Қой асығы демей-ақ
Қолыңа толса, сақа тұт,
Жасы кіші демей-ақ
Ақылы асса, аға тұт.

Ілмектер: ақыл, білім

---

---

Ақыл ердің қорғаны.

Ілмектер: ақыл, ер

---

---

Жау жоқта – батыр көп,
Дау жоқта – ақыл көп.

Ілмектер: батыр, ақыл

---

---

Қазан қайнап тұрса, ақыл сайрап тұрады.

Ілмектер: ақыл

---

---

Аштың ақылы астан әрі аспайды.

Ілмектер: ақыл, ас

---

---

Жаманның ақылы
Түс ауған соң кіреді.

Ілмектер: жаман, ақыл

---

---

Білім - бұлақ,
Ақыл - жағалай біткен құрақ.

Ілмектер: білім, ақыл

---

---

Адамның жүзі ақылдың айнасы.

Ілмектер: ақыл, адам

---

---

Ақыл — арман, ой — өріс.

Ілмектер: ақыл, ой

---

---

Ақыл айнымас, алтын шірімес.

Ілмектер: ақыл, алтын

---

---

Ақылды қыз — ауыл көркі.

Ілмектер: қыз, ақыл, ауыл

---

---

Айғайлы жерде ақыл аз.

Ілмектер: айғай, ақыл, аз

---

---

Ақыл азбайды, әділдік тозбайды, арамдық озбайды

Ілмектер: әділдік, арамдық, ақыл

---

---

Сұқтанба қапыда “сұлу” деп құр бетке,
Адамдық – ақылда, сұлулық – жүректе.

Ілмектер: сұлу, бет, ақыл, жүрек

---

---

Көзі жоқ, құлағы саудың
Ақылы толады.
Құлағы жоқ, көзі саудың
Ақылы солады.

Ілмектер: ақыл, көз, құлақ

---

---

Ақыл –дария,
Ой – теңіз.

Ілмектер: ақыл, ой

---

---

Айла — алтау,
Ақыл — жетеу.

Ілмектер: сақтық, ақыл, айла

---

---

Ақылды елден сұра,
Дақылды жерден сұра.

Ілмектер: ақыл, дақыл, егіншілік

---

---

Жаманға айтқан ақылың —
Далаға атқан оқпен тең.
Талабы жоқ жас ұлың —
Жалыны жоқ шоқпен тең.

Ілмектер: жаман, ақыл, талап, ұл, жас

---

---

Айтар нақылы жоқтың,
Табар ақылы жоқ.

Ілмектер: сөз, тіл, ақыл

---

---