны табатын өнер.

Ілмектер: сабақ беру, өнер Жүсіпбек Аймауытов

Ерлік, қайрат үнемі ірі жұмыста көріне бермей, күндегі уақ-түйек жұмыста да көрінуі керек.

Ілмектер: ерлік, жұмыс, қайрат Жүсіпбек Аймауытов

Ғылым білімге қонады, ғылымсыз білім тым құрғақ.

Ілмектер: білім, ғылым Жүсіпбек Аймауытов

Мақтаншақ кісі - менмен кісі,
Менмендік - адамның міні.

Ілмектер: мақтаншақтық, менмендік Жүсіпбек Аймауытов

Қарап көріңіз