Екі адам керіссе, оның арты — қызыл шоқ.
Ілмектер: адам, керісу, ұрыс, қызыл шоқ, Әйтеке бидің шешендігі, афоризм, қанатты сөздер, Шешендік сөздер Әйтеке би
Өмірім — өзгенікі, өзімдікі — өлім ғана.
Ілмектер: өмір, өлім Әйтеке би
Батыр боп жауға найзаң тимесе,
Ілмектер: батыр, бай, халық, пайда, найза, байлық, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Әйтеке би
Батырлықтан не пайда.
Бай болып халқыңа пайдаң тимесе,
Байлығыңнан не пайда…
Іні — ағаның тынысы.
Ілмектер: іні, ағайын, аға, нақыл, афоризм, қанатты сөздер Әйтеке би
Қара қылды қақ жарған - жақсылардың белгісі.
Ілмектер: жақсы, нақыл, афоризм Әйтеке би
Тексіздің тегі — құл.
Ілмектер: құл Әйтеке би
Нағыз тұлпар дауысын қоңыраудай сыңғырлатып, үзілдіріп, әсерлі қайырып кісінейді.
Ілмектер: тұлпар Әйтеке би
Ағаң келсе — ардақтап атын байлағандай, қонағың келсе — құрметтеп, көңілін жайлағандай тындырымды ісің болғанға не жетсін.
Ілмектер: аға, қонақ, көңіл Әйтеке би
Өмірім халқымдікі, өлімім ғана өзімдікі.
Ілмектер: Өмір, халық, қызмет, өлім Әйтеке би
Інінің реті – тас қару,
Ілмектер: іні, аға Әйтеке би
Ағаның реті – басқару.
Кісімен бірге туыспау керек,
Ілмектер: туыс, сөз, туыстық Әйтеке би
Туысқан соң артық сөз қуыспау керек.
Ағасы келсе, ардақтап атын байлағандай;
Ілмектер: аға, қонақ, іні Әйтеке би
Қонағы келсе, құрметтеп жайлағандай;
Тындырымды інісі болса;
Қанат-құйрығы сай болып,
Көңілі жай болып,
Ағаның алар тынысы болса;
Інінің міндеті - басқару,
Ағаның реті - бас бағу емес пе?
Асқар тау сенде бір мін бар-
Ілмектер: мін, сөз, тау, су Әйтеке би
Асу бермейсің;
Тасқын су, сенде бір мін бар-
өткел бермейсің;
Билер, сендерде бір мін бар-
Басқаға сөз бермейсің!
Ашу бар жерде ақыл тұрмайды.
Ілмектер: ақыл, сөз, олжа, жол, ашу, су, дария, ағын су, Әйтеке би, әйтеке бидің шешендігі, туысқан, Әйтеке, би Әйтеке би
Ашу деген - ағын су,
Алдын ашсаң, арқырар.
Ақыл деген - дария,
Алдын тоссаң, тоқырар.
Кісі бірге туыспау керек,
Туысқан соң сөз қуыспау керек.
Сөз қуған пәлеге жолығады.
Жол қуған олжаға жолығады.
Ораздының кәрісі қартайғанда қазына болады,
Ілмектер: кәрі, қазына Әйтеке би
Шиырлының кәрісі қартайғанда қазба болады.
Бай болсаң, халыққа пайдаң тисін;
Ілмектер: бай, пайда, халық, найза Әйтеке би
Батыр болсаң, дұшпанға найзаң тисін.
Бай болып пайдаң тимесе,
Батыр болып найзаң тимесе,
Жұрттан алабөтен үйің күйсін!
Сарқылмайтын суат жоқ,
Ілмектер: дүние, бұлақ, шырақ Әйтеке би
Тартылмайтын бұлақ жоқ.
Құйрығы суда тұрса да,
Уақтысы жеткенде,
Қурамайтын құрақ жоқ.
Дүние деген пәни бұл,
Баласы жоқта мият жоқ,
Бәрінен қиын сол екен,
Артыңда жанған шырақ жоқ...
Жігіттің жақсысы:
Ілмектер: жігіт, сөз Әйтеке би
Дұрыс сөзге тоқтай білген,
Басқаны сөзіне тоқтата білген.
- Мағжан Жұмабаев
- Мағжан Жұмабаев
- Сағи Жиенбаев
- Шоқан Уәлиханов
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі