Өлең, жыр, ақындар

Шың-тас, сені жасағам жоқ мен ойдан

Шың-тас, сені жасағам жоқ мен ойдан,
бұлақ, сені жасағам жоқ мен ойдан.
Ойдан өзге түк көрмеймін кейде осы
мұнары бар, тұманы бар маңайдан.

Толық

Бір циклды төгіп-шашып бітірдім

Бір циклды төгіп-шашып бітірдім,
бір кәдеге жарар білем, шүкір, бұл.
Енді нені жазсам екен мен осы,
ал, Уақыт, құлақ сенде, үкім қыл.

Толық

Өз шаруаңа өзің тұтқын, сан ойлап

Өз шаруаңа өзің тұтқын, сан ойлап
туған үйді жүрсің ойша маңайлап.
Балаң өскен сайын ауылды ойлайсың,
суыртпақ боп түскен сайын самайға ақ,

Толық

Күндер өткен сайын ауыл қашықтап

Күндер өткен сайын ауыл қашықтап,
күндер өткен сайын жүрміз ғашық боп.
Машық болды ауылым деп жыр жазу,
сағыну да айналды оны машыққа.

Толық

Қайда кеттің бұлтың-бұлтың боп қашып

Қайда кеттің бұлтың-бұлтың боп қашып,
ала толқын, тоқтай тұршы, тоқташы:
Сенің ернің керек болып тұр маған
сүю үшін жағалаудың көк тасын.

Толық

Елікпеңдер, ей жігіттер, қызбаңдар

Елікпеңдер, ей жігіттер, қызбаңдар.
өмір деген — гүл шоғы емес қызды алдар.
Көктем ғой деп көлкілдеме көйлекшең,
мына күннің артында өлі ызғар бар.

Толық

Көп халықтан дара шыққан қай ұлсың?

Көп халықтан дара шыққан қай ұлсың?
Кім болсаң да сенің даңқың жайылсын!
Көп жыңғылдың ортасында қайыңсың,
көп жұлдыздың ортасында айымсың,

Толық

Кітапханада

...Жаным менің тұрды ауырып, кім емдер,
маған, маған бір жақсылық тілеңдер.
Қасық бал бер — қаңсып тұрды таңдайым,
миым менің кеуіп тұрды — үнем бер!

Толық

Алғаш рет көтерді екен туды кім

Алғаш рет көтерді екен туды кім
тіккен туға табынды екен кім бұрын?
Қарқ етті алғаш қара қарға қай маңнан,
сайрады алғаш қай орманның бұлбұлы?!

Толық

Салқындық күзден қапты жас қанымда

Салқындық күзден қапты жас қанымда
сыр да жоқ, сиқыр да жоқ басқа мұнда.
Өсіппін бір бұрышта қоңырайып,
қоңыр боп алғаш көрген аспаным да.

Толық

Жеңілдеді тіршілік, жеңілдеді

Жеңілдеді тіршілік, жеңілдеді
ақтарғалы сырымды көңілдегі.
Күй тартқыш деп достарым мақтағалы,
жақтағалы жігіт деп елім мені.

Толық

Кештіғұрым ескенде тау самалы

Кештіғұрым ескенде тау самалы
менің жаным ғажап бір ән салады.
Ән саламын, сүйгелі бір сұлуды,
бір сұлуды сағынып аңсағалы.

Толық

Сені ұйқас өрмегелі түнделетіп

Сені ұйқас өрмегелі түнделетіп
Кетіпті-ау айлар бітіп, күндер өтіп.
Қызық сөз, қыңыр ойлар, болды кезің
Менің де ыңғайыма бір көнетін.

Толық

Өтеді бар жаңалық мен арқылы

Өтеді бар жаңалық мен арқылы,
жоқ бірақ шын жаңаның болар түрі;
кей күндер маған сыймай өтіп жатыр,
қаламын кей сағаттан мен артылып.

Толық

Бұлақ ағып барады жұмарланып

Бұлақ ағып барады жұмарланып,
сорлы көңіл үмітке жүр алданып:
Не жоғалтып біреуді — аңсай алмай,
не құша алмай біреуді құмарланып.

Толық

Сүйремеші биіңе, жырды ғайып

Сүйремеші биіңе, жырды ғайып
танымасаң, тақпашы құрбыңа айып.
Қоңыр ағаш түбінде қоңырайып
алайыншы деп едім бір мұңайып.

Толық

Әзіл

Жырымды өзге түгіл қыз ұқпады,
тастадым сол үшін мен сызып бәрін.
Қыз менің теңеуіме түсінбеді,
мен қыздың кірпігіне қызықпадым.

Толық

Бұталардан шөптерге ыршып қонып

Бұталардан шөптерге ыршып қонып,
Шықтар тұна қалады бүршіктеніп.
Дір етеді көл беті, дір етеді:
артистка-аққу көтеріп жүр етегін.

Толық

Көк аяз кернейлетті, кернейлетті

Көк аяз кернейлетті, кернейлетті,
жағаңды қырауымен жөрмей кетті.
Жаңағы ажырамас достар еді —
екі ерін бірін-бірі көрмей кетті.

Толық

Күн кешкіріп барады, күн кешкіріп

Күн кешкіріп барады, күн кешкіріп,
Көкжиекті мүйіздеп тұрды ешкі-бұлт.
Қар мен мұзын қаһар ғып кетті мезгіл
Қиқы-жиқы шыңдарға мінгестіріп.

Толық

Селтең, селтең жас бұта, селтең етіп

Селтең, селтең жас бұта, селтең етіп
нені айтады күлкі етіп, ертек етіп?
Селтең етіп бұрымы бала қыздың
аулада жүр күшігін еркелетіп.

Толық

Тау баурайы бу боп тұр, бұлыңғыр тұр

Тау баурайы бу боп тұр, бұлыңғыр тұр,
тістеп қапты тентек жел тілін қырқып.
Алба-жұлба жасады-ау бұлттың төсін
шыршалардың бұтағы іліп-жыртып.

Толық

Абай ескерткішіне

Бір сенімі бар еді маған да елдің,
"Ұлғайды арман", мендағы алаң болдым.
Ымыртта ымырт құсап қоңырайып,
өзімді іздеп шығып ем — саған келдім.

Толық

Бағы қайда көктемнің, бағы қайда

Бағы қайда көктемнің, бағы қайда,
созыла ма қыс тағы жарым айға.
Ұмтылғанға тағы да жетпей ме қол,
атқан оғым тағы да дарымай ма.

Толық

Жанатұғын жан құсап бүгін бағың

Жанатұғын жан құсап бүгін бағың,
Қол ұсынсаң — ерінің діріл қағып,
аға боп мен бір ақыл айтады деп,
қарындас келіп тұрсың жырыңды алып.

Толық

Қажыдым-ау күнбе-күн жұмыстан-ақ

Қажыдым-ау күнбе-күн жұмыстан-ақ,
Кісі емес,
мен бүгінде құмырсқа нақ.
Қыздар сыңғырлап күліп...

Толық

Табиғат мінезді етіп берсе тілді

Табиғат мінезді етіп берсе тілді,
ойлап ем мінезді өлең көрсетуді.
Жақындап кетіп едің — бұрқ еттім мен
талайдан жан баспаған жол секілді.

Толық

Жүректегі азын-аулақ қазынадан

Жүректегі азын-аулақ қазынадан
Жылт еткенді жыр етем, жазып алам.
Жырымды жазып алған қазынадан
Желге айдап қоя бердім азынаған.

Толық

Келіп қалдың кимелеп, киіз боп бұлт

Келіп қалдың кимелеп, киіз боп бұлт,
бір-біріңді түртіңдер — мүйіз боп түрт.
Түрткілеңдер біріңді-бірің бұлттар,
бір-біріңді осылай мүйіздеп құрт.

Толық

Қалам қасқа сен айтсаң сенем деді

Қалам қасқа сен айтсаң сенем деді,
сен жұмсасаң сөз байғұс көнем деді.
Сенейін бе мен саған, көнейін бе,
қайда апара жатырсың, өлең мені?

Толық

Қошалақ құмында

Кетіп жатты сары дала, кетіп жатты,
сұлы дәнін саршұнақ шекіп жатты.
Мына маңай не дейді-ай: қурай даусы
маңырағаны секілді жетім лақтың.

Толық

Ұйқым қайда, япыр-ау, ұйқым қайда

Ұйқым қайда, япыр-ау, ұйқым қайда,
ой сиқы жоқ ойдың да: қиқым, майда.
Кімге обал, мен кімге сый істедім,—
түсінбедім, темекімді иіскедім.

Толық

Шуақ жүр жапыраққа тайғанақтап

Шуақ жүр жапыраққа тайғанақтап,
тайғандарды аласың қайдан ақтап.
Ал, қуаныш біраздан біле алмай жүр
қонарын қайсы бетке, қай қабаққа.

Толық

Бетіңе талай шимай жатып ап жүр

Бетіңе талай шимай жатып ап жүр,
Кей сөздің қызыл көзі шатынап жүр.
Шынымды жазайын деп арлылар жүр,
ақылды сөз жазам деп ақымақ жүр.

Толық

Бұталар арасымен аңдып, аңдап

Бұталар арасымен аңдып, аңдап
жүр, міне, ақ самайлы таң қылаңдап.
Көргенім ақ әженің шашы болды
оңаша тротуармен қаңғығанда.

Толық

Қамар 40 жасқа толғанда

Ағайын-жұртқа татымды
Ару болсын деп ақылды,
Осыдан қырық жыл бұрын
Өзім қойып ем атыңды.

Толық

Жайлауда

«Төрткүлдеп ошақ қаздырып, төбел де бие сойдырып»,
Қымызға бізді қандырып, қуырдақ-етке тойдырып,
Толғанбай батыр баласы иен-тегін үйге ие боп,
Етігін сыртқа лақтырып, телпегін төрге қойды іліп.

Толық

Дос тілек

Бұйым болмай бұраң дүние өр-шөлі,
биік ұстап ерге біткен еңсені,
бусанып бір тұрғаныңды көріп ем
Қараталдың қыр жағында мен сені.

Толық

Жәркен Бөдешке

Қажалып қамыт-дәртеден,
Қажып та жүрген – Жәркен ең.
Жарқ етіп туған жасындай,
Жазып бір кеттің мәрт өлең.

Толық

Тоқтар Бейісқұловқа

Тәңірі сыйлаған тәртесіне ғана бағынар,
әр пенденің де асқақтай түсер шағы бар,
алпысқа толған алқалы жиын үстінде
айтқан сөзімді, азырқанбай, аға, қабыл ал.

Толық