Өлең, жыр, ақындар

Құлажанов Құралбекке

Шалқыған көл дария көңіліңмен,
Басқаға үлгі болдың өміріңмен.
Бәйдібек ұрпағының ішіндегі,
Біртума азаматсың жөні бөлек.

Толық

Біріңді-бірің ұлы санамағын

Хансың ба, қарасың ба, данасың ба?
Тілегім адамзаттың баласына.
«Ұлымын, ұлықпын» деп, бір Алланың,
Қаһарлы ұшырама жазасына.

Толық

Болмаған соң түйсігі, түсінігі

Болмаған соң түйсігі, түсінігі,
Қайдан болсын бойында кісілігі.
Кісілігі жоқтарға ешқашанда,
Ешбір жанның түспесін ісі, күні.

Толық

Көп болса білгеніңнен білмегенің

Көп болса білгеніңнен білмегенің,
Хош алғын білімдіні, күндемегін.
Жаулассаң өзіңе жау жазығы жоқ.
Орынсыз ата-анасын тілдемегін.

Толық

Мен өзгеше

Мен өзгеше,
Мен өзгеше Әлеммін.
Ұқсамайтын
Ешбір жанға

Толық

Алла берген ақындық бағым менің

Алла берген ақындық бағым менің,
Патшалығым мәңгілік тағым менің.
Қиял жетпес қиядан қисын тауып,
Жаңылысып көрген жоқ жағым менің.

Толық

Қазақтың да Асылы

Қазақтың да Асылы,
Әзербайжанның да Асылы.
Қазағымның тілі үшін,
Қасиетті діні үшін.

Толық

Дүние-ай, кәусарыңа қанған бар ма

Дүние-ай, кәусарыңа қанған бар ма,
Арманнан жетелейсің армандарға.
Үмітін бір өзіңнен үзбейді екен,
Жүруден жүзге келіп қалғандар да.

Толық

Бауыржанның монологі

Ұлы далам – Ұлы Анам!
Еділ Баба, Тұмар Ана –
Ата-баба мекені,
Бақидамын, пәни депті тіршілікті,

Толық

«Ақынмын» деп болады айтуыңа

«Ақынмын» деп болады айтуыңа,
Ел аралап, жер көріп қайтуыңа.
Ақын деген табиғат перзенті,
Ол өмірге келмейді жай туыла.

Толық

Ақындар-ай, ақындар

Ақындай мейірімді,
Әлемде жан бар ма?
Анадай тербетіп,
Таңдардан таңдарға,

Толық

Алла, Аруақ жебеді

Алла, Аруақ жебеді,
Қатарға қосты, теңеді.
Ата-анадан бір жалғыз,
Жарым көңіл мен еді.

Толық

Дос жылатып айтады

Дос жылатып айтады жаны ашып,
«Жүрмесін» деп орынсыз асып-тасып.
Дұшпан мақтап күлдіріп, бүлдіреді,
«Жер қапсын» деп, жер болып бетін басып.

Толық

Жақсылығың болмайды

Бар арманы, аңсары ауғандардың ақшаға,
Жақсылығы болар деп ойламағын басқаға.
Алла берген мейірімнен ада болған жандардың,
Жүрегі де, жаны да айналады тасқа да.

Толық

Ей, адамдар!

Ей, адамдар, зәбір берме жандыға,
Ая, ая, аңыратпа аңды да.
Бір Алладан мейірім, тоқтам сұрайық,
Жүрген жері, екі қолы қандыға.

Толық

Айтар сөзді ұғуға сана керек

Айтар сөзді ұғуға сана керек,
Айтпасаң да сезеді дана зерек.
Ақыл айтып арыма ақымаққа,
Ақымақ боп өлгенше қала бермек.

Толық

Шексіз ғалам, қалай ұқтым сырыңды

Шексіз ғалам, қалай ұқтым сырыңды,
Ұқпай өтті-ау, не бір дана бұрынғы.
Раббым-ау, шексіз тылсым сырына,
Сонша неге құштар еттің құлыңды?

Толық

Болмысы жаман адамның

Болмысы жаман адамның,
Жақсылығы жоқ, жалынба.
Маңсаптың құлы наданның,
Маңына бар ма, табынба.

Толық

Бірте-бірте

Бірте-бірте ғайып болып бәріміз,
Ұмыт болар шалқып салған әніміз.
Көшер, кетер, өшер жердің бетінен,
Біздер салған сәулет сарай сәніміз.

Толық

Күй

Жер мен көктің қосылып,
Күңіренген үніңдей.
Күй шығарсам деп едім,
Қорқыт баба күйіндей.

Толық

Алланың шапағаты

Алланың шексіз мейірім шапағаты,
Алланың жан адамға аманаты,
Ақыл-ой аң-құстардан артық берген,
Тірлікте шықпасын деп жаман аты.

Толық

Адалдыққа сүйіндім

Адалдыққа сүйіндім,
Арамдыққа күйіндім.
Жақсылыққа иілдім,
Жамандыққа шүйілдім.

Толық

Ел бар ма?

Ер бар ма қабырғасы сөгілмеген,
Халық жоқ «елім-ай» деп егілмеген.
Құдайдың қаһарына ұшыраса,
Қабысар қас қағымда көгің жермен.

Толық

Шыңғыс ханға

Жалпақ әлем жартысын тізесімен илеген,
Жалаң қылыш жүзімен жарты әлемді билеген.
Ұлы қаған Шыңғыс хан соңғы демі бітерде,
Өтті екен өмірден қандай көңіл күйменен.

Толық

Хан басымды

Хан басымды, қадірімді өзім кейде қорлаймын,
Бармас жерге бару үшін өзімді-өзім зорлаймын.
Қорсылдасып шошқалармен, ырылдастым иттермен,
Өзіме де обал жоқ-ау, обал жоқ-ау, оңбаймын.

Толық

Қара арғымақ арыса

«Қара арғымақ арыса қарға адым жер мұң болар»,
Кәріп етсе кәрілік кәдірлі басың сұм болар.
Арылдаған арыстан айға шауып мертіксе,
Аңдығаны тышқан мен ін маңында жым болар.

Толық

Бар қазақтың Бауыржаны

Бар қазақтың Бауыржан – намыс, ары,
«Жоқ» дегеннің жақтары қарысады.
Баукең рухы мәңгілік шындық үшін,
Зұлымдықпен, зұлматпен алысады.

Толық

Қызығын бұл жалғанның...

«Баласы Қошқарбайдың Шашубаймын,
Болсам да малға кедей, тілге баймын.
Күніне мыңды алып, жүз берсем де,
Қалтамның түбі тесік байымаймын».

Толық

Жамбыл ескерткішіне

Сан рет келіп тәубе еттім, ескерткішіңнің басына,
Маңдайды сүйеп сиындым, тұғырдың суық тасына.
Тасып та келген шығармын, тасыма дерсің, тасыма,
Жасып та келген шығармын, жасыма дерсің, жасыма.

Толық

Жалғыздық

Жалғыздық жанға көп батты,
Жанарым жасқа малшынып.
Жабылып иттер көп қапты,
Жамбасқа түстім жаншылып.

Толық

Ботаң едім

Бозторғайлы,
Боз жусанды боз далам.
«Боз далам» деп,
Ботаң едім боздаған.

Толық

Лаулап жанып жүргенде

Лаулап жанып жүргенде,
Заулап өмір өтіпті.
Көктемім де, жазым да,
Көзден ұшып кетіпті.

Толық

Он сегіз мың ғаламның

Он сегіз мың ғаламның,
Егесіне құлшылық.
Таңым атып арайлап,
Жарқырап тұр күн шығып.

Толық

Құлшылық ет тәңірге

Он сегіз мың ғаламды,
Жаратушы Тәңірім.
Тәңірімнің бар ғалам,
Орындап тұр әмірін.

Толық

Еділ баба, Тұмар ана ұрпағы

Еділ баба,
Тұмар ана ұрпағы.
Атты арайлап,
Тәуелсіздік нұр таңы.

Толық

Абайға

О жарықтық, тұғырыңа табындырдың талайды,
«Оқу керек, оқу керек» деп жатамыз Абайды.
Бар-жоғы жалғыз кітап мұра еттің ұрпаққа,
Осқырынған ойы олақтар ондап томын санайды.

Толық

Адам боп өтсем арман жоқ

Адам боп келдім өмірге, адам боп өтсем арман жоқ,
Бақыт пен байлық шайқалса, басыңды мүжір арлан боп.
Өмірден кімдер өтпеген, алтыннан сарай салдырып,
Жақсылығынан басқа артында, жарты тиын да қалған жоқ.

Толық

Мәңгілік музам менің

Мәңгілік музам менің, табындырған,
Өзіңсің жаным тербеп сағындырған.
Ерітіп, елжіреттің жүрегімді,
Өзгермей сан бояулы сағым нұрдан.

Толық

Жаманға – мал, жал бітер жаман атқа

Жаманға – мал, жал бітер жаман атқа,
Жалды деп жаман атты тағалатпа.
«Жаманға мал бітті» деп желіктіріп,
Тектіге тексіз итті абалатпа.

Толық

Ей, адамзат, дүние үшін алданба

Ей, адамзат, дүние үшін алданба,
Еш қайыр жоқ алтыннан да, малдан да.
Иманыңның бары-жоғын сұрайды,
Бұл жалғаннан о жалғанға барғанда.

Толық