Қадырды оқы, қарындас
Орынсыз өмір сөккенде,
Амалың болмай өктемге,
Содырдан жапа шеккенде,
Ақ-қарасын ашуға
Орынсыз өмір сөккенде,
Амалың болмай өктемге,
Содырдан жапа шеккенде,
Ақ-қарасын ашуға
Асқақ сөйлеп, тыңда деп теңіз ұлын,
Дейтін ылғи "мен Арал егізімін!".
Еркесімін елімнің, еркін қазақ,
Мен Аралдың, — дейтін ол, — лебізімін!
Он сегіз жаста екенсің
Көзіме алғаш түскенде.
Бозбала азап тартар шақ
Бойжетіп қыздар піскенде.
Арман жай — Жерде ме екен,
Көкте ме екен?
Бар адам арман қуған, қайтсе жетем?
Мен Сені іздеп келем үміт етіп,
Ұғып ал, Әлі, Әлемді
Ұлы Алла жалғыз жаратқан.
Жан берді сазға, тірілтіп,
Бойыңа жатыр тарап қан!
Сән бітіріп көктемге, дала, гүлді,
Жан бітіріп ақын жан жаза білді.
Бірақ әттең, сол ақын, арақты да,
Жырға қосты мадақтап әзәзілді.
Ай — Тағдырым, Жер — Анам, Күн — Тәңірім!.
(Көктен жеткен сеземін үн сарынын.)
Жырлап келем Табиғат құдіретін,
Сөз төркінін, дәметіп, кім танырын.
Күн астында көк бөрі
Айға қарап ұлыған.
Әркім тегін ойға алса,
Бойға тарар жылы қан.
Шындық іздеп ұзақ жүріп қалыппын,
Кейбір шындық торықтырдың, налыттың.
Өз шындығы бар-ау, ғажап, малғұнның,
Пенденің де, тіпті тұтас халықтың.
"Алладан соң ең ардағым Анам", — деп,
Қайталасын үш мәртебе санаң тек.
Еске түссе өсиеті Пайғамбар,
Ойға батып, еркімнен тыс, қалам кеп.
Қалмайды адам бұ пәниді тұрақтап,
Мәңгі өмірге жақындайды бір аттап.
Мына сөзді, тыңдап көрші, ағайын,
Бір ойымды болдым елге сынатпақ.
Біріне бірі жарамсақтана бас ұрған,
Біреуін бірі мезгілсіз шөгіп қашырған,
Бірінен бірі зымиян мінез жасырған,
Заманнан заман зұлымдық құлқын асырған.
Жиырма үште бет бұрдым мен өлеңге,
Уақыты келіп жеткендей бұл кезеңге.
Өлеңдер жинағымен жиылғанда,
Көрсін жарық дегендей ой келді ме?
Ұйқышаң тұрасың-ау таңсәріде
Асығып соншалықты аңсадың не?
Бір Сенім тағы солып, жегі күрт
Кеміріп жатыр мүжіп жан-тәніңді.
Менде бір арман бар.
Омыртқасының жұлыны,
Бура санының жілігі,
Бұлшық етінің сіңірі —
Бақыттан сезіп тапшылық
Пенденің бәрі — арманды.
Тағдырдан күтіп жақсылық —
Обал-ай, бәрі алдады.
Елге, не ер — қажет пе жауыр төзім?
Сыйлай ма ол кісіге тәуір сезім.
Жауы түгіл шешендер бауырының
Көтермейді бір ауыз ауыр сөзін.
Ғұрпымыз солай, өлгенді жоқтап жылайды,
Ағайын түгіл бейтаныс жасын бұлайды.
Ауырын зардың, шығынын малдың бөлісер,
Қайғылы жанын түсінген жандар былайғы.
Менің Меккем баратын қажылыққа,
Қағбам да сол, қайтатын табынып та —
Абай басқан топырақ, сыр айтады,
Сен де толған, жүрекпен сазын ұқ та.
Құдайсызға айналар пенде неден?
Діндар тәуір деп жүргем өңгелерден.
Оңым, солым қаптаған Құдайсыздар,
"Дінсіздер" де жетерлік дінге сенген.
Талғанда белің налыма, қалқам, ауырдан
Торықпа, тіпті қорықпа ешбір дауылдан.
Әділет ізде, Құдайды ізде қашанда,
Қалғанда көңіл қастыққа кеткен жауыңнан.
Жараттыңыз жерді, көкті,
Адамзатты асыл текті.
Ұшатын құс, жүгірген аң,
Он сегіз мың ғалам — көпті.
Бесігің ауыл екенін қор боп сезбесең,
Отаның ауыл дегенге сорлап сенбесең,
Кіндігің кесіп, арманын жесіп атанды,
Ер еткен елі ауылы деген сөзге сен.
Отпан тауы — "От Адамның" мекені
Әлімсақта болған екен деседі —
Ғұламалар табиғатпен тілдескен,
Дана шалдар, өтіп кеткен кешегі.
О, Тәңірім! Тағдырыма ырзамын,
Егіп бердің жүрегіме жыр назын.
Тілдеседі табиғатпен жан-тәнім,
Жеті мүшем сезіп тірлік ырғағын.
Тәуелсіздік! — Сен! —
Сағыныш ең сарғайтқан бала кезден!
Сен — Арман едің! —
Қорланғанда жас тамған қара көзден!
- Архимед
- Оноре де Бальзак
- Александр Пушкин
- Антон Чехов
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі