Өлең, жыр, ақындар

Мен барғанда

Мен барғанда ауылға
Жасыл тоғай, құмдарда
Жауын да жоқ, дауыл да,
Жап-жайдары тұрды Орда.

Толық

Асықтым

Тұрғандай-ақ төзе алмай
Жүрегі аңсап ғашықтың,
Жеріме туған, көз алмай,
Сағына бір күн асыппын.

Толық

Нарын көріністерін есіңе алсаң

Топырағын туған жеріңнің
Көрмей көп жыл, сен бір күн
Есіңе алсаң: өзіңнің
Елестеп дос,

Толық

Махамбет туралы аңыз

Нарынның тау, тау қызыл-жасыл құмы,
Үстінен басып бұлттай ғасыр мұңы
Тұрған кез... Бабам құл боп, әжем күң боп,
Жұртқа жұт ханның Жәңгір ашынды үні.

Толық

Өсейік гүлдей қосылып

Хош келіпсіз, меймандар,
Аңсап алыс Дунайдан,
Астығым бар, алмам бар
Көр дәулетті молайған.

Толық

Әлжеке

Әлжеке, жақпарында жүрек таудың,
Сен жастан қолға қайла, күрек те алдың.
Ержете қайла орнына қалам ұстап,
Таңында тас түлектей түлеп те алдың.

Толық

Әбіл қарттың баласы

Білуші ем сұйық сақал Әбіл қартты,
Бойы сұңғақ, жүрегі әділ қартты...
Ат жақты, өткір көзді, жылы сөзді,
Тұнарған қырау қабақ, сөзі ырғақты.

Толық

Ақын досқа

О, бір күз, шағында ымырт түскен кештің,
Қойнында Текелі мен Ешкі өлместің —
Туғанын жырлы өмірге бір досыңның,
Өскенін және қалай ескермеспін?!

Толық

Тұтас

Есімде... профессор ділмар Фатов
КАЗПИ-де лекциясын алға тартып,
Сөйлесе, ұйып тыңдап бір жас шәкірт
Тұғырға қонақтаған құстай қатып,

Толық

Жылы ұямыз

КАЗПИ бір өзіміздің жылы ұямыз,
Төбесін көрсек сырттан жылынамыз.
Төрінен ұшырған сан өлең құсын,
Келмесек сағынамыз жылына біз.

Толық

Сәбитке

«Көркем сөзге қаламы
Көрмеген әсте мұқалып,
Мұны жазған адамы
Кәдімгі Сәбит Мұқанов», —

Толық

Қалам шеберіне

Қолына бүркіт ұстап, Шыңғыс тауын
Шолып бір, түлкі аунарда тұңғыш қарын
Абайдың тұрған кезін көзбен көріп,
Ұшырдың, Мұқа, шыңға жыр құстарын...

Толық

Грузия

Жақсы елі — Грузия Колхиданың,
Кім сүймес қарлы тауын, көркем бауын
Бұлт таласқан Қазбек биігіндей,
Көріп тұр оның сұлу халқым бағын!

Толық

Өзі-ақ күн

Дабылынан Октябрь
Ойы - қырым оянып,
Ұлы арманға жеткен бір
Тұрған елім толғанып.

Толық

Тірі жанға ой қоғзап

Жарыса сұлу көктеммен
Жарқырап туар Май айын
Жұртпен бірге күткем мен
Гүлін Майда даланың.

Толық

Май сәулеті

Тамаша, сүйем көркін осы майдың!
Өзі бір жырдай сұлу асылы айдын.
Аспаннан аңсап ұшқан аққу, қазды
Тұр мөлдір көк толқынды тосып айдын.

Толық

Таң жыры

Таңында Октябрьдің қуанам да,
Жыр төкпей жүрегімнен тұра алам ба?!
Көгінен жаңа ғасыр туған күндей —
Сәулесін сеуіп мәңгі тұр адамға.

Толық

Тоты қанат

Қандай сұлу туған өлке қырлары, —
Шуағына шомылтқан мол апрель!
Сайрай білсе соны ақын жырлары,
Жаны самғай, қағып таңдай ақыр ел.

Толық

Бұлт үрікті

Шуағы мол, күн отты,
Бітіп айы көктемнің,
Ойды, қырды түлетті,
Жаңбыр күтпес көктен кім?

Толық

Қаңтар

Қаңтардың айы сұлу, аспан ашық,
Айнадай айналамды ақ қар басып,
Жондарды жарқыратып алыпты орап,
Қойғандай құмшекерді жерге шашып.

Толық

Миллиард

Миллиард деген ірі сан,
Жеңіл — айтар ауызға.
Салмағын оның орасан,
Жеңіл деп айта алам ба?!

Толық

Миллиард жыры

Халқымның мақтанышын шын қуанған,
Бұл жырға қанша айтсам да сиғыза алман!
Биылғы жылдың жарқын алтын күзі
Бөленді даңқымызға шыңды жарған.

Толық

Шіркін-ай, не еткен даласың

Күн қарытпай, көзіне
Алақанын күндік қып,
Қарап қырдың жүзіне
Тұрған қарттан үнді ұқтық.

Толық

Мұқағалиға арнау

Мұқағали бақыты - халқы еді,
Оған берер ойының алтын кенін.
Ауруменен арпалысып шығарды ол
"Күрсінбеші" деуменен соңғы демін.

Толық

Өмір деген...

Кейбіреулер өмірді өлең - дейді,
Нүкте тұрса дауысың төмендейді.
Ал біреулер өмірді өзен - дейді,
Ағып жатқан мөп-мөлдір кезең - дейді.

Толық

Абайға арнау

Кіргенде әдемі үйлерге еңселі,
Көреміз даналар жиылған кеңсені.
Кішіден үйреніп жаттаған Абайым,
Сағына іздеймін, іздеймін мен сені.

Толық

Шаттық жылы

Орнатып ойды, қырды күміс қарға,
Кеудеден кең алдырып тынысты алға,
Жаңа жыл туды қала, даламызға,
Соқтыра заводтарда құрыш балға.

Толық

Ер Махамбет

Махамбеттің еске алсам
Өткен алғаш жылдарын...
Жортуылмен кешкен сан —
Жонын жалпақ Құм — Нарын.

Толық

Қаһарлы жылдар

Сұрапыл қырық бірінші
Қар жамылған жер үсті,
Естен сірә шығар ма, —
Сол қан исі жылымшы?..

Толық

Миллиондармен біргемін

Өмір менен өлімнің
Қойса екеуін алға нақ:
Бір секундын өмірдің
Сүймес пе адам мың қабат!

Толық

Түр, оқушым, құлағыңды

Алдыңда «Қазақстан мұғалімі»,
Сөзіне тұр, оқушым, құлағыңды,
Сыйлығы өз елінің саған тартқан,
Ұстаздық өміріңе болсын үлгі.

Толық

Есімде Еділдің көк толқындары

Сонау кез сәуір шыға Сибирьдегі,
Көктемнің самалын ел сіміргені —
Есімде, Еділдің көк толқындары
Жатты ағып бейне өмірден сыр білгелі.

Толық

Гүлденген Қазақстан

Бұлт шеккен Алатаудың шыңына,
Шұғыласын күннің көзі төгіпті,
Жасыл құрақ тәжім еткен суына,
Нарттай қызыл алмалары көрікті.

Толық

Темір керуен

Шексіз дала төскейін,
Шеңберлеген қол батыр, —
Құлашын тартқан қос шойын,
Жарқырап жонда жол жатыр.

Толық

Жазғы кеш

Жазғы кеш. Комбайнды қырманына
Қойды да бетін жігіт бұрды ауылға,
Есілдің көк толқынын көзбен шолып,
Шалғайда сүйген қызы келді ойына...

Толық

Украина

Шевченко мен Пушкиннің
Жырым шалқи толқыған
Жас күнімнен жақсы үнін
Сан түн сүйіп оқығам.

Толық

Менің республикам

Талай ақын сәулетіңді толғаған
Жыр жұлдызы болдың, Қазақстаным,—
Жүректе ел қуанышы ойнаған,
Еркін Отан туын бірге ұстадың!

Толық

Алтын қанат

Алтын қанат тағы жазым
Келді, ауасы кеуде керней,
Көрдім ұшқан үйрек, қазын
Туған елдің үстін ерлей.

Толық

Кең залында Кремльдің

Коммунист партиясы —
деген атты
Ең құрмет тұтып
бастан ел ұнатты!

Толық

Жапты кілтін «Максимнің»

Әлі есімде
өткен соғыс дауылы,
Ел бағы үшін
ерлердің

Толық