Өлең, жыр, ақындар

Жыр жазайын адалға аузым толып

Нан жоқ. Аштық. Аштардың қарны ашады...
Май бар. Бал жоқ – тоғышар зарлар шағы.
Тауып берші, етегі жасқа толып –
Сұрар, жылар, көз жасы парлар тағы.

Толық

Елудегі “жас ақын” сыры

Елуiңде қолға алған қаламыңды,
“Жас ақын” – мен дәмелi, балаң үндi.
Жарандар, сынап бершi талабымды,
Жүрмiн бе босқа шайқап шалабымды?

Толық

Шала

Тiл - елiмнiң мұрасы сан ғасырлық,
Жыр тыңдадым iңiрдi таңға асырып.
Иiсiм шығып тұрады қазақылау,
Құрттайымнан кеткесiн қанға сiңiп.

Толық

Адалдық, ұят – егіз үн

Адалдық, ұят – лебiзiм,
Құрайтын адам негiзiн.
Бiреуiн өгей ұстасаң,
Сыңары iздер егiзiн.

Толық

Мақалға сын

Оздыртпай ағайынның сәйгүлiгiн,
Озсын деп ауылдастың тай-құлынын,
Ақ көңiл, мақалшы ата ойламапты-ау
Ағайын, бауыр, туыс қайғы, мұңын.

Толық

Ізетшілік

Ең асыл не? – Ол деген iзетшiлiк!
Бар жаһанға жүретiн тiлек тiлеп –
Ол асыл жан! Табиғат берген оған
Жақсылыққа жаралған жүрек – тiлек.

Толық

Кім кінәлі

Талақ қылдым, несiне жасырайын,
Боқтап берген құрысын насыбайың.
Кiсiлiктiң жағдайын ойлағанда
Қалай ғана желкенi қасымайын?!

Толық

Аққулары – Ақтаудың, Атыраудың

Қызықты ма Атырау айдынына,
Қайдан көшiп, кереге жайды мұнда?
Апырым-ай, не деген ырыс едi,
Жаным жайлау, орын жоқ қайғы-мұңға!

Толық

Әлі өтеген жоқ едім қарызымды

Ұрандатсақ жас кезде – маздайықшы,
Көңiл қайтқан мiне ендi, жаз тайыпты.
Жалыны жоқ, жүректе шоғы қалған,
Көкiректе қоздайды саз байыпты

Толық

Ой

…Бұл дүние баянсыз –
Сусыған қызыл шағылдай.
…О дүние белгiсiз –
Мұнардай, елес сағымдай.

Толық

Туған жер

Атыңды жаттап өскен жастан адам,
Туған жер, ыстықсың-ау басқалардан.
Өзiңнен сәл биiктi көрсем болды,
Өлеңмен әр төбеңе тас қалағам.

Толық

Ақ отау, Атамекен, ақ бесігім

Ақ отау, Атамекен, ақ бесiгiм,
Қалай деп ат тақсам да – тәттi елiмiң
Ата-анам алғаш к зiн өзi де ашып,
Өзi де өмiр “иттiң” жапты есiгiн.

Толық

Жүзі қайтқан алаша

Жырқылдақтар, күлiң, мейлi табалаң,
Кешiре гөр, үмiт күткен жан анам.
Елу жаста тынған түк жоқ, бола ма
Жас санаулы қайта бастау жаңадан?!

Толық

Қорқыныш

Бiр өлеңдi жазып тастап марқайып,
Көңiл өсiп жатырғанда шалқайып –
Күдiк итiң түрте-түрте оятты,
Қорқыныш қой.. Тұр алдымда талтайып.

Толық

Мажыра шақ

Сал жеңгенiң қойынындай
Қайнап тұрған құшағы.
Ыстық шағыл, пейiл қандай,
Мейiрлене құшады.

Толық

Құлы болып сауданың

Ажырықпен салыстырып,
Адыраспан, сенi де,
Кемеңгермен салыстырып
Қара жаяу менi де – түкке алғысыз етедi.

Толық

Өтелмес бұл өмірде қарыздармын

Тербетіп талай мені таң атырдың,
Қаның мен жаныңнан мен жаратылдым.
Парызын ең ақырғы өтей алмай
Топшысы сынып жатыр “қанатыңның”.

Толық

Күдік

Кетедi кейбiр түнiм силап маған
Жегiнi жан мүжiген – күдiк деген.
Аурудың азабы да қиналтпаған,
Қайғы да менi осынша мүдiртпеп ең.

Толық

Бар сырым

Ұлғайып жасым ұстаған едім қаламды,
Бір жырлап берсем, дедім бе, маңғаз, даламды?
...Сорлаған халық демеші, шырақ, тегіңді,
Тексіздік, сірә, жамандықтан да жаманды...

Толық

Орынсыз ойлар

Жаратылған тек бақ үшiн
Бас бар… ол не өңге деген.
Жапырайған тек тақ үшiн
Бiрдеңе бар дөңгеленген…

Толық

Інімен әңгіме

- Аға! Қалай атандың жақсы азамат?
Үлгi тұтты өзiңдi жақын мен жат.
Бұлтарыс па, даңғыл ма өмiр жолы,
Жан қинай ма ұзақ жол тақым қажап?

Толық

Таныстыру

Жори көрме сырымды өтiрiкке,
(Ерiк бердiм лықсыған көкiректе)
Сезiм тартып бас асау арғымақтай,
Езулесем түсер ме текiрекке?

Толық

Табалдырық

Керегенiң бастарын, уықтардың,
Шеңбер қылып, әдемi тұйықтадың.
Табалдырық, маңдайша бiрiктiрiп,
Үй қылады, бiр жерге жиып бәрiн.

Толық

Тырысып көр

Сарқып алма, өзiңдi, сарқып алма,
Тырбын, тырбын арбаңды тартып алға.
Тәуекел мен тәубәнi жолдас етiп
Дем бер, үлгi өзiңдей жартыларға.

Толық

Сезім

Қос жанары от шашып, жүрек кесе,
Бiр самғайық қырандай түлеп десе,
Нәркес көздер қиылып шақырғанда,
Жүрек пе екен жалындап, дiр етпесе?!

Толық

Ізде өзің қуаныш маңайыңнан

Әрекетсiз омалып отырады,
Айтатыны баяғы қотыр әнi.
“Ғұрпым азды, қуаныш құрыды” деп
Тұйық суда сасиды, тотығады.

Толық

Сұраңдаршы сүйінші

“Сүйiншiлеп” атой салмас осы күн,
Ұмытқан-ау әдет-ғұрып жосығын.
Ұрандатып келе жатса бiр бала,
Шабар едiм қапталдаса қосып үн.

Толық

Пайда болды бір сұрақ

Шопыр болдым ел мақтаған атақты,
Шеберi деп өз iсiнiң атапты.
Мәшiн айдап отыз жылды өткiздiм,
Жазда бiр ай тасып бердiм масақты.

Толық

Сыр

Жолда қалған елімнің жүктері бар,
Жігіт болсаң – ізде, тап, бөктеріп ал.
Сөгілгенше қабырғам арқалаймын,
Көре алмассың ұлыңның төккенін ар.

Толық

Ауыл жыршысы

Әлi есiмде, әңгiмешiл кiсi едi,
Тыңдататын, түртiп қалып “е деш” деп.
Өткiр көзi өңменiндi теседi,
Қарағанда саған да ендi кезек кеп.

Толық

Тістеп емдік емшегін

Бауырға алып қол-аяғын
Сұлу суға секірді.
Өз осінен айналатын
Дәл жер шары секілді.

Толық

Мұрагер

Мен, Сен, Ол – мұрагерміз бәріміз де,
Жасымыз, ұл менен қыз, кәріміз де.
Атаның дақ түсірмей өнеріне,
Әр сөздің, әр қаденің нәрін ізде.

Толық

Әке жауабы

Жас кезiмде толып тұрды жырға маң,
Ел өмiрiн елестеткен бұрмалаң.
Ендi, мiне, бейне мылқау әкедей
Үн қатпайды, сырын бүгiп тұр далам.

Толық

Бойжеткен арманы

Қандай тәтті бойжеткеннің арманы,
Елестеткен бар өмірін алдағы.
"Қиял отау" кіріп алсаң шыққысыз,
Тіршіліктің зіл салмағы алда әлі...

Толық

Мінез

Апшыларын қуырады жекіріп,
Бірде шындық, кейде шылғи өтірік.
От басында отырады кейбіреу,
Бала-шаға берекесін кетіріп.

Толық

Әженің құрақ көрпесі

Құрақ көрпе қандай әсем, қарашы,
Ағын, көгiн, қызыл, сары, қарасын.
Бес боуямен алты шаршы құрапты,
Қандай өнер, тауып тұр ғой жарасым…

Толық

Қара нар, қара жусан

Жарамайда жiбек мата төсекке,
Ал тозғанда жабулыққа есекке.
Жамап-жасқап жасыратын иiндi
Бөз бен шыт қой, арзанқолдау десек те.

Толық

Әке тоны

Ене-ау, дептi келiнi, түскен жылы
(Ұялады әлi күн айтсаң мұны),
Қыл-қыбырды көбейтiп неге керек
Тастайықшы, ескi зат қайтқан құны.

Толық

Ақыл

Ошағыңның отын жақ,
Қосағаңның қасын бақ.
Ұл-қызыңды әлпеште,
Қамын ойла сосын жат.

Толық

Қуанамын кездескенде қандасым

Шетте жүріп кездескенде қандасың
Көз қуанар, жаның сергір, аңда сен.
Жүзім жылып сәлемдесем мейірмен,
Қазір таныс, мүмкін кейін жан досым.

Толық