Өлең, жыр, ақындар

Бұлдырайды елесі

Күн қылтиып көрінсе ай шөгеді,
Қара бұлттың көбесін жай сөгеді.
Әлдеқашан жұғынын ит жалаған,
Қаңсып жатыр жылдардың майшелегі.

Толық

Жылай берме

Жүз толғанып, мың ойланып,
Жылай берме, мұңлы ақын.
Күн шыққанмен шырайланып,
Қайта келер түн жақын.

Толық

Наурыз жыры

Наурызым –
Сары уызым,
Жүдеп едік сен кетіп;
Қайта келдің,

Толық

Айхай, заман!

Сағымдай сан құбылған, айхай, Заман,
Сиқырлы қызығыңа жан тоймаған.
Өзіңе мұң шағамын оңашада,
Абыздай күңіреніп ой толғаған.

Толық

Өмірімді қияр едім

Ұсынар ем жүрегімді мен саған,
Оты сөнген сорлы жүрек мұп­мұздай.
Көңіл түбі жарық сәуле аңсаған,
Қара түнде үңірейген тік құздай.

Толық

Бір ғаламат ғұмыр кешіп

Арманымды сеземісің, аяулым,
Аққан судай күндіз­түні ояумын.
Бір ғаламат ғұмыр кешіп жүремін,
Арасында мың құбылған бояудың.

Толық

Су перісі, қайдасың?

Мына дерттің таба алмадым айласын,
Жүрегіме қалай уын жаймасын?
Адамзаттың баласынан үміт аз,
Арашала, Су перісі, қайдасың?!

Толық

Жаратқанға жылағанмен

Ей, перизат, сенемісің,
Сенсің жанның әздегі.
Төккен жасын көремісің
Жүрегімнің көздегі?

Толық

Алланың жүзі ғана

Пенденің қарекеті тұрмыстағы –
Аумаған тасбақаның тырмысқаны.
Алдыңда дайын тұрар қайда барсаң,
Терінің сен илейтін бір пұшпағы.

Толық

Әр бұтада бір көкек

Сұғанақтан сақта, құдай, әр есікті бір қаққан,
Кәрі мыстан тоқым ояр төрде жатқан сырмақтан.
Шамалауға шақ келмейді таразының тасы да,
Қыл мойында парызым мен қарызым бар зіл батпан.

Толық

Қара тастан ұн тартып

Өлеңімнің жолын жапты, дөңбек тастап әлдекім,
Тоған бұзар тасқын сөзім бұлқынады ал менің.
Тағдырымның кіріптар ғып қойғанын­ай тақысқа,
Тақуадай тұқырайған астындағы сәлденің.

Толық

Суық ызғар соғады

Суық ызғар соғады дөдегемнен,
Көнбіс едім көк қайыс не деген мен?
Бөбегімнің мұздайды қол­аяғы,
Орап­шымқап бесікке бөлегенмен.

Толық

Құралай-ғұмыр

Мына күннің алды – жаңбыр, арты – қар,
Тоңған жаным торғайдайын қалтырар.
Ғұмыр, сірә, қызылшақа құралай,
Туа сала сан жығылып, сан тұрар.

Толық

Қағып ап қарағайдай мүйізімді...

Айналды бір суық жел жан қоймасқа,
Шама жоқ жапырақтай сарғаймасқа.
Келсаптың тұмсығындай көп соғылған,
Бұл күнде төбе тықыр, маңдай қасқа.

Толық

Қайырын берсе түбі...

Ақтарыл ернеуіңнен, төгіл, жүрек,
Қалмасын қапа көрген өмір жүдеп.
Қобыздай күңіренбей қайғы шалған,
Бір сәтке болайыншы көңілдірек.

Толық

Бөліндім туған үйден

Несіне елес қуып, іздедім бақ,
Шаршадым түсемін деп ізге жұмбақ.
Бауырым, тіршіліктің түйір дәні
Болғанмен біреуге – арзан, бізге – қымбат.

Толық

Шағала

Шағала, аппақ шағала,
Кездестік тағы жағада.
Былтырғы жаздан белгі жоқ,
Сәулесі ғана санада.

Толық

Асауым, желікпегін...

Оу, жылдар, желікпегін, желікпегін,
Көңілді өмірге іңкәр жерітпегін.
Барасың қайда, қайда құйындатып,
Қосарлап қос күреңді жегіп пе едің?

Толық

Өзімен өзі қайғылы

Қанаты сынған көбелек,
Отырсың әрең қалтылдап.
Жүруші ең көкте әуелеп,
Танадай болып жалтылдап.

Толық

Дарақыға дауа болмас

Алматының ғимараты ығы­жығы, қым­қиғаш,
Көлеңкелі терезеге күннің көзі нұр құймас.
Мейрамхана бай­мырзасы, сырахана сұлтаны –
Қашан көрсең қалқып жүзген біздің қазақ ылғи мас.

Толық

Көк түтін боп...

Мен тұрмын шулы қала ішінде,
Түк көрмеген, түк сезбеген пішінде.
Жасырғаным – таңдайымның астында,
Талшық қылған тарамысым – тісімде.

Толық

Күміс құйрық, алтын бас

Ұясынан ұшқанынша жан тынбас,
Рахатың бейнетіңнен артылмас.
Қыр соңымнан қалар емес туғалы
Шұбар жылан күміс құйрық, алтын бас.

Толық

Жолбарыстың жүніндей

Қайсы арманның түбіне ғұмыр жеткен,
Артта қалды күндерім дүбірлеткен.
Күреңдеймін, байқасам, көп шабылып,
Қырқа­жонды, бел­белес, күдірді өткен,

Толық

Бір құдайға белгілі

Залалы жоқ иненің жасуындай,
Заман қайда тауымның асуындай?
Суыртпақтап сұрасаң тарқатайын,
Жасырып ем сырымды жасырудай.

Толық

Ауырғанда

Мазам кетіп барады, мазам кетіп,
Мазақ етіп жүре ме қазам жетіп?
Тым болмаса жабдығым түгел емес,
Табақ тесік, қасық кем, қазан кетік.

Толық

Арпалысқан ессіз тобыр

Күміс тиын жылтыраса арасынан қоқырдың,
Екі көзі шамдай жанар сығырайған соқырдың.
Арпалысқан ессіз тобыр елең етіп еңкеймес,
Алтын басың домаланса астында ойран­топырдың.

Толық

Ел қыдырған есекдәме

Ғазал жазып күңіренгенмен мен емеспін Науаиы,
Бұл қазаққа қысылғанда қара өлең ғой оңайы.
Ел қыдырған есекдәме енді уызға жарытпас,
Беріш емшек бедеу сөздің келгенменен нобайы.

Толық

Илеуінен ұзап шықса

Мейірімге жарытқанда жаратушы аз ғана,
Малта тасқа қына бітіп, шаш шығады тазға да.
Қыр желкеге қырсық мінер ел ішінде көбейсе
Телмеңдеген кәрі шал мен өңмеңдеген бозбала.

Толық

Сайтан шақыру

Сиқыңнан шошыр тірі адам,
Кім сенен залал күтпеді?
Пәтшағар, шындап сұранам,
Бар болсаң егер, шық бері!

Толық

Семейдегі сөз

Шақырған сауыққа да, сайранға да,
Дүние неге теріс айналды, аға?!
Әкенің қасиетін біле бермес
Шешенің уызына тойған бала.

Толық

Мен байғұсты мүсіркесе

Бар қазаққа жөн сілтейтін болмасам да ұлы Абай,
Анда­санда шолтаң қағып, сөйлеп қоям шыдамай.
Үрей толы сұрқай тірлік басқан сайын аяқты,
Шошытады қарақшы мен ұры бұққан жырадай.

Толық

Қожанасыр әулиедей

Тірлігімді талатпаққа екі өкпесін зар қысқан,
Босағама қабаған ит байлап кетті сан дұшпан.
Сыртқа шықсам алдарқатып сүйек­саяқ тастаймын,
Мысық пенен тышқандаймыз күндіз­түні аңдысқан.

Толық

Елестейді көзіме

Төрт түлігім дін аман, сау тұрғанда,
Тіске басар талшығым таусылған ба?
Төлдерімді сақтай гөр, киелі ата,
Топалаңнан, түйнектен, аусылдан да.

Толық

Ой, Алла!

Сенейін бе, сенбейін бе, ой, Алла?!
Сұмдық көрдім, түсімде емес, ояуда.
Мысық біткен жолбарысқа айналып,
Арыстан боп ақырады қоян да.

Толық

Кер заманда

Ұлар шулап үрейленсе, ұлы таудан аң қашар,
Ін түбінен індет шықса, іргесіне жалғасар.
Кер заманда бағыланның борсық сорып құйрығын,
Кер сиырдың емшегіне сұр кесіртке жармасар.

Толық

Шығар есік таппасаң

Ей, көңілім, қайғырма ағып өткен ай­жылға,
Қашан мұрттай ұшқанша табаныңды тайдырма.
Алма мойын алдында дайын тұрса иіліп,
Қылыш тисе қолына бас алады маймыл да.

Толық

Күн астында сауғала

Ей, тізгінсіз арпалысқан дүлей, мылқау, тасқындар,
Шырт ұйқыдан шошынғандай қайда тулап қаштыңдар?
Мөңкігенмен, жөңкігенмен барар жерің белгілі,
Байқасаңшы, байғұстар­ау, жұтып қояр аш құмдар.

Толық

Сырын бермес сұм жалғанда

Сырын бермес сұм жалғанда шынайы жоқ достасқан,
Тірі жәндік тыным алмас бір­бірімен қастасқан.
Адам менен аң қылығы тіл табыспай тұрмайды,
Оянғанда жыртқыш сезім хайуандықпен астасқан.

Толық

Тойған торай есінесе...

Қара судан қаймақ алып, қамын ойлап құрсақтың,
Күннен­күнге асып түсті бір сатқыннан бір сатқын.
Сауысқандай жан­жағыма жалтақтаймын – тым сақпын,
Күштілерге – дәрменсізбін, тістілерге – жұмсақпын.

Толық

Бақ мөлшері – бармақтай

Бұл фәниден қайтпаған қай пенденің меселі,
Шашымнан көп санасам шырмап алған кеселі.
Бақ мөлшері – бармақтай, Тәңірі кімге жеткізер,
Соры бар жұрт қаншама маңдайында бес елі.

Толық