Өлең, жыр, ақындар

Табиғат анам — ұлы ием

Табиғат анам — ұлы ием,
Өмірдің берген бағы бұл.
Тағдырлас болған дүнием,
Рақмет айтам тағы бір.

Толық

Түнгі он екі

Өлеңмін мен өмірлік дос біріңе,
Болмайтын есептеусіз бос Күні де.
Бүгін, Ертең ортасы — дәл он екі,
Кездескен Уақыттың қос тілі де.

Толық

Мейірім

Мейірім көрдім күллі әлемнің көзінен,
Мейірім сездім күллі адамның сөзінен.
Тіпті, анау қара тастың өзінен
Туған жердің жылылығын сезінем.

Толық

Жолаушы

Жолаушы жолда келеді,
Жеткізбей алда жол ұзақ.
Жорғадай аты желеді,
Қос өкпесін қолына ап.

Толық

Туған жердің құсымын

Қалықтап айналып бір ұшқаныымды – ай,
Сондағы көрсең менің құштарымды-ай!
Менұзап туған жерден бара жаттым,
Күзімнің қимай ұшқан құстарындай.

Толық

Менің жаным

Менің жаным — қарапайым өмірдей,
Менің жаным — жұмбақ әлем-көгімдей:
Жұлдыздары жатар кейде жарқырап,
Жұлдыздары жатар кейде көрінбей.

Толық

«Манас» аралы

Еркелеп өзен тауды асып,
Толқындар ойнап, аунасып,
Сырдарияммен жалғасып,
Қырғыздың Алатауынан

Толық

Ағыл-тегіл төгілген ырыс бақты

Ағыл-тегіл төгілген ырыс бақты
Мырза-тағдыр қолыма уыстатты.
Жапырақ-жаным менің табиғаттан
Егіздің сыңарындай туыс тапты.

Толық

Көлеңке

Дені сау ма?.. Әлде өзі масаң ба еді?
Мінезі, мінез емес, қасаң да еді: —
Көзіңше, көз алдыңда көлеңкеңді
Мыжғылап табаныммен басам,— деді.

Толық

Орман жыры

Ақын Абай! әруағыңнан айналдым,
Ақиығым Алатауым, айбарлым.
Саған деген сапарыма сайландым,
Абай емес, арманыма айналдың.

Толық

Теңіз демі

Қаңқылдап құсың қонғандай
Тұра алмас айдын толғанбай.
Жібектей жаның желбірер
Теңізден соққан жел қандай!?

Толық

Керуен сарай

Кейде ағат, кейде барлап байқағым кеп,
Кейде артық, кейде кемдеу айтамын деп.
Адаммен ара қатынас жолдарымды
Жүремін бұзып алып, қайта жөндеп.

Толық

Біздің ғасыр

Түнгі он екі болғанын көріп біліп,
Кеудемді билеп алды көрікті үміт.
Өмір! Саған арнаған Өлең жаздым,
Бүгінді Ертеңіме жолықтырып!..

Толық

Соңғы күн

Бір ойлар тұңғиыққа батырды кеп,
Қия алмай отыр қазір ақын жүрек.
Бір айдың соңғы күні тұр алдымда,
Түн ауа қоштасады ақырғы рет!

Толық

Кімнен кейін жанбаған көз арайың

Кімнен кейін жанбаған көз арайың,
Кімнен кейін қалмаған сөз ағайын,
Әр ғасыр сөйлетпей ме Махамбетін,
Әр ғасыр сөйлетпей ме өз Абайын?

Толық

Адам

Беріліп қоңыр күйдей сазды мұңға,
Ойласам, құрық салып назды жырға.
Қаншама жақсы адаммен жолыққанмын
Осынау өтіп жатқан жаз ғұмырда!

Толық

Болса да бұл өмірдің көп қызығы,

Болса да бұл өмірдің көп қызығы,
Еңбексіз дүниенің жоқ қызығы.
Тірлігің тірлік емес, еңбек жанып,
Жаныңды жылытпаса от қызуы.

Толық

Өмірге ғашық болмау мүмкін бе екен?

Өмірге ғашық болмау мүмкін бе екен?
Бүгін болмас мақсатқа бір күн жетем.
Құрсағыңда жатқан бір перзентіңдей,
Бүйіріңді жер-ана бүлкілдетем.

Толық

Кетем дедің

«Кетем дедің.
Кетсең кет!
Мен өлмеспін.
Күндер кештік.

Толық

Дәстүр жайлы жыр

Халық па қасиетін жойып алса?..
Елімнің елге жаяр ойы қанша?!
Құстары ұшып келер көктем сайын,
Қазақтың дәстүрінің тойы болса?!

Толық

Сағыныш

Туған жер топырағы — құмға асыққан,
Арал келсе, сағынып Сырға асыққан.
Сырға келсе, Алатау шыңға асыққан,
Шүкіров Зейнолла атты, Зекең атты

Толық

Есік пен төр

— ЕСІК пен ТӨР,
Бекерге ұйқаспайды:
БЕСІК пен КӨР —
Деген едік біріміз-бірімізге,

Толық

Әке. Он бала. Ажал

Ажалға төте келген бар ма амалы,
Бұзылып қарсы салған сан қамалы.
Төсекте жатыр Адам әл үстінде,
Әке еді ол, өрісі кең он балалы.

Толық

Қос қыран

Майданда аман жеткен жеңіс күнге,
Тілдессе шешенсімес тегі ешкімге.
Бар еді аулымызда бір балықшы,
Көп өмірі өтетін көл үстінде.

Толық

Жұмыс

Терді төкпей ата жолы ақталмас,
Еңбек! Еңбек! Өмір отын жақты алғаш.
Шаршаудың да тірлік үшін мәні үлкен,
Жұмыс! Жұмыс! Сенен артық бақ болмас!

Толық

Ақ желкен

Айдарынан жел ескен,
Толқынымен тел өскен.
Тағдырымыз табысқан,
Теңіз ұлы емес пе ем?!

Толық

Адамы болдым сезімнің

Адамы болдым сезімнің,
Көңілім — күй,
Көзім — мұң,
Жерде қалған жері жоқ,

Толық

Өміріңе өкпе артпа

Көк аспан құсы самғар көңіл деген,
Сөйлеме бойыңнан да төменірек.
Өмірге тақпа кінә, Өмір деген —
Сен ойлар ойлардан да тереңірек!

Толық

Шахмат заңы

Таралған ойын бар елге,
Шахмат атты әлемде.
Ферзіден бастап Пешкілер
Қызмет етер Корольге.

Толық

Бәйге

Көсіліп бір қолтық созар қайда күн?..
Жарыс — өмір! Жарысады қайда?
Кім?.. Ұлан асыр ұлы топқа қосылып,
Бағын сынап ұшты құстай бәйге атым!

Толық

Есіме қапияда түсті ауылым

Есіме қапияда түсті ауылым,
Қиялдың қанатында ұшты-ау, күнім!
Кеудемді билеп алды бір сағыныш,
Елжіреп ойда-жоқта іш-бауырым.

Толық

Ақ боз үй

Қалсам да қалада осы бағым жанып,
Жүргем жоқ базбіреудей жанын бағып.
Қиналсам жүреді ылғи түсіме еніп,
Ауылда ақ боз үйім сағымданын.

Толық

Қазағымның күйлері-ай

Сағынышты жүрегімнің назындай,
Қырдың әсем қалқып ұшқан қазындай,
Сырлы әсем Сырдария сазындай,
Аңыраған аққулардың мұңындай

Толық

Алғаш тау көргенде

О, Алатау! Өзіңді жаңа көрдім,
Туған жерден алдымен дала көрдім.
Кеудеме толқын атқан нар өркешті,
Құмды өлке суретін сала келдім.

Толық

Оянсам ойландырып таң тұрады

Оянсам ойландырып таң тұрады,
Жүректе сиқырлы бір ән тұрады.
Тоңып-мұздап күздегі жапырақтай,
Жаным менің неліктен қалтырады?

Толық

Алатау

Жел қармап талдың шашын жұлып қашқан,
Күлкісін табан асты ұмытты аспан.
Халқы үшін ойға шомған кемеңгердей,
Ақ басын Алатаудың бұлт басқан.

Толық

Аққұм

Еріндерін кезеріп,
Қатігездей безеріп,
Сан ғасырлар жаттыңдар,
Толқынындай өзеннің.

Толық

Сахара суреті

Сахаралы сары бел сыр аңдатты,
Сексеуілге оранып жылан жатты.
Сескеніп суық көзден орғып құмда,
Құйрығын қызыл түлкі бұлаңдатты.

Толық

Менің әкем

Айтайын әкем жайлы сыр әуелі,
Қоңыр үн, қоңыр ырғақ — үні-әуені.
Жұмыстан оралғасын кешке қарай
Ауылдың шалдарының жырауы еді.

Толық

Шекарашы ағаға

Бөліп тұрған екі қоғам, екі елін,
Сіз білесіз шекараның ңе екенін.
Сіз білесіз қатысы жоқ бейтарап
Екі араның не екенін?

Толық