Сәулесінен күн басқа
Сәулесінен күн басқа,
Бәйтеректен гүл басқа.
Бар әңгіме – әйелде,
Қыз бен Ана бір басқа.
Сәулесінен күн басқа,
Бәйтеректен гүл басқа.
Бар әңгіме – әйелде,
Қыз бен Ана бір басқа.
Әйелім деп сүйесің,
Тапқандай ол да иесін.
Әйелге басты игендей,
Бұлаққа басты иесің.
Еркек-әйел қиялдайды,
Кім сұлуды сүйе алмайды,
Әйелдер ардан кетсе,
Еркектер жия алмайды.
Жұлдыздардай зымырап жиі ақты жыл,
Әйелдің бәрі бірдей ұятты гүл.
Әйелдердің көргенін еркек көрсе,
Өмірден баз кешетін сияқты бір.
Жер бетінде бір кішкентай ауыл бар,
Сол бір ауыл – туған жерім, бауырлар.
Жылдар жылжып, жатса да өмір жаңғырып,
Сол ауылға басымды ием мәңгілік!
Тілдесем таудың биік шыңдарымен,
Мұңаям – бұл даланың
мұңдарымен.
Шөл даланың ұлымын,
Адамдардың шапағатына шөлдедім,
Хас сұлудың махаббатына шөлдедім.
Аптап жоқта аңқасы кепкен кеудемді,
Сенбесеңдер қақыратып ашып көр менің.
Шөлдеп жүрген мен бір жанмын,
Дала деген тағдырданмын.
Сан мұңайып, сан қуандым,
Мен бар жерге жаңбыр жаудың.
Шөл далада бәрі бар,
Әр күн атар таңы бар.
Мекен еткен адам мен
Аңдар менен жануар.
Тебіреніп, толғана
Түсін бәрін сен, бала.
Сағынышпен күн кешкен,
Ата-бабаң – шөл дала.
Армансыз бір қыдырдық
Айнала әсем, жол тыныш.
Шөл далада – сұлулық
Шөл далада – қорқыныш.
Арал деген шөл даланың ұлымын,
Сол даланың еркесінің бірімін,
Теңізімнің бірі жартас, бірі құм,
Аунап өскен ақшағыл құм тұнығын.
Түйе – шөлдің кемесі,
Аққу – көлдің кемесі.
Түйе – шөлде жүзеді,
Аққу – көлде жүзеді.
Теңіз шықсаң әрі ұзап,
Ащы суда – шөлдесің.
Арал деген аңызақ,
Желге ұстаған кеудесін!..
Алғаш рет сапар тартып келдің бе,
Шөл даланың құшағына ендің бе,
Шөл даланың ойлы өлеңін, ақын сен,
Шөл даланың сөйлегенін көрдің бе?!..
Көзбен кермей, білмейсің,
Сахараның суретін!
Өмір сүрмей, білмейсің
Сахараның құдіретін...
Көрдің бе сен Жылыойды?
Бір ой қозғар бір ойды.
Шөл далаға сапар кешу – қорқыныш,
Шөл далада қалсаң жалғыз – үрейлі.
«Шөл дала» дейді, «шөл дала»,
Шөл далада тегін адам жүрмейді.
«Шөл дала» дейді, «шөл дала»,
Шөл далада өмір барын білмейді.
Бір Құдайға сыйынып,
Жер дүниені үйіріп,
Құм аспаннан құйылып,
Борайтан бір жиылып,
Шөл даланың құмын айт,
Ирім-ирім теңіздей,
Сол бір құмның сырын айт,
Адамменен егіздей.
Арал – теңіз! Айналасы шөл дала,
Қорғанышы – үлкен-кіші көл ғана.
Жалаңаяқ теңіз кештім жас кезде,
Бала шақтан құмын кештім толғана.
Шөл даланың ұлымын,
Шөл далада көп жүрдім.
Шөл даланың ұлымын,
Шөл даланы төр білдім.
Ұлы Дала –
Шөл даланың ұлымын,
Өркеш-өркеш құмнан өрген бұрымын.
Шөліркеген Шөл даланың көсемі –
Болашақ! О, Болашақ! Сен қандайсың?
Жұлдыз болып алыста жанғандайсың.
Шомылып сәулең Сырдың толқынына,
Аралдың айдынына тамғандайсың.
Жаңғырып жер бетінде жол қалды — ізден,
Жан болмас түп-тамырмен орманды үзген.
Біздің Ғасыр,— дейміз біз,— Біздің Ғасыр,
Біздің Ғасыр өйткені, болған бізбен!
Жамбыл ата, бір ғасыр бұрын менен
Бірге тудың жұлдызды жырыңменен.
Өлеңдерің сырласар ертеңменен,
Өзің болып сөйлейді бүгін де өлең!
Қарады кеудемізден заман мініп,
Кеуледі жәдігөйлік — жаман ғұрып.
Алмастай кесіп түсер ақиқатты
Айтуға жетпей іште табандылық!
Уа, Ильич, қанық ең сырыма сен,
Тұңғиық теңіз едім тұнық әсем.
Баяғы өзің көрген Аралыңмын,
Хат жазды деп қуанған ұлы Көсем!
— Адамға арман бақ па екен?
Атақ, дәулет ат па екен?..
Бәрінен артық нан-тұздай,
Тіршілік дәмі тәтті екен,—
Түн мен күннің арасын
Жалғадым осы жырменен.
Қөздің ақ пен қарасын
Бөліп алған нұрлы әлем.
Көгершіннің басталған сәт азабы,
Дәл сондағы жағдайдан соң, ғажабы.
Теңіздейін тебіренген жанымның,
Құдіреттей өзгерді күй, саз әні.
Үміт үзбес тіршілікке не дерсің,
Тек қашанда көсегесі көгерсін.
Тасты-құмды, асфальт жолдан жем іздеп,
Ертеңіне жерге түсті көгершін.
- Джон Максвелл
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
- Асқар Сүлейменов
Барлық авторлар
Ілмек бойынша іздеу
Мақал-мәтелдер
Қазақша есімдердің тізімі